DOI article:
Kuniewicz, Jolanta: Twórczość fotograficzna Bolesławy i Edmunda Zdanowskich
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0255
i wyrazu twarzy. Portrety Zdanowskiej były zawsze dokładnie przemyślane, ponie-
waż autorka zachowywała kontrolę nad procesem powstawania zdjęcia. Wartości
artystyczne i dobra znajomość warsztatu fotograficznego były traktowane przez
nią na równi, stanowiły podstawę i wytyczne poprawnego zdjęcia. Cechy takie, jak:
klasyczny układ kompozycji, jednolite tło, oszczędność szczegółów, brak mocnych
konturów, twarze budowane światłocieniem, pozwalają zaliczyć te prace do nurtu
piktorialnego.
W wielu fotografiach przedstawiających ludzi, wykonanych przed wojną
przez Bolesławę, widoczna jest aranżacja. Ten rodzaj działań świadczy o ambi-
cji podejmowania prób, które prowadziłyby do traktowania fotografii na równi
z innymi sztukami. Pokazanym na XVI Dorocznej Wystawie Fotografiki Pol-
skiej we Lwowie (1936) Portretem formistycznym artystka przez umiejętne
użycie oświetlenia pokazała ciekawą próbę zastosowania w fotografice cech
charakterystycznych dla malarstwa22. Studia portretowe Zdanowskiej zwróciły
uwagę na zorganizowanej przez Fotoklub Wileński III Wystawie Fotografiki
w Wilnie w 1933 r.23
Poprawa stanu materialnego pozwoliła małżonkom na wyjazd w 1937 r.
do Włoch i Austrii, a wcześniej, w 1935 r., Edmundowi na wycieczkę rowerową
po Jugosławii. Z wyprawy tej artysta przywiózł szereg interesujących fotogra-
fii ukazujących krajobrazy, architekturę oraz tamtejszą ludność i jej portrety.
W pracach tych widać podobieństwo stylistyczne i formalne do zdjęć typów
ludowych wykonywanych w Wilnie. Na uwagę zasługują zwłaszcza uwiecz-
nione przez autora krajobrazy, w których artysta uchwycił specyfikę tych
obszarów i dał się poznać jako świetny fotograf terenów górskich.
Zdanowscy, a w szczególności Edmund, mieli w swoim dorobku szereg foto-
grafii przedstawiających Wilno24. Uwiecznione o różnych porach dnia i roku
wnętrza zabytkowych budynków, uliczki i zaułki, widoki i panoramy miejskie
powstały niewątpliwie pod wpływem ich nauczyciela, Jana Bułhaka. Prace
Zdanowskich, podobnie jak zdjęcia ich mistrza, pozbawione są miejskiego szta-
fażu i zgiełku (il. 6). Wydaje się, że istnieje tylko architektura i fotografik. Jeżeli
już pojawia się sylwetka człowieka, to jest ona całkowicie podporządkowana
kompozycji, zintegrowana z architekturą, jakby tylko zaproszona dla stworze-
nia klimatu. Obiekt przedstawiony jest w najwłaściwszym dla niego świetle, cień
podkreśla kształt i strukturę (il. 7-10). Wszystkie fotografie Zdanowskich zostały
bardzo starannie skomponowane. Do najciekawszych prac tego rodzaju należą
fotografie wykonane jak przystało na piktorialistów w niesprzyjających warun-
kach oświetleniowych lub pogodowych (il. 11), np. nocne lub zimowe, w których
szczególnie wyraźnie widać chęć ukazania związku między naturą a wytworem
22 A. Oblas, XVI Doroczna Wystawa Fotografiki Polskiej we Lwowie, „Przegląd Fotograficzny”
1936, nr 7-8, s. 135-138.
23 Kataloglll Wystawy Fotografiki w Wilnie, Wilno 1933.
24 Na odwrocie niektórych widnieją pieczątki tuszowe z napisem: FOT. E. i B. ZDANOW-
SCY, WILNO, lub E. ir B. Zdanauskai FOTO-YILNUS.
Twórczość
fotograficzna
Bolesławy
i Edmunda
Zdanowskich
251
waż autorka zachowywała kontrolę nad procesem powstawania zdjęcia. Wartości
artystyczne i dobra znajomość warsztatu fotograficznego były traktowane przez
nią na równi, stanowiły podstawę i wytyczne poprawnego zdjęcia. Cechy takie, jak:
klasyczny układ kompozycji, jednolite tło, oszczędność szczegółów, brak mocnych
konturów, twarze budowane światłocieniem, pozwalają zaliczyć te prace do nurtu
piktorialnego.
W wielu fotografiach przedstawiających ludzi, wykonanych przed wojną
przez Bolesławę, widoczna jest aranżacja. Ten rodzaj działań świadczy o ambi-
cji podejmowania prób, które prowadziłyby do traktowania fotografii na równi
z innymi sztukami. Pokazanym na XVI Dorocznej Wystawie Fotografiki Pol-
skiej we Lwowie (1936) Portretem formistycznym artystka przez umiejętne
użycie oświetlenia pokazała ciekawą próbę zastosowania w fotografice cech
charakterystycznych dla malarstwa22. Studia portretowe Zdanowskiej zwróciły
uwagę na zorganizowanej przez Fotoklub Wileński III Wystawie Fotografiki
w Wilnie w 1933 r.23
Poprawa stanu materialnego pozwoliła małżonkom na wyjazd w 1937 r.
do Włoch i Austrii, a wcześniej, w 1935 r., Edmundowi na wycieczkę rowerową
po Jugosławii. Z wyprawy tej artysta przywiózł szereg interesujących fotogra-
fii ukazujących krajobrazy, architekturę oraz tamtejszą ludność i jej portrety.
W pracach tych widać podobieństwo stylistyczne i formalne do zdjęć typów
ludowych wykonywanych w Wilnie. Na uwagę zasługują zwłaszcza uwiecz-
nione przez autora krajobrazy, w których artysta uchwycił specyfikę tych
obszarów i dał się poznać jako świetny fotograf terenów górskich.
Zdanowscy, a w szczególności Edmund, mieli w swoim dorobku szereg foto-
grafii przedstawiających Wilno24. Uwiecznione o różnych porach dnia i roku
wnętrza zabytkowych budynków, uliczki i zaułki, widoki i panoramy miejskie
powstały niewątpliwie pod wpływem ich nauczyciela, Jana Bułhaka. Prace
Zdanowskich, podobnie jak zdjęcia ich mistrza, pozbawione są miejskiego szta-
fażu i zgiełku (il. 6). Wydaje się, że istnieje tylko architektura i fotografik. Jeżeli
już pojawia się sylwetka człowieka, to jest ona całkowicie podporządkowana
kompozycji, zintegrowana z architekturą, jakby tylko zaproszona dla stworze-
nia klimatu. Obiekt przedstawiony jest w najwłaściwszym dla niego świetle, cień
podkreśla kształt i strukturę (il. 7-10). Wszystkie fotografie Zdanowskich zostały
bardzo starannie skomponowane. Do najciekawszych prac tego rodzaju należą
fotografie wykonane jak przystało na piktorialistów w niesprzyjających warun-
kach oświetleniowych lub pogodowych (il. 11), np. nocne lub zimowe, w których
szczególnie wyraźnie widać chęć ukazania związku między naturą a wytworem
22 A. Oblas, XVI Doroczna Wystawa Fotografiki Polskiej we Lwowie, „Przegląd Fotograficzny”
1936, nr 7-8, s. 135-138.
23 Kataloglll Wystawy Fotografiki w Wilnie, Wilno 1933.
24 Na odwrocie niektórych widnieją pieczątki tuszowe z napisem: FOT. E. i B. ZDANOW-
SCY, WILNO, lub E. ir B. Zdanauskai FOTO-YILNUS.
Twórczość
fotograficzna
Bolesławy
i Edmunda
Zdanowskich
251