DOI article:
Barylewska-Szymánska, Ewa: Ulica Piwna w początkach XX w. Przyczynek do historii ochrony zabytków w Gdańsku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0262
Ewa dyskusję nad lokalizacją nowego dworca głównego, uprzywilejowaną pozycję
Barylewska- utrzymał teren w pobliżu katedry, a przed dworcem zaplanowano obszerny
-Szymańska p|ac62_ ye działania miały zasadniczy wpływ na teren wokół świątyni. Nie próż-
nowało też Stowarzyszenie Odbudowy Katedry (Dombau-Verein). Gdy tylko
zniknęły rusztowania wokół budowli, wystąpiło ono o zorganizowanie loterii
na rzecz wykupienia położonych najbliżej katedry parcel wraz z zabudową.
Dyskutowano wówczas w prasie fachowej, czy nie rozszerzyć prac na nieco
dalszy obszar, żeby możliwe było stworzenie rozległego założenia zielonego63.
Pozwoliłoby ono - zdaniem Hermanna Josefa Stubbena - uzyskać nieskrępo-
wany widok na całą południową elewację, a dodatkowo dawałoby możliwość
ustawienia trzech pomników królewskich (swoiste pendant do przechowywa-
nych w katedrze relikwii Trzech Króli) tych władców pruskich, którzy przy-
czynili się do jej odbudowy64. Rzeczywiście zabudowa, która powstała w końcu
XIX i początkach XX w. wkoło katedry, została od niej odsunięta, a miejsce
przy niej zajęło założenie zielone i tarasy65.
W ślad za przykładem kolońskim podjęto podobne próby66. Konrad Stein-
brecht wskazał na to, że okresie, w którym w Gdańsku dyskutowano o wybu-
rzeniach wokół kościoła Mariackiego, bardzo liczne miasta niemieckie ubiega-
ły się o możliwość zorganizowania loterii, z których dochody miały w zamyśle
organizatorów pokryć planowane zniwelowanie całych kwartałów zabudowy,
by odsłonić ważne obiekty zabytkowe67.
62 Der Kólner Zentral-Bahnhof und der Dom, „Deutsche Bauzeitung” 1880, 14, nr 76, s. 407;
W. Krings, Der Kólner Hauptbahnhof Koln 1977 (Landeskonservator Rheinland, Arbeitsheft
22); Der Dom und seine Umgebung. Dokumentation zu einem stadtebaulichen Problem der
Stadt Koln, hrsg. Rheinischer Verein fur Denkmalpflege und Landschaftsschutz, [b.m.w.] 1971,
s. 13-14.
63 Philipp, Zur Freilegung des Kólner Domes, „Deutsche Bauzeitung” 1885, 19, nr 35,
s. 211-212; Zur Freilegung des Kólner Domes, „Deutsche Bauzeitung” 1885, 19, nr 40, s. 243.
64 „... die architektonisch bedeutsamste siidliche Langseite des Domes von den Turmen bis
zum Chorabschluss mit einem Blick zu ubersehen” - Joseph Stubben, Zur Freilegung des Domes
zu Koln, „Deutsche Bauzeitung” 1885, 19, nr 25, s. 152.
65 H. Kier, Die Kólner Domumgebung im spdten 19. Jahrhundert, „Kólner Domblatt. Jahrbuch
des Zentral-Dombau-Vereins” 1977, 42, s. 189-208.
66 Na łamach prasy fachowej stale pojawiały się artykuły, w których podejmowana była
ta tematyka - w tym miejscu musimy ograniczyć się do kilku przykładów: częściowe wyburze-
nie zabudowy wokół ratusza w Augsburgu (E. Lange, Freilegung des Augsburger Rathauses auf
der Ostseite, referat wygłoszony podczas VI Zgromadzenia generalnego Stowarzyszeń Niemiec-
kich Architektów i Inżynierów w Stuttgarcie - „Deutsche Bauzeitung” 1884, 18, nr 74, s. 437),
wyburzenie zabudowy wokół katedry w Ratyzbonie (Die Freilegung des Domes in Regensburg,
„Deutsche Bauzeitung” 1892, 26, nr 82, s. 503), wyburzenia wokół świątyni we Fryburgu Bryz-
gowijskim (J. Durm, Die Freilegung und Wiederherstellung des Freiburger Miinsters, „Zentral-
blatt der Bauverwaltung” 1890, 10, nr 26, s. 269-271) czy w Ulm (Zur Freilegung des Ulmer
Miinsters, „Deutsche Bauzeitung” 1901, 35, nr 45, s. 282, 284).
67 Opinia K. Steinbrechta z 24.04.1903 r. - GStA PK, XIV HA Westpreufien, Rep. 180,
Kónigjlich] PreuBjische] Regierung zu Danzig, 13773 - Erhaltung der Kunstdenkmaler
1902-1906, s. 235.
256
Barylewska- utrzymał teren w pobliżu katedry, a przed dworcem zaplanowano obszerny
-Szymańska p|ac62_ ye działania miały zasadniczy wpływ na teren wokół świątyni. Nie próż-
nowało też Stowarzyszenie Odbudowy Katedry (Dombau-Verein). Gdy tylko
zniknęły rusztowania wokół budowli, wystąpiło ono o zorganizowanie loterii
na rzecz wykupienia położonych najbliżej katedry parcel wraz z zabudową.
Dyskutowano wówczas w prasie fachowej, czy nie rozszerzyć prac na nieco
dalszy obszar, żeby możliwe było stworzenie rozległego założenia zielonego63.
Pozwoliłoby ono - zdaniem Hermanna Josefa Stubbena - uzyskać nieskrępo-
wany widok na całą południową elewację, a dodatkowo dawałoby możliwość
ustawienia trzech pomników królewskich (swoiste pendant do przechowywa-
nych w katedrze relikwii Trzech Króli) tych władców pruskich, którzy przy-
czynili się do jej odbudowy64. Rzeczywiście zabudowa, która powstała w końcu
XIX i początkach XX w. wkoło katedry, została od niej odsunięta, a miejsce
przy niej zajęło założenie zielone i tarasy65.
W ślad za przykładem kolońskim podjęto podobne próby66. Konrad Stein-
brecht wskazał na to, że okresie, w którym w Gdańsku dyskutowano o wybu-
rzeniach wokół kościoła Mariackiego, bardzo liczne miasta niemieckie ubiega-
ły się o możliwość zorganizowania loterii, z których dochody miały w zamyśle
organizatorów pokryć planowane zniwelowanie całych kwartałów zabudowy,
by odsłonić ważne obiekty zabytkowe67.
62 Der Kólner Zentral-Bahnhof und der Dom, „Deutsche Bauzeitung” 1880, 14, nr 76, s. 407;
W. Krings, Der Kólner Hauptbahnhof Koln 1977 (Landeskonservator Rheinland, Arbeitsheft
22); Der Dom und seine Umgebung. Dokumentation zu einem stadtebaulichen Problem der
Stadt Koln, hrsg. Rheinischer Verein fur Denkmalpflege und Landschaftsschutz, [b.m.w.] 1971,
s. 13-14.
63 Philipp, Zur Freilegung des Kólner Domes, „Deutsche Bauzeitung” 1885, 19, nr 35,
s. 211-212; Zur Freilegung des Kólner Domes, „Deutsche Bauzeitung” 1885, 19, nr 40, s. 243.
64 „... die architektonisch bedeutsamste siidliche Langseite des Domes von den Turmen bis
zum Chorabschluss mit einem Blick zu ubersehen” - Joseph Stubben, Zur Freilegung des Domes
zu Koln, „Deutsche Bauzeitung” 1885, 19, nr 25, s. 152.
65 H. Kier, Die Kólner Domumgebung im spdten 19. Jahrhundert, „Kólner Domblatt. Jahrbuch
des Zentral-Dombau-Vereins” 1977, 42, s. 189-208.
66 Na łamach prasy fachowej stale pojawiały się artykuły, w których podejmowana była
ta tematyka - w tym miejscu musimy ograniczyć się do kilku przykładów: częściowe wyburze-
nie zabudowy wokół ratusza w Augsburgu (E. Lange, Freilegung des Augsburger Rathauses auf
der Ostseite, referat wygłoszony podczas VI Zgromadzenia generalnego Stowarzyszeń Niemiec-
kich Architektów i Inżynierów w Stuttgarcie - „Deutsche Bauzeitung” 1884, 18, nr 74, s. 437),
wyburzenie zabudowy wokół katedry w Ratyzbonie (Die Freilegung des Domes in Regensburg,
„Deutsche Bauzeitung” 1892, 26, nr 82, s. 503), wyburzenia wokół świątyni we Fryburgu Bryz-
gowijskim (J. Durm, Die Freilegung und Wiederherstellung des Freiburger Miinsters, „Zentral-
blatt der Bauverwaltung” 1890, 10, nr 26, s. 269-271) czy w Ulm (Zur Freilegung des Ulmer
Miinsters, „Deutsche Bauzeitung” 1901, 35, nr 45, s. 282, 284).
67 Opinia K. Steinbrechta z 24.04.1903 r. - GStA PK, XIV HA Westpreufien, Rep. 180,
Kónigjlich] PreuBjische] Regierung zu Danzig, 13773 - Erhaltung der Kunstdenkmaler
1902-1906, s. 235.
256