DOI article:
Wardzyńska, Katarzyna: Johannes Söffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz niderlandzki w Elblągu: wstęp do monografii
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0138
Katarzyna Wardzyńska
Johannes Sóffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz
niderlandzki w Elblągu.
Wstęp do monografii
Stan wiedzy o rzeźbie elbląskiej XVII i XVIII w. został po raz pierwszy
zebrany i uzupełniony o pionierskie ustalenia przez Wiesławę Rynkiewicz-
-Domino w rozdziale zawartym w Historii Elbląga1. Twórczość artystów elblą-
skich w zakresie barokowej rzeźby kamiennej i drewnianej reprezentują dziś
jedynie nieliczne destrukty dzieł w samym Elblągu oraz pojedyncze obiekty
zidentyfikowane jako elbląskie, głównie na terenie Warmii, które to tereny
doznały zniszczeń podczas walk drugiej wojny światowej. W samym
Elblągu nieodwracalne straty przyniosło unicestwienie zabudowy miasta
w 1945 r., a wcześniej pożar kościoła św. Mikołaja i ratusza z archiwum miej-
skim w 1777 r.2 Odnalezione dotychczas informacje źródłowe o fundacjach
artystycznych luterańskiej Rady Miasta zarządzającej świątyniami miej-
skimi, czy patrycjatu elbląskiego, a wreszcie opisy w dziewiętnastowiecznej
historiografii miasta, obrazują jedynie ułamek utraconych dzieł. Nie była
dotąd znana pozycja rzeźbiarzy w miejskich strukturach cechowych. Nie
zostały jednak wyczerpane możliwości kwerendy archiwalnej i zagadnienia
te z pewnością można będzie uzupełnić w przyszłości o nowe wątki. Mimo
szeroko zakrojonych badań nad historią Elbląga nie została również zgro-
madzona dokumentacja ikonograficzna utraconych zabytków i w tej mate-
rii można wciąż liczyć na nowe odkrycia, zarówno w odniesieniu do histo-
rycznych terytoriów Prus Królewskich, jak i Książęcych (w okresie zaborów
odpowiednio Prus Zachodnich i Wschodnich)3.
Poniższe kalendarium działalności rzeźbiarza elbląskiego Johannesa Sóffrensa
jest zatem rekonstrukcją, jednak opartą na materiale odnalezionym na innych,
nie branych dotychczas pod uwagę w geografii artystycznej obszarach - pomię-
dzy Elblągiem, Fromborkiem i Warszawą. Grupa licznych, znacznie lepiej zacho-
wanych i udokumentowanych dzieł rzeźbiarskich to wystroje świątyń katolickich
1 Wiesława Rynkiewicz-Domino, Budownictwo i architektura, rzeźba, malarstwo i rzemio-
sło artystyczne [w:] Historia Elbląga, t. 2, cz. 2,1626-1772, red. Andrzej Groth, Warszawa 1997,
s. 177-206, na temat omawianego okresu s. 192-195.
2 Ibidem, s. 184-186; Rynkiewicz-Domino, Omówienie źródeł i stan badań [w:] Historia
Elbląga..., s. 277-279.
3 Np. dzięki takim publikacjom multimedialnym, jak: Prusy Wschodnie. Dokumentacja
historycznej prowincji. Zbiory fotograficzne dawnego Urzędu Konserwatora Zabytków w Kró-
lewcu, oprać. Jan Przypkowski i Piotr J. Jamski, Warszawa 2006.
136
Johannes Sóffrens (1660-po 1721) - rzeźbiarz
niderlandzki w Elblągu.
Wstęp do monografii
Stan wiedzy o rzeźbie elbląskiej XVII i XVIII w. został po raz pierwszy
zebrany i uzupełniony o pionierskie ustalenia przez Wiesławę Rynkiewicz-
-Domino w rozdziale zawartym w Historii Elbląga1. Twórczość artystów elblą-
skich w zakresie barokowej rzeźby kamiennej i drewnianej reprezentują dziś
jedynie nieliczne destrukty dzieł w samym Elblągu oraz pojedyncze obiekty
zidentyfikowane jako elbląskie, głównie na terenie Warmii, które to tereny
doznały zniszczeń podczas walk drugiej wojny światowej. W samym
Elblągu nieodwracalne straty przyniosło unicestwienie zabudowy miasta
w 1945 r., a wcześniej pożar kościoła św. Mikołaja i ratusza z archiwum miej-
skim w 1777 r.2 Odnalezione dotychczas informacje źródłowe o fundacjach
artystycznych luterańskiej Rady Miasta zarządzającej świątyniami miej-
skimi, czy patrycjatu elbląskiego, a wreszcie opisy w dziewiętnastowiecznej
historiografii miasta, obrazują jedynie ułamek utraconych dzieł. Nie była
dotąd znana pozycja rzeźbiarzy w miejskich strukturach cechowych. Nie
zostały jednak wyczerpane możliwości kwerendy archiwalnej i zagadnienia
te z pewnością można będzie uzupełnić w przyszłości o nowe wątki. Mimo
szeroko zakrojonych badań nad historią Elbląga nie została również zgro-
madzona dokumentacja ikonograficzna utraconych zabytków i w tej mate-
rii można wciąż liczyć na nowe odkrycia, zarówno w odniesieniu do histo-
rycznych terytoriów Prus Królewskich, jak i Książęcych (w okresie zaborów
odpowiednio Prus Zachodnich i Wschodnich)3.
Poniższe kalendarium działalności rzeźbiarza elbląskiego Johannesa Sóffrensa
jest zatem rekonstrukcją, jednak opartą na materiale odnalezionym na innych,
nie branych dotychczas pod uwagę w geografii artystycznej obszarach - pomię-
dzy Elblągiem, Fromborkiem i Warszawą. Grupa licznych, znacznie lepiej zacho-
wanych i udokumentowanych dzieł rzeźbiarskich to wystroje świątyń katolickich
1 Wiesława Rynkiewicz-Domino, Budownictwo i architektura, rzeźba, malarstwo i rzemio-
sło artystyczne [w:] Historia Elbląga, t. 2, cz. 2,1626-1772, red. Andrzej Groth, Warszawa 1997,
s. 177-206, na temat omawianego okresu s. 192-195.
2 Ibidem, s. 184-186; Rynkiewicz-Domino, Omówienie źródeł i stan badań [w:] Historia
Elbląga..., s. 277-279.
3 Np. dzięki takim publikacjom multimedialnym, jak: Prusy Wschodnie. Dokumentacja
historycznej prowincji. Zbiory fotograficzne dawnego Urzędu Konserwatora Zabytków w Kró-
lewcu, oprać. Jan Przypkowski i Piotr J. Jamski, Warszawa 2006.
136