DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0196
192 ^Pochwala malarstwa
mentu jej powstania, to jest od 1904 roku12). Oczywiście, istniały w dru-
giej połowie XIX wieku szeroko rozpowszechnione sposoby ominięcia
tej przeszkody. Pierwszym były prywatne lekcje, te jednak stanowiły
zaledwie zalążek edukacji, aczkolwiek dla wielu uzdolnionych kobiet
byl to zarazem jej koniec. Drugim - prywatne żeńskie szkoły artystycz-
ne. W drugiej połowie XIX stulecia w Warszawie działało takich szkół
kilkanaście, w Krakowie cztery, we Lwowie trzy13. Wiele z nich miało
charakter efemeryczny - działały krótko, skupiały niewielkie grono pe-
dagogów i uczennic. Kilka stało się jednak ważnymi ośrodkami kształce-
nia. W Warszawie wyjątkowe ze względu na rangę profesora i poziom
nauczania były kursy dla kobiet przy Szkole Rysunkowej Wojciecha
Gersona, prowadzone w latach 1867-1901, na których był on jedynym
nauczycielem. Przeszło przez nie kilkadziesiąt uczennic, między innymi
Bilińska, Dulębianka, Stankiewiczówna. W Krakowie nieporównywal-
ny z innymi szkołami prywatnymi był Wydział Artystyczny Wyższych
Kursów dla Kobiet Adriana Baranieckiego (tak zwane Baraneum, 1868-
-1924, od śmierci założyciela w 1891 roku działające jako Kursy imienia
A. Baranieckiego14). Opiekunami jego byli: Władysław Łuszczkiewicz
(1868-1912), Piotr Stachiewicz (1912-1918), a nauczycielami, różnej,
ale i najwyższej rangi, artyści czynni w owych latach w Krakowie.
Uczennic było ponad pięćdziesiąt, w tym Boznańska, Pająkówna, Maria
Wasilkowska, a nawet Zofia Kossak. Program nauczania obu tych naj-
lepszych szkół prywatnych obejmował podstawowe przedmioty akade-
mickie: rysunek z natury, anatomię, malarstwo, historię sztuki. U Bara-
nieckiego modernizm dał o sobie znać wprowadzeniem do programu
malarstwa plenerowego. Szkoły organizowały wystawy prac swoich
uczennic: w 1890 roku w Krakowie w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk
Pięknych wystawiał Wydział Artystyczny Baranieckiego, w Warszawie
w tymże roku w Salonie Krywulta odbyła się wystawa prac uczennic
Szkoły dla Kobiet Ludwika Wiesiołowskiego. Pokazy urządzały też inne,
pomniejsze szkoły. „Z wykazu nazwisk uczennic, które przeszły przez
te szkoły i prywatne pracownie malarzy, wyłania się wyraźna dyspro-
mentu jej powstania, to jest od 1904 roku12). Oczywiście, istniały w dru-
giej połowie XIX wieku szeroko rozpowszechnione sposoby ominięcia
tej przeszkody. Pierwszym były prywatne lekcje, te jednak stanowiły
zaledwie zalążek edukacji, aczkolwiek dla wielu uzdolnionych kobiet
byl to zarazem jej koniec. Drugim - prywatne żeńskie szkoły artystycz-
ne. W drugiej połowie XIX stulecia w Warszawie działało takich szkół
kilkanaście, w Krakowie cztery, we Lwowie trzy13. Wiele z nich miało
charakter efemeryczny - działały krótko, skupiały niewielkie grono pe-
dagogów i uczennic. Kilka stało się jednak ważnymi ośrodkami kształce-
nia. W Warszawie wyjątkowe ze względu na rangę profesora i poziom
nauczania były kursy dla kobiet przy Szkole Rysunkowej Wojciecha
Gersona, prowadzone w latach 1867-1901, na których był on jedynym
nauczycielem. Przeszło przez nie kilkadziesiąt uczennic, między innymi
Bilińska, Dulębianka, Stankiewiczówna. W Krakowie nieporównywal-
ny z innymi szkołami prywatnymi był Wydział Artystyczny Wyższych
Kursów dla Kobiet Adriana Baranieckiego (tak zwane Baraneum, 1868-
-1924, od śmierci założyciela w 1891 roku działające jako Kursy imienia
A. Baranieckiego14). Opiekunami jego byli: Władysław Łuszczkiewicz
(1868-1912), Piotr Stachiewicz (1912-1918), a nauczycielami, różnej,
ale i najwyższej rangi, artyści czynni w owych latach w Krakowie.
Uczennic było ponad pięćdziesiąt, w tym Boznańska, Pająkówna, Maria
Wasilkowska, a nawet Zofia Kossak. Program nauczania obu tych naj-
lepszych szkół prywatnych obejmował podstawowe przedmioty akade-
mickie: rysunek z natury, anatomię, malarstwo, historię sztuki. U Bara-
nieckiego modernizm dał o sobie znać wprowadzeniem do programu
malarstwa plenerowego. Szkoły organizowały wystawy prac swoich
uczennic: w 1890 roku w Krakowie w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk
Pięknych wystawiał Wydział Artystyczny Baranieckiego, w Warszawie
w tymże roku w Salonie Krywulta odbyła się wystawa prac uczennic
Szkoły dla Kobiet Ludwika Wiesiołowskiego. Pokazy urządzały też inne,
pomniejsze szkoły. „Z wykazu nazwisk uczennic, które przeszły przez
te szkoły i prywatne pracownie malarzy, wyłania się wyraźna dyspro-