DOI Artikel:
Oszczanowski, Piotr: "Gdańszczanin we Wrocławiu": czy można mówić o ekspozyturze sztuki gdańskiej we Wrocławiu na przełomie XVI i XVII wieku?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0116
Piotr gdańskiego Hansa Kramera88, to mimo wszystko wiemy, ze w 1578 r. nie
Oszczanowski było go juz pośród żywych. W piśmie Hansa Schneidera von Lindau
skierowanym w 1578 r. do Rady Miejskiej w Gdańsku, które zawierało
jego prośbę o powierzenie mu stanowiska mistrza budowlanego dowia-
dujemy się, ze jednym z powodów złożenia tego podania jest śmierć jego
teścia Hansa Kramera i wakans po nim89. Jednak mimo wszystko sprawa
ta wymaga z pewnością dalszych badań.
Jeśli chodzi o malarstwo wrocławskie pierwszej tercji XVII w. to
trudno je sobie dziś wyobrazić bez osoby Petera Schmidta z Lichtenbergu
w Górnej Frankonii (1583-13 VI 1625). Także ten artysta po okresie nauki
w Pradze i Dreźnie, przybył do Gdańska i przez pewien, bliżej nieo-
kreślony czas, tutaj pracował. Być może trwało to rok, dwa, lub nawt pięć
lat. Dowodem na to są dwa rysunki - pierwszy datowany 17 VIII 1608 r.
ze zbiorów Ermitażu w Sankt Petersburgu z przedstawieniem Dysputy
(być może - Kazania św. Pawła)90 i drugi, z 19 marca 1610 r. , prezentujący
uświęcony protestancką ikonografią temat Mojżesza i wywyższenia YJęża
Miedzianego (il.19). Od czwartego kwartału 1613 r. potwierdzony jest juz
pobyt Schmidta we Wrocławiu, tutaj bowiem 15 X poślubił Marię, córkę
wrocławskiego malarza i mistrza cechowego Bartholomaeusa Strobla St.
W roku 1613 zdobywa także tytuł mistrzowski. Namalował wówczas
obraz z przedstawieniem Narodzin Chrystusa91, a 15 II 1614 r. wstąpił do
wrocławskiego cechu malarzy. Będąc protestantem pracował przede
wszystkim na zlecenie wrocławskich katolików. Juz za życia uznawany
za jednego z najlepszych wrocławskich malarzy końca 1 ćwierci XVII w.
Dnia 15 11616 r. ochrzcił w kościele Św. Marii Magdaleny syna Mikołaja,
a ojcem chrzestnym był opat klasztoru Augustianów przy kościele
NPMarii na Piasku Bartholomaeus Pusch. Dziś znane są już liczne jego
prace malarskie oraz rysunkowe92. Z tych pierwszych za najwcześniejszy
ma prawo uchodzić sygnowany monogramem „PS" i opatrzony datą
88 Przeświadczenie o tym, że artysta zmarł podczas oblężenia przez wojska Stefana Batorego w roku 1577
twierdzy Weichselmunde (W. Hentschel. G. Cuny, biogram - Kramer Hans, [w:] Allgemeines Lexikon der Bildender
Kiinstler... Begriindet von U. Thieme und F. Becker, Bd. XXI, Leipzig [b.r.], s. 413), w nieznacznym stopniu
podważone ostatnio zostało przez J. Pałubickego - zob. J. Pałubicki Rzeźba kamienna zv Gdańsku w latach
1517-1585, „Gdańskie Studia Muzealne" 3: 1981, s. 185.
Hauke, op. cit., s. 537.
90 Nr inw. 15 653. Panu dr. Waldemarowi Deludze pragnąłbym w tym miejscu bardzo serdecznie
podziękować za niezwykle ofiarną pomoc w pozyskaniu reprodukq'i niniejszego rysunku.
91 W roku 1679 obraz znajdował się jeszcze w prywatnej kolekcji Friderica Maximiliana von Rethel we
Wrocławiu i był określany jako „Ein Geburt Christi auf einer grossen Holzem Tafel in einem ... gantz vergoldem
Rahmen. Bresslaw Meisterstuck weiland Peter Schmidafi" - zob. Catalogus Naturalium et Artificialium, Rerum
itidem, Antiąuarum Novarum Rerum ... et ąuadraginta et aliąuot annos colegit et comparavit Fridericus
Maximilianus a Rethel et Hennersdorf, dominus in Schmidefelt et Elgutt, Sacra Caesarea Majestatis Consiliarius et
Assesor apud Capitaneatum Ducatus Vratislaviensis, Come Pałatinus et Eques Auratus", [1679], fol. 27 r, nr kat.
68 [Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Oddział Rękopisów, sygn. R. 3019).
92 Są to - polichromie z trzema scenami pasyjnymi (1. Biczowanie Chrystusa; 2. Cierniem koroncrwanie;
3. Ukrzyżozoanie) w malowanym obramieniu architektonicznym, w płd. nawie bocznej naprzeciwko zakrystii,
w kościele NPMarii na Piasku we Wrocławiu (z 1614 r.; nie zachowane); obraz Złożenie do grobu z epitafium
Georga Scholza (Scultetusa), sufragana wrocławskiego i opata Premonstratensów, ufundowany przez Martina
Cunrada (sygn.: - „Peter Schmidt pinxit. 1614" oraz ikoną - młotkiem; do 1871 r. w kościele. Św. Michała we
Wrocławiu; obecnie zaginiony); w roku 1616 wykonuje polichromię Piety z około roku 1400 z kościoła NPMarii
na Piasku we Wrocławiu (sygn.: „Peter Schmidt [Mahler] /1616"; obecnie - Muzeum Narodowe we Wrocławiu); w
114
Oszczanowski było go juz pośród żywych. W piśmie Hansa Schneidera von Lindau
skierowanym w 1578 r. do Rady Miejskiej w Gdańsku, które zawierało
jego prośbę o powierzenie mu stanowiska mistrza budowlanego dowia-
dujemy się, ze jednym z powodów złożenia tego podania jest śmierć jego
teścia Hansa Kramera i wakans po nim89. Jednak mimo wszystko sprawa
ta wymaga z pewnością dalszych badań.
Jeśli chodzi o malarstwo wrocławskie pierwszej tercji XVII w. to
trudno je sobie dziś wyobrazić bez osoby Petera Schmidta z Lichtenbergu
w Górnej Frankonii (1583-13 VI 1625). Także ten artysta po okresie nauki
w Pradze i Dreźnie, przybył do Gdańska i przez pewien, bliżej nieo-
kreślony czas, tutaj pracował. Być może trwało to rok, dwa, lub nawt pięć
lat. Dowodem na to są dwa rysunki - pierwszy datowany 17 VIII 1608 r.
ze zbiorów Ermitażu w Sankt Petersburgu z przedstawieniem Dysputy
(być może - Kazania św. Pawła)90 i drugi, z 19 marca 1610 r. , prezentujący
uświęcony protestancką ikonografią temat Mojżesza i wywyższenia YJęża
Miedzianego (il.19). Od czwartego kwartału 1613 r. potwierdzony jest juz
pobyt Schmidta we Wrocławiu, tutaj bowiem 15 X poślubił Marię, córkę
wrocławskiego malarza i mistrza cechowego Bartholomaeusa Strobla St.
W roku 1613 zdobywa także tytuł mistrzowski. Namalował wówczas
obraz z przedstawieniem Narodzin Chrystusa91, a 15 II 1614 r. wstąpił do
wrocławskiego cechu malarzy. Będąc protestantem pracował przede
wszystkim na zlecenie wrocławskich katolików. Juz za życia uznawany
za jednego z najlepszych wrocławskich malarzy końca 1 ćwierci XVII w.
Dnia 15 11616 r. ochrzcił w kościele Św. Marii Magdaleny syna Mikołaja,
a ojcem chrzestnym był opat klasztoru Augustianów przy kościele
NPMarii na Piasku Bartholomaeus Pusch. Dziś znane są już liczne jego
prace malarskie oraz rysunkowe92. Z tych pierwszych za najwcześniejszy
ma prawo uchodzić sygnowany monogramem „PS" i opatrzony datą
88 Przeświadczenie o tym, że artysta zmarł podczas oblężenia przez wojska Stefana Batorego w roku 1577
twierdzy Weichselmunde (W. Hentschel. G. Cuny, biogram - Kramer Hans, [w:] Allgemeines Lexikon der Bildender
Kiinstler... Begriindet von U. Thieme und F. Becker, Bd. XXI, Leipzig [b.r.], s. 413), w nieznacznym stopniu
podważone ostatnio zostało przez J. Pałubickego - zob. J. Pałubicki Rzeźba kamienna zv Gdańsku w latach
1517-1585, „Gdańskie Studia Muzealne" 3: 1981, s. 185.
Hauke, op. cit., s. 537.
90 Nr inw. 15 653. Panu dr. Waldemarowi Deludze pragnąłbym w tym miejscu bardzo serdecznie
podziękować za niezwykle ofiarną pomoc w pozyskaniu reprodukq'i niniejszego rysunku.
91 W roku 1679 obraz znajdował się jeszcze w prywatnej kolekcji Friderica Maximiliana von Rethel we
Wrocławiu i był określany jako „Ein Geburt Christi auf einer grossen Holzem Tafel in einem ... gantz vergoldem
Rahmen. Bresslaw Meisterstuck weiland Peter Schmidafi" - zob. Catalogus Naturalium et Artificialium, Rerum
itidem, Antiąuarum Novarum Rerum ... et ąuadraginta et aliąuot annos colegit et comparavit Fridericus
Maximilianus a Rethel et Hennersdorf, dominus in Schmidefelt et Elgutt, Sacra Caesarea Majestatis Consiliarius et
Assesor apud Capitaneatum Ducatus Vratislaviensis, Come Pałatinus et Eques Auratus", [1679], fol. 27 r, nr kat.
68 [Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Oddział Rękopisów, sygn. R. 3019).
92 Są to - polichromie z trzema scenami pasyjnymi (1. Biczowanie Chrystusa; 2. Cierniem koroncrwanie;
3. Ukrzyżozoanie) w malowanym obramieniu architektonicznym, w płd. nawie bocznej naprzeciwko zakrystii,
w kościele NPMarii na Piasku we Wrocławiu (z 1614 r.; nie zachowane); obraz Złożenie do grobu z epitafium
Georga Scholza (Scultetusa), sufragana wrocławskiego i opata Premonstratensów, ufundowany przez Martina
Cunrada (sygn.: - „Peter Schmidt pinxit. 1614" oraz ikoną - młotkiem; do 1871 r. w kościele. Św. Michała we
Wrocławiu; obecnie zaginiony); w roku 1616 wykonuje polichromię Piety z około roku 1400 z kościoła NPMarii
na Piasku we Wrocławiu (sygn.: „Peter Schmidt [Mahler] /1616"; obecnie - Muzeum Narodowe we Wrocławiu); w
114