DOI Artikel:
Dziubicka, Beata: Kino "Leningrad" w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0247
powierzchowną ideowość, mimo że powstająca w tym kręgu sztuka nie unikała
politycznego zaangażowania39. W sgrafficie Jacka Żuławskiego w foyer zastoso-
wano pełen eklektyzm, szczególnie w doborze strojów i detali z różnych epok.
Ciekawym wątkiem są ukazane gdzieniegdzie stroje współczesne oraz fakt,
że większość przedstawionych twarzy to portrety pracowników zaangażowa-
nych w budowę i wystrój kina40. Kompozycji nie brak też pewnej frywolności
i poczucia humoru, a przede wszystkim lekkości i wirtuozerii w płynnie opra-
cowanych sylwetkach postaci, starannie zakomponowanych martwych natu-
rach, światłocieniowym modelunku i efektownych panoramach miast.
Architektura i wystrój kina podporządkowane były ponadto połskim ten-
dencjom w odbudowie centrów historycznych. Wykształciły się przy tym
lokalne szkoły odbudowy, w tym gdańska, która cechowała się fasadyzmem
(kompozycja elewacji niezależna od układu wnętrz), regionalizmem (moduł
kamienicy, modernizacja kształtów zabytkowych, autentyczne detale), typizacją
(grupy uproszczonych, typowych fasad gdańskich), zgraniem ideowym i styli-
stycznym wystroju malarskiego i rzemieślniczego41. Artyści, nawiązując do soc-
realistycznej doktryny, wprowadzali pożądane przez władze formy. W ten sposób
miasta historyczne stały się w pewnym sensie ośrodkami propagandowej sztuki
socrealistycznej o nieco innych niż niegdyś treściach, tworzącymi jedną z wizji
historii42. Miało to szczególne znaczenie w wypadku „miast odzyskanych”, w któ-
rych usiłowano zatuszować ślady obcej kultury i umocować obecność Polaków43.
W Gdańsku polegało to na unikaniu odwołań do kultury niemieckiej przy uwy-
datnianiu polskiego i europejskiego aspektu miasta. Szczególną rangę pod tym
względem zyskała właśnie ul. Długa i Długi Targ. Zastosowane tu wątki ikono-
graficzne, także te wykorzystane w kinie, świadczą o tym, że dekoracja miasta
miała tworzyć aurę dawności i odpowiedni historyczny klimat44. Dzięki temu
budziła w mieszkańcach Gdańska uczucia bliskości i identyfikacji z miejscem.
39 Z. Tomczyk-Watrak, Wybory iprzemilczenia: od szkoły sopockiej do nowej szkoły gdańskiej,
Gdańsk 2001, s. 25-27; K. Zakrzewska, Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Płastycznych w Gdań-
sku, [w:] Polskie życie artystyczne 1945-1960, Wrocław 1992, s. 158-162.
40 J. Wnukowa, Śładami Jacka..., s. 82.
41J. Friedrich, „Nowe miasto i nowi ludzie”. O przemianie społecznej funkcji kamienicy gdań-
skiej w połowie XX wieku, [w:] Kamienica w krajach Europy Północnej, Gdańsk 2004, s. 508;
J. Łoziński, Architektura gdańska, „Przegląd Kulturalny” 1953, nr 31, s. 4, 5; J. Łoziński, S. Sta-
szewski, Z narady architektów, „Przegląd Kulturalny” 1953, nr 16, s. 4.
42 Zmiana historii była typową cechą ustrojów totalitarnych, Christina Brooke-Rose nazwała
to zjawisko „historią palimpsestową”; J. Friedrich, Problemy odbudowy gdańskiego Głównego
Miasta w latach 1945-1956: studium z dziejów mentalności społecznej, Gdańsk 2000, s. 141.
43 MM, Czy malarstwo w architekturze jest luksusem?, „Stolica” 1955, nr 13, s. 6; M. Suttmier-
ska, S. Żaryn, Odbudowa Starego Miasta, „Stolica” 1951, nr 11, s. 9; Lublin odrodzony, „Stolica”
1954, nr 32, s. 9-11; E. Kałiski, Wrocław - miasto w budowie, „Przegląd Kulturalny” 1952, nr 4, s. 6;
M. Lubocka-Hoffmann, Miasta historyczne zachodniej ipółnocnej Polski, Elbląg 2004, s. 99.
44 F. Fenikowski, Ulica zakochanych malarzy, „Dziennik Bałtycki” 1953, nr 191, s. 3; J. Fried-
rich, Malarstwo monumentalne, [w:] Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku. Tradycja i współczes-
ność, Gańsk 2005, s. 105-119.
Kino
„Leningrad”
w Gdańsku
243
politycznego zaangażowania39. W sgrafficie Jacka Żuławskiego w foyer zastoso-
wano pełen eklektyzm, szczególnie w doborze strojów i detali z różnych epok.
Ciekawym wątkiem są ukazane gdzieniegdzie stroje współczesne oraz fakt,
że większość przedstawionych twarzy to portrety pracowników zaangażowa-
nych w budowę i wystrój kina40. Kompozycji nie brak też pewnej frywolności
i poczucia humoru, a przede wszystkim lekkości i wirtuozerii w płynnie opra-
cowanych sylwetkach postaci, starannie zakomponowanych martwych natu-
rach, światłocieniowym modelunku i efektownych panoramach miast.
Architektura i wystrój kina podporządkowane były ponadto połskim ten-
dencjom w odbudowie centrów historycznych. Wykształciły się przy tym
lokalne szkoły odbudowy, w tym gdańska, która cechowała się fasadyzmem
(kompozycja elewacji niezależna od układu wnętrz), regionalizmem (moduł
kamienicy, modernizacja kształtów zabytkowych, autentyczne detale), typizacją
(grupy uproszczonych, typowych fasad gdańskich), zgraniem ideowym i styli-
stycznym wystroju malarskiego i rzemieślniczego41. Artyści, nawiązując do soc-
realistycznej doktryny, wprowadzali pożądane przez władze formy. W ten sposób
miasta historyczne stały się w pewnym sensie ośrodkami propagandowej sztuki
socrealistycznej o nieco innych niż niegdyś treściach, tworzącymi jedną z wizji
historii42. Miało to szczególne znaczenie w wypadku „miast odzyskanych”, w któ-
rych usiłowano zatuszować ślady obcej kultury i umocować obecność Polaków43.
W Gdańsku polegało to na unikaniu odwołań do kultury niemieckiej przy uwy-
datnianiu polskiego i europejskiego aspektu miasta. Szczególną rangę pod tym
względem zyskała właśnie ul. Długa i Długi Targ. Zastosowane tu wątki ikono-
graficzne, także te wykorzystane w kinie, świadczą o tym, że dekoracja miasta
miała tworzyć aurę dawności i odpowiedni historyczny klimat44. Dzięki temu
budziła w mieszkańcach Gdańska uczucia bliskości i identyfikacji z miejscem.
39 Z. Tomczyk-Watrak, Wybory iprzemilczenia: od szkoły sopockiej do nowej szkoły gdańskiej,
Gdańsk 2001, s. 25-27; K. Zakrzewska, Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Płastycznych w Gdań-
sku, [w:] Polskie życie artystyczne 1945-1960, Wrocław 1992, s. 158-162.
40 J. Wnukowa, Śładami Jacka..., s. 82.
41J. Friedrich, „Nowe miasto i nowi ludzie”. O przemianie społecznej funkcji kamienicy gdań-
skiej w połowie XX wieku, [w:] Kamienica w krajach Europy Północnej, Gdańsk 2004, s. 508;
J. Łoziński, Architektura gdańska, „Przegląd Kulturalny” 1953, nr 31, s. 4, 5; J. Łoziński, S. Sta-
szewski, Z narady architektów, „Przegląd Kulturalny” 1953, nr 16, s. 4.
42 Zmiana historii była typową cechą ustrojów totalitarnych, Christina Brooke-Rose nazwała
to zjawisko „historią palimpsestową”; J. Friedrich, Problemy odbudowy gdańskiego Głównego
Miasta w latach 1945-1956: studium z dziejów mentalności społecznej, Gdańsk 2000, s. 141.
43 MM, Czy malarstwo w architekturze jest luksusem?, „Stolica” 1955, nr 13, s. 6; M. Suttmier-
ska, S. Żaryn, Odbudowa Starego Miasta, „Stolica” 1951, nr 11, s. 9; Lublin odrodzony, „Stolica”
1954, nr 32, s. 9-11; E. Kałiski, Wrocław - miasto w budowie, „Przegląd Kulturalny” 1952, nr 4, s. 6;
M. Lubocka-Hoffmann, Miasta historyczne zachodniej ipółnocnej Polski, Elbląg 2004, s. 99.
44 F. Fenikowski, Ulica zakochanych malarzy, „Dziennik Bałtycki” 1953, nr 191, s. 3; J. Fried-
rich, Malarstwo monumentalne, [w:] Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku. Tradycja i współczes-
ność, Gańsk 2005, s. 105-119.
Kino
„Leningrad”
w Gdańsku
243