DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0235
Sztuka i zasady 31
łowi Aniołowi: „pierwszy był słodyczą i gracją, podczas gdy Michał
Anioł był tak nieokrzesany i mało przyjemny, że w ogóle nie brał pod
uwagę tego, co przystoi”47. W konkluzji zaś stwierdzał: „[...] bardzo
ważne jest, by w dziedzinie ekspresji, będącej najznakomitszą częścią
malarstwa, towarzyszył sąd i szczególna rozwaga, ponieważ po niej
właśnie poznaje się wartość umysłu malarza, który jeśli obrazi reguły
przystojności, bynajmniej nie zyska uznania przez swe dzieła, lecz zosta-
nie skrytykowany i źle oceniony przez każdego. Bo nawet najwięksi
libertyni wśród dobrze urodzonych powstrzymują się przed wypowia-
daniem ordynarnych słów, co jest nieobyczajnością praktykowaną przez
najpodlejsze szumowiny z pospólstwa (choć słowo jest rzeczą przelotną
i mniej szkodliwą niż dzieła sztuki, które długo rażą oczy). Malarz prze-
to, uprawiający tak szlachetną profesję, jest w wyjątkowym stopniu zo-
bowiązany do zachowania skromności w swych wszystkich dziełach i do
podejmowania tylko takich tematów, które można pokazać niewinnym
oczom [...]. Nie znaczy to bynajmniej, że trzeba mieć przeczulenie tych
bigotów, którzy nie znoszą żadnego rodzaju nagości [,..]”48. Chociaż od
napisania tych słów do prezentacji Śniadania na trawie Maneta minęło
ponad dwieście lat, główną przyczyną wywołanego przez obraz wzbu-
rzenia była właśnie „obraza reguł przystojności”. Malarzowi zarzucano
nie tylko przedstawienie sceny „w bardzo ryzykownym guście”, ale też
świadome prowokowanie skandalu dla zyskania rozgłosu49. Oczywiście
skandal wywołał nie sam akt kobiecy, te były w malarstwie czymś oczy-
wistym, lecz jego uwspółcześnienie i odarcie z mitologicznego lub inne-
go usprawiedliwiającego nagość tematycznego pretekstu. Ten kamuflaż
był niezbędny dla obyczajowej akceptacji sztuki erotycznej, której ofi-
cjalne pokazy malarstwa były pełne - dość przypomnieć Narodziny
Wenus Alexandre’a Cabanela, wystawione na Salonie w tymże 1863
roku i zakupione przez cesarza Napoleona III do prywatnych zbiorów.
Ponadto to właśnie temat - mitologiczny, literacki, historyczny - pod-
nosił wyobrażenie do rangi „sztuki wysokiej”. Jej prestiż bronił bardzo
czasem nieprzystojne wyobrażenia przed oskarżeniem o nieprzyzwoitość.
łowi Aniołowi: „pierwszy był słodyczą i gracją, podczas gdy Michał
Anioł był tak nieokrzesany i mało przyjemny, że w ogóle nie brał pod
uwagę tego, co przystoi”47. W konkluzji zaś stwierdzał: „[...] bardzo
ważne jest, by w dziedzinie ekspresji, będącej najznakomitszą częścią
malarstwa, towarzyszył sąd i szczególna rozwaga, ponieważ po niej
właśnie poznaje się wartość umysłu malarza, który jeśli obrazi reguły
przystojności, bynajmniej nie zyska uznania przez swe dzieła, lecz zosta-
nie skrytykowany i źle oceniony przez każdego. Bo nawet najwięksi
libertyni wśród dobrze urodzonych powstrzymują się przed wypowia-
daniem ordynarnych słów, co jest nieobyczajnością praktykowaną przez
najpodlejsze szumowiny z pospólstwa (choć słowo jest rzeczą przelotną
i mniej szkodliwą niż dzieła sztuki, które długo rażą oczy). Malarz prze-
to, uprawiający tak szlachetną profesję, jest w wyjątkowym stopniu zo-
bowiązany do zachowania skromności w swych wszystkich dziełach i do
podejmowania tylko takich tematów, które można pokazać niewinnym
oczom [...]. Nie znaczy to bynajmniej, że trzeba mieć przeczulenie tych
bigotów, którzy nie znoszą żadnego rodzaju nagości [,..]”48. Chociaż od
napisania tych słów do prezentacji Śniadania na trawie Maneta minęło
ponad dwieście lat, główną przyczyną wywołanego przez obraz wzbu-
rzenia była właśnie „obraza reguł przystojności”. Malarzowi zarzucano
nie tylko przedstawienie sceny „w bardzo ryzykownym guście”, ale też
świadome prowokowanie skandalu dla zyskania rozgłosu49. Oczywiście
skandal wywołał nie sam akt kobiecy, te były w malarstwie czymś oczy-
wistym, lecz jego uwspółcześnienie i odarcie z mitologicznego lub inne-
go usprawiedliwiającego nagość tematycznego pretekstu. Ten kamuflaż
był niezbędny dla obyczajowej akceptacji sztuki erotycznej, której ofi-
cjalne pokazy malarstwa były pełne - dość przypomnieć Narodziny
Wenus Alexandre’a Cabanela, wystawione na Salonie w tymże 1863
roku i zakupione przez cesarza Napoleona III do prywatnych zbiorów.
Ponadto to właśnie temat - mitologiczny, literacki, historyczny - pod-
nosił wyobrażenie do rangi „sztuki wysokiej”. Jej prestiż bronił bardzo
czasem nieprzystojne wyobrażenia przed oskarżeniem o nieprzyzwoitość.