DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0031
Flaxman 1793 - Picasso 1903 -&27
bieństwo z ryciną Flaxmana). Otóż owe grupy to złączone w jednym
wyobrażeniu dwa motywy przewijające się przez cały okres „błękitny”:
„uścisk” i „macierzyństwo”. Dzięki temu obraz staje się syntezą tego
okresu, jego zamknięciem i podsumowaniem.
Zatem pytanie, czy Picasso „mógł widzieć” ilustracje Flaxmana do Ilia-
dy i czy „wpłynęły” one na jego obraz, jest pytaniem niepotrzebnym.
To, czy je widział czy nie (bo oczywiście mógł), jest bez znaczenia dla
genezy obrazu, który wyrasta przede wszystkim ze współczesnej twór-
czości samego Picassa. Argumentacja ta nie ma na celu obrony roman-
tycznie pojmowanej „oryginalności”9 Picassa, bo to pojęcie jest do jego
twórczości całkowicie nieprzystawalne. Porównanie ryciny Flaxmana
i obrazu Picassa nic nam nie mówi o zależności artysty, wiele natomiast
o sytuacji historyka sztuki nowoczesnej, dla którego zawodne mogą się
okazać proste i sprawdzone metody badawcze jego dyscypliny.
Zestawienie Flaxman - Picasso nie jest więc jeszcze jedną z Picassow-
skich konfrontacji z tradycją, tych konfrontacji, którym Andre Malraux,
pisząc je z-wielkiej litery, nadawał rangę wydarzeń dziejowych. Nie-
mniej pozostaje nadal sprawa przekonywających podobieństw obu
przedstawień. „Podobieństwo traci niezwykłość po stwierdzeniu pokre-
wieństwa”10, tu jednak nic takiego się nie stało, ponieważ pokrewieństw
wykryć nie sposób. Oba dzieła zachowały swą niezwykłość i samoist-
ność. Można je więc rozpatrywać nie z punktu widzenia zależności i od-
działywania, lecz jako dwa niezależne wyobrażenia, których wspólnym
mianownikiem jest zbliżony układ form. Takie zestawienie stanowi do-
godny punkt obserwacji, ostrzej wydobywa pewne cechy obrazu, budzi
wreszcie różne pokusy interpretacyjne.
Pierwsza możliwość porównań to porównanie „stylu”. Pozornie trudno
o lepszy materiał do szkolnego ćwiczenia stylistycznego, o bardziej do-
bitny przykład opozycji: rygorystyczny klasycyzm - ekspresjonistyczny
modernizm. Okazuje się jednak, iż zasadniczy kontrast linearyzmu Flax-
mana i malarskości Picassa wynika przede wszystkim z różnic technolo-
gicznych. Idąc dalej tropem Wólfflinowskich przeciwstawień, widzimy,
bieństwo z ryciną Flaxmana). Otóż owe grupy to złączone w jednym
wyobrażeniu dwa motywy przewijające się przez cały okres „błękitny”:
„uścisk” i „macierzyństwo”. Dzięki temu obraz staje się syntezą tego
okresu, jego zamknięciem i podsumowaniem.
Zatem pytanie, czy Picasso „mógł widzieć” ilustracje Flaxmana do Ilia-
dy i czy „wpłynęły” one na jego obraz, jest pytaniem niepotrzebnym.
To, czy je widział czy nie (bo oczywiście mógł), jest bez znaczenia dla
genezy obrazu, który wyrasta przede wszystkim ze współczesnej twór-
czości samego Picassa. Argumentacja ta nie ma na celu obrony roman-
tycznie pojmowanej „oryginalności”9 Picassa, bo to pojęcie jest do jego
twórczości całkowicie nieprzystawalne. Porównanie ryciny Flaxmana
i obrazu Picassa nic nam nie mówi o zależności artysty, wiele natomiast
o sytuacji historyka sztuki nowoczesnej, dla którego zawodne mogą się
okazać proste i sprawdzone metody badawcze jego dyscypliny.
Zestawienie Flaxman - Picasso nie jest więc jeszcze jedną z Picassow-
skich konfrontacji z tradycją, tych konfrontacji, którym Andre Malraux,
pisząc je z-wielkiej litery, nadawał rangę wydarzeń dziejowych. Nie-
mniej pozostaje nadal sprawa przekonywających podobieństw obu
przedstawień. „Podobieństwo traci niezwykłość po stwierdzeniu pokre-
wieństwa”10, tu jednak nic takiego się nie stało, ponieważ pokrewieństw
wykryć nie sposób. Oba dzieła zachowały swą niezwykłość i samoist-
ność. Można je więc rozpatrywać nie z punktu widzenia zależności i od-
działywania, lecz jako dwa niezależne wyobrażenia, których wspólnym
mianownikiem jest zbliżony układ form. Takie zestawienie stanowi do-
godny punkt obserwacji, ostrzej wydobywa pewne cechy obrazu, budzi
wreszcie różne pokusy interpretacyjne.
Pierwsza możliwość porównań to porównanie „stylu”. Pozornie trudno
o lepszy materiał do szkolnego ćwiczenia stylistycznego, o bardziej do-
bitny przykład opozycji: rygorystyczny klasycyzm - ekspresjonistyczny
modernizm. Okazuje się jednak, iż zasadniczy kontrast linearyzmu Flax-
mana i malarskości Picassa wynika przede wszystkim z różnic technolo-
gicznych. Idąc dalej tropem Wólfflinowskich przeciwstawień, widzimy,