DOI article:
Barylewska-Szymánska, Ewa: Ulica Piwna w początkach XX w. Przyczynek do historii ochrony zabytków w Gdańsku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.28181#0263
Nawet w pobliskim Malborku rozważano podobne działania. Zdecydowa-
nie przeciwny był temu sam Steinbrecht, co wyraził dobitnie w opinii z 1903 r.
(zastrzegł jednak, że nie jest ona przeznaczona do bezpośredniego przekaza-
nia władzom miasta). Zdecydowanie potępił izolowanie znaczących budowli
ze struktury miasta, piętnował działania mające na celu pozbawienie cennych
zabytków ich historycznego kontekstu, zdawał sobie również doskonale spra-
wę, że wpłynie to negatywnie na sam zamek68.
Zanim powrócimy do Gdańska i roku 1905, przypomnijmy, że paradok-
salnie dokładnie w tym samym roku w Kolonii zaczęto dyskutować nad tym,
co zrobić, by przywrócić katedrze właściwą skalę poprzez wprowadzenie
zabudowy w jej bezpośredniej bliskości, tak jak to było historycznie utrwa-
lone przez wieki69. Temat ten w szerszym kontekście wyburzeń wokół obiek-
tów zabytkowych podjęty został też w czasie Dnia Zabytków (Denkmaltag)
w Lubece w 1908 r.70
O autorze gdańskiego pomysłu wyburzenia zabudowy wokół kościoła
Najświętszej Marii Panny wiemy niewiele. Nazywał się Max Pieper i był właś-
cicielem kamienicy przy Chlebnickiej 44, żyjącym zapewne z wynajmu miesz-
kań usytuowanych na swojej posesji i z kapitału. Jego zamiarem było, jak sam
wspominał, przekształcenie Gdańska w nadbałtycką metropolię, na uwadze
miał też zaskarbienie miastu poważania w „całej niemieckiej ojczyźnie”.
W 1905 r. przedstawił on opinii publicznej dwa projekty przygotowane
z dużym rozmachem, pierwszym z nich była propozycja przebudowy Wielkiej
Zbrojowni na salę koncertową. Pieper nie poprzestawał na opisach, sfinan-
sował też opracowanie projektów ideowych. Projekt przebudowy Zbrojowni
na salę koncertową, tyleż kuriozalny, co jak się miało okazać, także niewyko-
nalny, trafił do berlińskiego Ministerstwa Spraw Duchowych, Nauki i Medycy-
ny71. Został też opublikowany na łamach miejscowej gazety codziennej72 (ii. 8).
Jakkolwiek wywołał dyskusję, to jednak nie poruszył opinii publicznej i grona
ekspertów73 w takim stopniu, jak następna propozycja Piepera.
68 Ibidem, s. 233-236.
69 Der Dom und seine Umgebung..., s. 14.
70 Referaty i dyskusja na ten temat zamieszczona została w tomie Die Denkmalpflege. Auszug
aus den stenographischen Berichten des Tages fur Denkmalpflege, hrsg. A. von Oechelhaeuser,
Bd. 1, Leipzig 1910 (rozdz. Freilegung und Umbauung alter Kircheń), s. 446-467.
71 Projekt ideowy przebudowy Wielkiej Zbrojowni na salę koncertową - GStA PK, XIV HA
Westpreufien, Rep. 180, Konig[lich] Preufijische] Regierung zu Danzig, 13773 - Erhaltung der
Kunstdenkmaler 1902-1906, s. 740-741.
72 Das Zeughaus ais Stadthalle und Konzerthaus, „Danziger Zeitung” 1905, 48, nr 121, Mor-
gen-Ausgabe (z 12 III).
73 Schmid zaopiniował projekt wbudowania na piętrze Zbrojowni hali koncertowej negatyw-
nie, stwierdzaj ąc, że „j ede Anderung an der baulichen Gestalt wil rde daher dem Kunstwerke (...)
eine nicht zu verantwortliche Schadigung der architektonischen Schópfung... [bringen] ”. Uważał
również, że organy władz państwowych nigdy nie zaakceptują tego rodzaju ingerencji - opinia
z 05.05.1905 r. - GStA PK, XIV HA Westpreufien, Rep. 180, Kónig-jlich] Preufijische] Regie-
rung zu Danzig, 13773 - Erhaltung der Kunstdenkmaler 1902-1906, s. 671-673. W lipcu 1905 r.
Ulica Piwna
w początkach
XXw...
257
nie przeciwny był temu sam Steinbrecht, co wyraził dobitnie w opinii z 1903 r.
(zastrzegł jednak, że nie jest ona przeznaczona do bezpośredniego przekaza-
nia władzom miasta). Zdecydowanie potępił izolowanie znaczących budowli
ze struktury miasta, piętnował działania mające na celu pozbawienie cennych
zabytków ich historycznego kontekstu, zdawał sobie również doskonale spra-
wę, że wpłynie to negatywnie na sam zamek68.
Zanim powrócimy do Gdańska i roku 1905, przypomnijmy, że paradok-
salnie dokładnie w tym samym roku w Kolonii zaczęto dyskutować nad tym,
co zrobić, by przywrócić katedrze właściwą skalę poprzez wprowadzenie
zabudowy w jej bezpośredniej bliskości, tak jak to było historycznie utrwa-
lone przez wieki69. Temat ten w szerszym kontekście wyburzeń wokół obiek-
tów zabytkowych podjęty został też w czasie Dnia Zabytków (Denkmaltag)
w Lubece w 1908 r.70
O autorze gdańskiego pomysłu wyburzenia zabudowy wokół kościoła
Najświętszej Marii Panny wiemy niewiele. Nazywał się Max Pieper i był właś-
cicielem kamienicy przy Chlebnickiej 44, żyjącym zapewne z wynajmu miesz-
kań usytuowanych na swojej posesji i z kapitału. Jego zamiarem było, jak sam
wspominał, przekształcenie Gdańska w nadbałtycką metropolię, na uwadze
miał też zaskarbienie miastu poważania w „całej niemieckiej ojczyźnie”.
W 1905 r. przedstawił on opinii publicznej dwa projekty przygotowane
z dużym rozmachem, pierwszym z nich była propozycja przebudowy Wielkiej
Zbrojowni na salę koncertową. Pieper nie poprzestawał na opisach, sfinan-
sował też opracowanie projektów ideowych. Projekt przebudowy Zbrojowni
na salę koncertową, tyleż kuriozalny, co jak się miało okazać, także niewyko-
nalny, trafił do berlińskiego Ministerstwa Spraw Duchowych, Nauki i Medycy-
ny71. Został też opublikowany na łamach miejscowej gazety codziennej72 (ii. 8).
Jakkolwiek wywołał dyskusję, to jednak nie poruszył opinii publicznej i grona
ekspertów73 w takim stopniu, jak następna propozycja Piepera.
68 Ibidem, s. 233-236.
69 Der Dom und seine Umgebung..., s. 14.
70 Referaty i dyskusja na ten temat zamieszczona została w tomie Die Denkmalpflege. Auszug
aus den stenographischen Berichten des Tages fur Denkmalpflege, hrsg. A. von Oechelhaeuser,
Bd. 1, Leipzig 1910 (rozdz. Freilegung und Umbauung alter Kircheń), s. 446-467.
71 Projekt ideowy przebudowy Wielkiej Zbrojowni na salę koncertową - GStA PK, XIV HA
Westpreufien, Rep. 180, Konig[lich] Preufijische] Regierung zu Danzig, 13773 - Erhaltung der
Kunstdenkmaler 1902-1906, s. 740-741.
72 Das Zeughaus ais Stadthalle und Konzerthaus, „Danziger Zeitung” 1905, 48, nr 121, Mor-
gen-Ausgabe (z 12 III).
73 Schmid zaopiniował projekt wbudowania na piętrze Zbrojowni hali koncertowej negatyw-
nie, stwierdzaj ąc, że „j ede Anderung an der baulichen Gestalt wil rde daher dem Kunstwerke (...)
eine nicht zu verantwortliche Schadigung der architektonischen Schópfung... [bringen] ”. Uważał
również, że organy władz państwowych nigdy nie zaakceptują tego rodzaju ingerencji - opinia
z 05.05.1905 r. - GStA PK, XIV HA Westpreufien, Rep. 180, Kónig-jlich] Preufijische] Regie-
rung zu Danzig, 13773 - Erhaltung der Kunstdenkmaler 1902-1906, s. 671-673. W lipcu 1905 r.
Ulica Piwna
w początkach
XXw...
257