13*

P A U

u

qui ex servitute scrvum manumjsit. Intelligendus
autem non (olum Patronus ipfe, verum etiam ip-
fiusliberi. Astcnim Justinianuspaullo ante? Jufi
serat enim lex adpatronos liberosve eorum pertine-
re * Hinc recle Ulpianus lib. xiv. ad Sabinum in 1,
in.D, desuis&Jegit. hxred. Inteftato, inquit,
libero rnortuo, prhnumfuis deferrihereditatem ve-
rnm eft ( ex lege duodccira tabularum ) fi hi non
fuennt 3 tunc patrono. Libertum accipere debe-
mus eum, quem quis ex fervitute ad civitatem Ro-
manam perduxit ,fiy_e sponte ,five necejsitate roga-
tus eum manumittere . Nam & ad hanc legiiimam
hereditatem admiititur . Nqn autem Patronus so-
lum sed & Patrona . UJpianus lib. XLVII. ad Edi-
clum: Liberto fine liberis rnortuo imprimis patro-
nus & patrona bonorum pojse/fionem accipere pof-
funt 5 & quidem ftmul. Sed & fi patrono &
patrona; proximi fint aliqui , firnul admiitun-
iur . Succedunt denique Patronarum liberi, non
\o\u\nIegitimi, sed &ivuIgo quctfiti. Paullus lib.
XLIII. ad Ediclum: Patrante quidem liberietiam
vulgo qttcefiti accipient materni liberti bonorum pof-
feffionem, Patroni autem non nifi jure qucefiti ,
'Exstant autcm h&c Ulpiani & PauiJi JCC.verba in
H, xvi r. & seq. D. de bonis libert. ( heres ejio ) hasc
Duodecim Tabularurn verba in hac Jege , eam ha^
bebant efticaciam, ut per conjequentiam etiam Pa-
tronodeferrent Liberti fui tutelam, Docet hoc
Ulpianustit.xi. Instit.. jT. iii. Legitimi tutores
sunt qui ex lege ^liqua defcendunt, Per eminen-
tiam autem legitimi dicuniur qui ex lege duodecim
tabulamm introducuntur, feu propalam ( id est di-
sertis verbis ) qualessunt agnati: feu per conse-
quentiam ( id est interpretatione benigna ) quales
funt patroni, Intelligit enim per consequentiam
hereditatum 1.111. D, de legit. tutorib. per inter-
pretationem dixi, ac si verbis legis introducti es-
sent, Instit. tit. de Jegit. patr. tutel. ut qut spera-
rent succestlonem, iidem bona consequerentur .
Inlid.t. &J.i,& deiegit.tus.Bcne igitur Q.Mucius
Scevola in J, LXXiil. in pr. D. de reg. jur. Quo tute,
la redit, eo hereditas pervenit, nifi quum semin<e
intercedunt &c Ubi verba omnino sunt transpo-
nenda Eo tutela redit, quo hereditas pervenit ,
Est enim tuteia hereditatis consequentia ex tnter-
pretatione legis Duodecim tabularum : ut jam au-
divimus ex 1.111. D. de legit.tut, & §.x.Inst.de leg.
patr.tut.Emencsationem conftrmat Novell.cxvin.
cap. v. Hxc de Succestione in libertoru m, qui ab
intestato decesTerint, bona sufficiant dicla; sequi-
tur Jex de Aclione familice erciscundce.
5 SEICOHEREDES SINGOLI REROM SOUAROM
PAR.TEM HABERE MALONT ; FAMILI/E ERCIS-
CUND^E ARBITROM SUMUNTO , EOIQUE IOUS
ARBITRIOMQUE REROM PERMITTONTO . Q}ium
rerum coinmunio soJeat parere & introducere dis-
cordiam atque Jites & controversiam etiam inter
amicissimos; optima ratione Decemviri legem hanc
inter alias scripserunt > qua constituitur Atlio
quam familiae erciscundce appellare ioltrst Juril-
consulti. De hac autem Jege testantur Cajus JC.
in I.i.D.famil.ercisc & Ulpianusin I. ibidem seq.
Cajus enim lib.vi i.ad Edictum Provinciale sic scri-
[)jtH<ec aclio ( familia erciscundse ) proficiscitur
ex lege Duodecim Tabularum, Namque Cohere-
dibus volentibus a communione difcedere , necejsa-
rium videbatur aliquam aclionem confiitui> qua
inter eos res hereditaria distribuerentur . Sic UIp.
ibid. Jib.XlX, ad Edictum : Per samili<e ercifcundce
atlionem dividitur hrreditas fwe ex teftamento fi-
ve ab inteftato , five ex lege auodecim tabularum,
fivc ex aliqua lege deferaturkereditas, vel^ C.
yel etiam conftitutione.
SElCOHEREDEssiNcoLIREROM SOUAM PAR

B

D

M B R U L A llZ
TEM HABERE malont, familke erciscund^e
arbitrom sumunto , EQlQUE ious arbitriom-
QUE rerom permittunto.Ajuilt igitur( sei co-
HEREDES ) quipluresiimulalicujus hereditatem
suntadituri ( habere malontsiNGOLIsouam
rerom. PARTEMj) ne scilicet ex communione
continuslites&discordis oriantur. Papinianus
lapientistimus JC.fratres commenciat,qui a lite pm»
pter communem hereditatem suborta per divifio-,
nem ( id est familice ercifcundce aclionem ) ultro dU
scesserant. Sic enim ait iib. 11. R.esponsoruin in I.
ult.D. famiJ. ercisc, Arbitro quoque accepto fratres
communem hereditatem confenfu dividentes, pie-
tatis opficio sunguntur , quam revocari non oportet,
licet arbiter fententiam, jurgio peremto, nondixe-
rit ,fi non intercedat <etatis auxilium. ( MALoNT )
Nam antea non nascitur hrec Actio, quam, quum
velinta comtnunione discedere &qux communia
sunt,dividere. Quaeri igitur solet, an etiampoft tri-
ginta annos audieiur Socius volens dividere.Martu
nus Placentinus & Zasius ajunt audiendum esse:
alii negant, arg.I.i.^.i.C. deannali exceptione:Sed
priorum, id est ajentium, sententia videtur verior .
Nam nemo invitus in communione & focietate detU
netur, poft quodcumque etiam tempus, 1. ult. C, dc
commi; ni divid.Nec focietatis in ctternum coitio efi
lxx- D. pro socio : deinde quum pat~ium id non
po/fit essicere, ergo nec tempus. ( famili^e ercis»
cund^ arbitrom sumunto ) Familice appeJla-
tione in hac lege res omnes hereditaria; sunt exau-
dienda2.( ercifcundcz )Erci(ci Vcteres dicebant pro
partiri vel dividere . HincFestus : Ertlum ciium
(quod significat hereditatem divisam)fit inter con<.
sbrtes, Ertlum ( id est hereditas) a qoercendo di-
&um , unde & erciscendce, & ercifci. Citum autem
(id est divisa ) vocatum a ciendo. Est aute-m idem
ciere & ciscere pro dividere. Unde fortequisnon
aberret, si dixerit ercifcundce compositum ab er, vel
ereditate • Sic enim Veteres scribebant iine aspira-
tione , & a ciscundce id est dividundce . Sic Glosta-
rium Vetus: Hertlus citus, hbdpi&t% sm ■ametpxiv.
Ttav. Sic Servius: Erclum non citum, patrimonium
mn di viftim; ErBum ctendum, hereditas dividen-
da. ( AR.B1TROM sumunto) Arbiter, docente Fe-
sto , dicitur Judex, qui totius rei habet arbitriurn &
facultatem . Hoc loco Arbiter, Judex , ut ita di-
cam, comprcniissarius, id est Civis Romanus ex
compromijjo ab Litigatoribus a communione rerurn
hereditariarum discedere volentibus sumtus- cui
prxtor disceptandsearbitrio suo controversi:e po-
teslatem solet tribuere ( eique Ious ar.b[triom-
QtiE RERom permittunto ) Ciclib.l.de Orators
non obscure innuit, certa solemnia suisse verba ,
quibus Arbiter, partibus divisis, alterum ab alte-
rius parte solet arcere. Summa huc pertinet, ut
Arbiter familise erciscunda? additus , primum sin-
gulasres, ii commode fieri possit, singulis adjudi-
cet: si nonpossit&uniusparspraeponderet; tum
eumalteri in pecuniam certam condemnet. Quod
si unus aliquis alterius frudus percepit,remquehe-
reditariam corrupit aut consumsit, tum eum in cer-
tam quoque pecuniam alteri condemnet. Videntur
ad hanc vel sequentem Iegem pertinuisse, vcl afiarii
certeconstituisse, qusscribunt Impp. Diocletia-
nus & Maximianus in l.xxvr. C de pactis: paclo
fuccessorum Debitoris ex lege duodecim^ tabularum
<es alienum hereditarium pro portionibus fingulis
qiicesitis ipsojure divifum,in solidum unum obligare
creditori non poteft; quod& m honorario fucceden-
tibusjure locum habet. Quibus consimilia scribunt
iidem lmp.in I.uIt.C. de hered.acl Creditores here-
ditarios adverfus legatarios non habere personaiem
atlionem convenit, quippe quum evidentijfime lex
\duodecim tabularum heredes huic rei saciat cbno-