DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.10186#0383
4
,^5 de Arte Gymnastic.a Lib. III. $26
Ptis^''a-n^Um cenl"uerit» unusquisquc ex ejus scri-
Vjt ..ie corr>pi"ehendit; cgo certe ante, &: post
ti0 ruv,i tenipora innurnerain urbibus deambula-
apu 1 loca magnificG eXtrU(^a *"cio •' quae omnia
Vel me trir)US generibus complecluntur , quia
raj!°rt'CU5 erant, vel subdiales locl, vel
^0rtieus enim quandoque theatris , auan-
^uniio ... .. ... i . ....... , .. 1
jUn Ue,ternphs, & illustrium virorum domibusad-
^rnls^i -ur' ante ^'"^ s,mi^ter fuisse porticus
doq ati°ni dicatas , scribit ( a) Galenus, quan-
plu • *°i£E » & separata; extruebantur , quales
HUrirTJ5! Romx olim fuerunt , quarum vestigia
\is ?Cadmirationem spe&atoribus pariunt, & qua-
Ult Pompejana, de qua & Ovidius;
* m°do Pompeia lentus spatiare sub umbra.
r°Pertius libro n. Elegia XXXII.
^cdicet umbrofis sordet Pompeja cohmnis,
^orticas aul^is nobilis Attalicis.
u ne-que Pompeia spatiabere cultus in umbra,
Nec cum hscivum ssernet arenasorum.
ar{ial>. Jib. x 1. epigr. XLVM.
fyr nec Pompeia lentus spatiatur in umbra.
P0|^u'bus trium poetarum verbis clare patet,
flc PeJanam porticum addeambulationes exaidi-
liaSjam fuisfe , quemadmodum & quampruresa-
de0ai<^ constructas esse , apud Ciceronem tertio
qu0 lat0re iibrodisputatur . Quod porro subdiales
te ^rjelocos ad deambuiantium tani commodita-
re ' quam jucunditatem majores nostri extrue-
h 11 r , atque illos modo arboribus consererent,
lodo nudos reltnqucrent, praster Vitruvium , qui
,°$ in gymnasiis & extra gymnasia quomodo fieri
^erent, copiosistime edocuit, argumento quo-
^ sunt xysta iik a nobis superius declarata , &
^cipue deambulatorium Hlud Atheniensium in
jdCademia,quod pulcherrimis platanis consitum ad
^uisse scnbit(^) Plinius, &ad cujusimitatio-
Alexandrum Severum nemora in publich
ti^ls> atquein ftiis aluisse existimo. Subterra-
\ f locos quosdam ambulationibus destina-
ttQrQllie> quos ob id hypoga?os Hegesippus & Pe-
WUs VOcarcnt' ' haud- vero diurmrle videtur :
*qsn,am- temporibus, quibus mirum in modum lu-
a}iisCl'ev<Tatferi potest, utuna cum innumeris
Vj '/'andissientis excogitati smt ad vitandas assti-
Cry * °rii moiefiias: nisi eos posius credamus fuiste
ir, e;t0 Portic-us undique parietibus tectas, iccirco
"fotmam fabricatas, neambulantesa ventis
^ie streliquis aerisirjuriis Isderentur, qualis ho-
fui(s-0r,1ce in viridario Varicano visitur, &quales
laru^'os verisimile elh quos se inter ru-inas vil.
^Oi-j.^ ^;1cuili tam in agro Tusculano, quam in
pUs .e ^auhljppo vidiiTe, tesiatus est nobisLigo-
Mijr ^osve (r) Plinius Cxcilius in villae sux
«USvnt»ai, & Tuscorum descriptionibus pluri-
**Q>2 J"■ js ^epinxit. De his Varro apud Nonium .
*o*& ^O» magnis periftylis., <sUi cryptas domi
Pis> lk m > fabulum jacere a pariete, autEuri
f$KS{Lambulare pofjint? Qui enim ambulatio-
1 U^ aP k exercebant, omnes fere sanitatis gratia
^Posu ' ut necessario-cogerentur secundum
Urri mutationes varios locos habere, qui-
J?* 5-d
P'Ji-\y tZlt'd: val. cap. ri. b Lib, 22. cap. I. C JJb. 2.
B
D
bus citra valetudinis ofFensionem ambulationes
perflcerent. Sostratum Gnidium architeclum ce-
lebratiiTrmum ambulationem etiam penfilem pri*
mum omnium Gnidi fecisse , refert Plinius libro
XXXVLcap.xll. Nam athleras ambulationibus nun-
quam uti solitosex eo credere debemus , quod ne-
queinludis, neque in amphitbeatris, neque in
sacris certaminibus, quibus omnibus inserviebanr,
pnquam eos ambulando contendisse legitur . Quod
si locus in gymnasiis athletarum exercitationibus,
& Iocus ambulationibus destinatus, quem (a) Xe-
nophon &.(b) Vitruvius xyflum vocatum scri-
bunt, vicini erant, non ideo inferre debemus ,
athletas deambulando exerceri solitos, sed alios
in xystisambulare, athletas seorsum exerceri con-
sueviste ; nisi dicamus athletas quoque postvehe-
mentes exercitationes ambuIalTe-, atque illam an>
bulationem apud medicos vocatatri
efse, & non proprie exercstationem : quid aurera
apotherapia soret, inserius declarabimus . Milita-
ri simifiter peritias studentes ambulationem parum
curasse credendum esset, postquam necPJatou'-
lam ejus mentionem feck, nec in ullo bellorum
genere adjumentum effatu dignum prsstare vide-
tur, nisi(c) Vegetius edocuisfec valde militibus
futuris ex usu effe, ut ajfiduo exercitati ambulare
cekriter , & <equaliter difcant, atque ob id vete-
rem confuetudinem permansissTe , nec non D.Au-
gusti, atque Hadriani constitutionibus praecautuht
fuisTe, utinmense tam pedites , quam equitese-
ducerentur ambulatum , & non solum in eampis,
sed etiam inclivosis &arduisIocis defcendere at-
que adscendere cogerentur, quo nulla res vei ca-
sus pugnantibus accidere posset, quam nonantc
bonimilitesassiduaexercitatione didicissent. Ha-
buit vero hsec exercitatio mukas species tum a na-
turaillius, tumaloco, tuma fine desumptas; a
natura quidem , quoniam , cum ambulationeni
de&nieritC^/^Galenus ex crurum motu ac quiete
constare , rnotus ille , & per consequens ambuia-
tio, autcrat magna, vel parva ; aut velox , vel
tarda; aut veheniens , velremisTa: aloco autern
variabantur pariter ambulationura species , quan-
doquidem modo in urbe fiebant, & in gymnasiis i
modo extra urbem, quemadmodum Phsedrus &
Prodicusapud (<s) Platonem feciebant, necnori
Iscomachusapud Xenophontem , qui dum in a^
grumpedibus servum suumequum ducentenrse-
queretur , meliori se exercitatione uti dicebat,
quam si in xysto ambulanet; modo in focis planisx
modo asperis, modoarenolis, quos pro paralyti*
cis (f) Asclepiades , Eraiist-ratus , ac Themison
maJe commendabant , modo aequaiibus , modo
inaequali-bus, modo iongis , modo brevibus: dc
quibus omnibus copioiissime disieruit Aristoteles
inv. probb partic A fine demum accipiebantur
deambulationes, nempe quando velut auxilia sa-
nitatis ac boni habitus adhibebantur, vel ad cor-
poris recreationem peragebantur: postquam enim
graviores exercitatipnes confecerant, ne statim.
ad- quietem tanquam a cont-rario ad contrarium
transitus fieret, ambulationes paucas & remissio.
res adhibebant-, sicut & post medicamenta acvo-,
mitiones , atque universum hoc exercitationisge-
nus W&spa5r<jLr/*w appellabant; quamquame-.
tiamgymnast» inmediis laboribus , porissimum-
que in iis, qui graves vocatas exercitationes obiis-
sent , apotherapia interdum utebantur , quod
(g) Galenus summopere laudanduin judicavic.
Apud Varronem quoque, ut meminit Nonius?
a Lib, 5. de adminifirat. domefl. b Lib. ^.c.H. C Ltb.
i.deremil.cap.c/.&penult. d 3'. de ufu partium . tinOc-
conomia. f Calius Jurel. lib. Chron. 2. cap. 3. g 3, ^
iuend. val. cap. 2.
,^5 de Arte Gymnastic.a Lib. III. $26
Ptis^''a-n^Um cenl"uerit» unusquisquc ex ejus scri-
Vjt ..ie corr>pi"ehendit; cgo certe ante, &: post
ti0 ruv,i tenipora innurnerain urbibus deambula-
apu 1 loca magnificG eXtrU(^a *"cio •' quae omnia
Vel me trir)US generibus complecluntur , quia
raj!°rt'CU5 erant, vel subdiales locl, vel
^0rtieus enim quandoque theatris , auan-
^uniio ... .. ... i . ....... , .. 1
jUn Ue,ternphs, & illustrium virorum domibusad-
^rnls^i -ur' ante ^'"^ s,mi^ter fuisse porticus
doq ati°ni dicatas , scribit ( a) Galenus, quan-
plu • *°i£E » & separata; extruebantur , quales
HUrirTJ5! Romx olim fuerunt , quarum vestigia
\is ?Cadmirationem spe&atoribus pariunt, & qua-
Ult Pompejana, de qua & Ovidius;
* m°do Pompeia lentus spatiare sub umbra.
r°Pertius libro n. Elegia XXXII.
^cdicet umbrofis sordet Pompeja cohmnis,
^orticas aul^is nobilis Attalicis.
u ne-que Pompeia spatiabere cultus in umbra,
Nec cum hscivum ssernet arenasorum.
ar{ial>. Jib. x 1. epigr. XLVM.
fyr nec Pompeia lentus spatiatur in umbra.
P0|^u'bus trium poetarum verbis clare patet,
flc PeJanam porticum addeambulationes exaidi-
liaSjam fuisfe , quemadmodum & quampruresa-
de0ai<^ constructas esse , apud Ciceronem tertio
qu0 lat0re iibrodisputatur . Quod porro subdiales
te ^rjelocos ad deambuiantium tani commodita-
re ' quam jucunditatem majores nostri extrue-
h 11 r , atque illos modo arboribus consererent,
lodo nudos reltnqucrent, praster Vitruvium , qui
,°$ in gymnasiis & extra gymnasia quomodo fieri
^erent, copiosistime edocuit, argumento quo-
^ sunt xysta iik a nobis superius declarata , &
^cipue deambulatorium Hlud Atheniensium in
jdCademia,quod pulcherrimis platanis consitum ad
^uisse scnbit(^) Plinius, &ad cujusimitatio-
Alexandrum Severum nemora in publich
ti^ls> atquein ftiis aluisse existimo. Subterra-
\ f locos quosdam ambulationibus destina-
ttQrQllie> quos ob id hypoga?os Hegesippus & Pe-
WUs VOcarcnt' ' haud- vero diurmrle videtur :
*qsn,am- temporibus, quibus mirum in modum lu-
a}iisCl'ev<Tatferi potest, utuna cum innumeris
Vj '/'andissientis excogitati smt ad vitandas assti-
Cry * °rii moiefiias: nisi eos posius credamus fuiste
ir, e;t0 Portic-us undique parietibus tectas, iccirco
"fotmam fabricatas, neambulantesa ventis
^ie streliquis aerisirjuriis Isderentur, qualis ho-
fui(s-0r,1ce in viridario Varicano visitur, &quales
laru^'os verisimile elh quos se inter ru-inas vil.
^Oi-j.^ ^;1cuili tam in agro Tusculano, quam in
pUs .e ^auhljppo vidiiTe, tesiatus est nobisLigo-
Mijr ^osve (r) Plinius Cxcilius in villae sux
«USvnt»ai, & Tuscorum descriptionibus pluri-
**Q>2 J"■ js ^epinxit. De his Varro apud Nonium .
*o*& ^O» magnis periftylis., <sUi cryptas domi
Pis> lk m > fabulum jacere a pariete, autEuri
f$KS{Lambulare pofjint? Qui enim ambulatio-
1 U^ aP k exercebant, omnes fere sanitatis gratia
^Posu ' ut necessario-cogerentur secundum
Urri mutationes varios locos habere, qui-
J?* 5-d
P'Ji-\y tZlt'd: val. cap. ri. b Lib, 22. cap. I. C JJb. 2.
B
D
bus citra valetudinis ofFensionem ambulationes
perflcerent. Sostratum Gnidium architeclum ce-
lebratiiTrmum ambulationem etiam penfilem pri*
mum omnium Gnidi fecisse , refert Plinius libro
XXXVLcap.xll. Nam athleras ambulationibus nun-
quam uti solitosex eo credere debemus , quod ne-
queinludis, neque in amphitbeatris, neque in
sacris certaminibus, quibus omnibus inserviebanr,
pnquam eos ambulando contendisse legitur . Quod
si locus in gymnasiis athletarum exercitationibus,
& Iocus ambulationibus destinatus, quem (a) Xe-
nophon &.(b) Vitruvius xyflum vocatum scri-
bunt, vicini erant, non ideo inferre debemus ,
athletas deambulando exerceri solitos, sed alios
in xystisambulare, athletas seorsum exerceri con-
sueviste ; nisi dicamus athletas quoque postvehe-
mentes exercitationes ambuIalTe-, atque illam an>
bulationem apud medicos vocatatri
efse, & non proprie exercstationem : quid aurera
apotherapia soret, inserius declarabimus . Milita-
ri simifiter peritias studentes ambulationem parum
curasse credendum esset, postquam necPJatou'-
lam ejus mentionem feck, nec in ullo bellorum
genere adjumentum effatu dignum prsstare vide-
tur, nisi(c) Vegetius edocuisfec valde militibus
futuris ex usu effe, ut ajfiduo exercitati ambulare
cekriter , & <equaliter difcant, atque ob id vete-
rem confuetudinem permansissTe , nec non D.Au-
gusti, atque Hadriani constitutionibus praecautuht
fuisTe, utinmense tam pedites , quam equitese-
ducerentur ambulatum , & non solum in eampis,
sed etiam inclivosis &arduisIocis defcendere at-
que adscendere cogerentur, quo nulla res vei ca-
sus pugnantibus accidere posset, quam nonantc
bonimilitesassiduaexercitatione didicissent. Ha-
buit vero hsec exercitatio mukas species tum a na-
turaillius, tumaloco, tuma fine desumptas; a
natura quidem , quoniam , cum ambulationeni
de&nieritC^/^Galenus ex crurum motu ac quiete
constare , rnotus ille , & per consequens ambuia-
tio, autcrat magna, vel parva ; aut velox , vel
tarda; aut veheniens , velremisTa: aloco autern
variabantur pariter ambulationura species , quan-
doquidem modo in urbe fiebant, & in gymnasiis i
modo extra urbem, quemadmodum Phsedrus &
Prodicusapud (<s) Platonem feciebant, necnori
Iscomachusapud Xenophontem , qui dum in a^
grumpedibus servum suumequum ducentenrse-
queretur , meliori se exercitatione uti dicebat,
quam si in xysto ambulanet; modo in focis planisx
modo asperis, modoarenolis, quos pro paralyti*
cis (f) Asclepiades , Eraiist-ratus , ac Themison
maJe commendabant , modo aequaiibus , modo
inaequali-bus, modo iongis , modo brevibus: dc
quibus omnibus copioiissime disieruit Aristoteles
inv. probb partic A fine demum accipiebantur
deambulationes, nempe quando velut auxilia sa-
nitatis ac boni habitus adhibebantur, vel ad cor-
poris recreationem peragebantur: postquam enim
graviores exercitatipnes confecerant, ne statim.
ad- quietem tanquam a cont-rario ad contrarium
transitus fieret, ambulationes paucas & remissio.
res adhibebant-, sicut & post medicamenta acvo-,
mitiones , atque universum hoc exercitationisge-
nus W&spa5r<jLr/*w appellabant; quamquame-.
tiamgymnast» inmediis laboribus , porissimum-
que in iis, qui graves vocatas exercitationes obiis-
sent , apotherapia interdum utebantur , quod
(g) Galenus summopere laudanduin judicavic.
Apud Varronem quoque, ut meminit Nonius?
a Lib, 5. de adminifirat. domefl. b Lib. ^.c.H. C Ltb.
i.deremil.cap.c/.&penult. d 3'. de ufu partium . tinOc-
conomia. f Calius Jurel. lib. Chron. 2. cap. 3. g 3, ^
iuend. val. cap. 2.