DOI Artikel:
Chodyński, Antoni Romuald: Gdańskie kolekcje bursztynu od XVII do XIX wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27009#0063
3.Jacob Theodor Klein (1685-
1759) portret nie sygnowany,
niedatowany
Gdańskie
kolekcje
bursztynu
od XVIII
do XIX
wieku
na barwę. Zastosował rozróżnienia jak: pobielony, szarawy, jasnożółty,
0 barwie wosku, żółty z białymi żyłkami, miodowy, o barwie gęstego
miodu, żółtoczerwonawy, za najbardziej wartościowy uważając „bursztyn
z Prus, całkowicie biały, nadzwyczaj cenny, nieprzezroczysty"2'. Wreszcie
podał dziesięć rodzajów melanżu surowców pochodzenia organicznego
1 mineralnego z bursztynem. W kilku przypadkach zaliczył do bursztynu
inne połączenia związków organicznych jak mastyks i ambrę"9. Nie dziwmy
się, skoro jeszcze w XVII stuleciu sądzono, iż bursztyn zmieszany z solą
twardniał pod wpływem morskich fal. Przyrównując niektóre gatunki
"" Rodzaje bursztynu nieprzezroczystego wg Johannesa Kentmanna: 1. „Der allerweisste und beste ack-
stein oder bomstein" (bursztyn z Prus, całkowicie biały i nadzwyczaj cenny, nieprzezroczysty), 2. „Weisser"
(pobielony), 3.„Tunckel weisser" (szarawy), 4. „Gelblichter" (jasnożółty), 5. „Bleichgelber" (żółty nieprzezro-
czysty), 6. „Gelber" (żółty przeświecający), 7. „Wachsgelber" (o barwie wosku, czyli żółtozielonoszary), 8. „Gel-
ber mit weissen stricken" (żółty z białymi żyłkami), 9. „Honigfarber" (miodowy), 10. „Tunckel honigfarber" (o
barwie gęstego lub ciemnego miodu), 11. „Rothgelber" (żółtoczerwonawy), - ibidem, s. 23, kolumna a.
29 Rodzaje bursztynu z wtrąceniami mineralnymi i organicznymi wg Johannesa Kentmanna: 1. „Honig-
faber mit schwartz atrament..." (miodowy z melanitem „wzrastającym jeszcze z dnia na dzień"), 2. „Honigfar-
bener an den sich Holz-und Holzrinden angelegt haben" (miodowy z wrostami drewna), 3. „Weisser
honigfarbener und grauer gemischt" (biały zmieszany z miodowym i żółtym), 4. „Ein new arth von bomstein"
(wielobarwny), 5. Tutaj zawiły opis dotyczy tzw. nieautentycznego bursztynu, bądź bliżej nieokreślonej żywicy
kopalnej (?) z marchii Brandenburskiej, sprzedawanej jako mirra, 6. „Ein Orientischen Wasserklarer ackstein"
(bursztyn o barwie wina, opisywany w Prusach jako aromatyczno słodkawa żywica mastyksowa), 7. „Ack-
steinoel" (olej bursztynowy, skuteczny przeciw padaczce), 8. „Bomsteinschlacke" (grudki bursztynowe),
9. „Bemsteinsalz" (sól bursztynowa), 10. „Ambra, natiirliche, kiinstlich hergestellt" (ambra powstająca natural-
nie, sporządzona jako preparat), - ibidem, s. 23 kolumna b.
59
1759) portret nie sygnowany,
niedatowany
Gdańskie
kolekcje
bursztynu
od XVIII
do XIX
wieku
na barwę. Zastosował rozróżnienia jak: pobielony, szarawy, jasnożółty,
0 barwie wosku, żółty z białymi żyłkami, miodowy, o barwie gęstego
miodu, żółtoczerwonawy, za najbardziej wartościowy uważając „bursztyn
z Prus, całkowicie biały, nadzwyczaj cenny, nieprzezroczysty"2'. Wreszcie
podał dziesięć rodzajów melanżu surowców pochodzenia organicznego
1 mineralnego z bursztynem. W kilku przypadkach zaliczył do bursztynu
inne połączenia związków organicznych jak mastyks i ambrę"9. Nie dziwmy
się, skoro jeszcze w XVII stuleciu sądzono, iż bursztyn zmieszany z solą
twardniał pod wpływem morskich fal. Przyrównując niektóre gatunki
"" Rodzaje bursztynu nieprzezroczystego wg Johannesa Kentmanna: 1. „Der allerweisste und beste ack-
stein oder bomstein" (bursztyn z Prus, całkowicie biały i nadzwyczaj cenny, nieprzezroczysty), 2. „Weisser"
(pobielony), 3.„Tunckel weisser" (szarawy), 4. „Gelblichter" (jasnożółty), 5. „Bleichgelber" (żółty nieprzezro-
czysty), 6. „Gelber" (żółty przeświecający), 7. „Wachsgelber" (o barwie wosku, czyli żółtozielonoszary), 8. „Gel-
ber mit weissen stricken" (żółty z białymi żyłkami), 9. „Honigfarber" (miodowy), 10. „Tunckel honigfarber" (o
barwie gęstego lub ciemnego miodu), 11. „Rothgelber" (żółtoczerwonawy), - ibidem, s. 23, kolumna a.
29 Rodzaje bursztynu z wtrąceniami mineralnymi i organicznymi wg Johannesa Kentmanna: 1. „Honig-
faber mit schwartz atrament..." (miodowy z melanitem „wzrastającym jeszcze z dnia na dzień"), 2. „Honigfar-
bener an den sich Holz-und Holzrinden angelegt haben" (miodowy z wrostami drewna), 3. „Weisser
honigfarbener und grauer gemischt" (biały zmieszany z miodowym i żółtym), 4. „Ein new arth von bomstein"
(wielobarwny), 5. Tutaj zawiły opis dotyczy tzw. nieautentycznego bursztynu, bądź bliżej nieokreślonej żywicy
kopalnej (?) z marchii Brandenburskiej, sprzedawanej jako mirra, 6. „Ein Orientischen Wasserklarer ackstein"
(bursztyn o barwie wina, opisywany w Prusach jako aromatyczno słodkawa żywica mastyksowa), 7. „Ack-
steinoel" (olej bursztynowy, skuteczny przeciw padaczce), 8. „Bomsteinschlacke" (grudki bursztynowe),
9. „Bemsteinsalz" (sól bursztynowa), 10. „Ambra, natiirliche, kiinstlich hergestellt" (ambra powstająca natural-
nie, sporządzona jako preparat), - ibidem, s. 23 kolumna b.
59