Prace z Historii Sztuki (2.1948)

NATOLIN

71

Kauffmann (ryc. 44), i on też wykonał portret Anny Tyszkiewiczówny
w miniaturze, po kolana, w białej sukni, z koszem kwiatów w podniesio-
nych nad głową rękach. Oba te portrety malowane były pewnie około

1794 r., bo z tego roku pochodzi
i wykonany przez Grassi’ego por-
tret ojca jej, hetm. w. lit. Ludwika
Tyszkiewicza x) (ryc. 45).

We wspomnieniach Anny Po-
tockiej nie znajdujemy wzmianki,
kto zaznajamiał ją z początkami
rysunków i grafiki. Miał to być —
wedle Naglera i Rastawieckie-
go 1 2) — lgnące Duvivier, uczeń Ca-
sanovy, tytułujący się ,,pr peintre
de Son altesse Serenissime mon-
seigneur le duc de bourbon”, emi-
grant w czasie Wielkiej Rewolucji
do Drezna i Wiednia, gdzie
w r. 1801 został członkiem Aka-
demii. Tyszkiewiczówna uczyła się
u niego prawdopodobnie w Dre-
źnie ok. 1795 r. i pewnie wtedy też
wydał jej nauczyciel sztychowany
album widoków Polski, dedyko-
wany „a mademoiselle Annette de
też rysunki Marii Wirtemberskiej i

45. J. Grassi, Portret hetmana Ludwika
Tyszkiewicza.

Tyszkiewicz”. Duvivier sztychował
Izabeli Rzewuskiej, a śladem później-

1) Portret z Zatora repr. przez K. Stryjeńskiego w Memoires de la C-tesse
Potocka, j. w., przed tekstem. Na portrecie znajdował się podpis Grassi’ego. Portret
hetmana, który ze zbiorów Jabłonny przeszedł w r. 1942 do zbioru Benedykta Tysz-
kiewicza w Warszawie, nosił podpis „I. Grassy Ao 1794“ (ol. na pł., 70,7 X 83,8 cm.,
obcięty). Oba portrety spłonęły w r. 1944 w pałacu B. Tyszkiewicza na ul. Matejki
w Warszawie, czy może zaginęły w czasie grabieży pałacu. Już poprzednio zaginęła
w czasie ostatniej wojny podpisana przez Grassiego miniatura z portretem Anetki
Tyszkiewiczówny, należąca do Benedyktowej Tyszkiewiczowej. W zbiorach wila-
nowskich znajdował się do r. 1944 portrecik akwarelowy Anny Wąsowiczowej w star-
szym wieku.

Reprodukcja portretu Wąsowiczowej w A. Sokołowskiego, Dzieje
porozbiorowe narodu polskiego, t. I [Warszawa 1903], s. 401, Wykonana jest
według litografii ze zbiorów Seweryna Czetwertyńskiego w Warszawie po Sewerynie
Uruskim, podpisanej: „Rys.: Ender Lit: F: La z Hra Tyszkiewiczów Anna Hra: Dunin
Wąsowiczowa 1836“ (32,4 X 25,8 cm.).

2) N a g 1 e r, Kiinstlerlexicon, t. XIX, s. 181—2. E. Rastawiecki, Słow-
nik Rytowników Polskich, Poznań 1886, s. 295—296. W [J. I. Kraszewskiego] Catalogue
d’une Collection Iconographiąue Polonaise, Dresde [1865], s. 90; na s. 200 wymieniono
„Potocka Anna, nee Ce. Tyszkiewicz. Une vue de Łuck en Volhynie, d’apres elle, gravee
in folio par J. J. Wagner, a Leipzig 1819“.