DOI Artikel:
Sobecka, Anna: Ryciny kwiatowe wiązane z Jeremiasem Falckiem: studium z zakresu siedemnastowiecznych florilegiów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0077
Kwiatostany oddano ze szczególną starannością za pomocą równoległych linii
o różnym natężeniu. Niespotykany jest przede wszystkim sposób kompono-
wania kart z przedstawieniem dwóch lub trzech tulipanów, których płatki
dopełniają się, tworząc pełną równowagi całość.
Analizując wnikliwiej frontyspis serii i kartę nr 8 (irys), nie można wyklu-
czyć, że ich autorem mógł być Falek. Porównując kartę tytułową Verscheyde
TULPEN (por. il. 4), na której przedstawiono wazon z kwiatami i trzy putta
umieszczone na tle kamiennego muru z inskrypcją, z pierwszą omawianą
w tym artykule grafiką Falcka, stanowiącą wzór złotniczy (por. il. 3), można
dostrzec istotne podobieństwa. Oba przedstawienia ukazują trzech nagich
geniuszy lub trzy putta obok kompozycji kwiatowej. Zastosowanie techniki
akwaforty do wykonania dwóch rycin z serii tulipanów wcale nie musi prze-
sądzać o wyłączeniu tych prac z oeuvre Falcka. Wbrew temu, co dotąd pisano,
artysta stosował trawienie nie tylko w okresie paryskim, lecz także w czasie
swojego pobytu w Amsterdamie. Świadczą o tym takie prace, jak Ameryka
z serii Czterech kontynentów, Minerwa czy reprodukujące obrazy z kolek-
cji burmistrza Gerarda van Reynsta - Wizja św. Pawła oraz Sen św. Piotra40.
Bliskie technicznie frontyspisowi serii tulipanów są szczególnie mur i roślin-
ność po prawej stronie ostatniej z wymienionych kompozycji.
Pozostałe karty Verscheyde TULPEN o numerach 2-7 i 9-16 są sztycho-
wane za pomocą podrysowania kompozycji igłą akwafortową i płytko tra-
wione, a następnie kształtowane już bezpośrednio na płycie przy użyciu rylca,
co w XVII w. było metodą powszechną41. W partii łodyg i liści kreska akwa-
fortowa jest wyraźna, formy wymodelowano za pomocą krzyżujących się linii,
natomiast same kielichy dopracowano rylcem, wyłącznie równoległymi kres-
kami o zróżnicowanym zagłębieniu. Cykl ten, jak wskazuje inskrypcja u dołu
frontyspisu, został opublikowany przez de Wita, który był również wydawcą
reprodukcji dzieł malarskich z kolekcji van Reynsta, nad którymi Falek praco-
wał w latach 1656-165742.
Ze względu na brak sygnatury Falcka na kartach cyklu tulipanów jego autor-
stwo nie jest pewne. Niemniej zarówno tradycja wiążąca artystę z serią, jak
i technika wykonania, a wreszcie okoliczności i czas powstania rycin wskazują,
że jest to bardzo prawdopodobne. Badacze dość zgodnie datują powstanie serii
40 Odbitka Ameryki (BI. 142) znajduje się w zbiorach Kupferstichkabinett/Staatliche
Kunstsammlungen Dresden, A 17506. Z kolei sygnowana przez Falcka: Je. falek Sculp: aqua
fort./1656/Er. Quelinus delin - odbitka Minerwy (Bl. 199) znajduje się w zbiorach Prentenka-
binet Museum Boijmans van Beuningen w Rotterdamie, BdH 17678 (PK). Odbitki przedsta-
wiające św. Piotra (Bl. 29) i św. Pawła (Bl. 26) są dość powszechne i wydawane były przez róż-
nych wydawców. Odbitki przed dodaniem lettre znajdują się m.in. we wspomnianym zbiorze
rotterdamskim, BdH 4227 (PK), BdH 8403 (PK).
41 Za tę informację dziękuję panu Krzysztofowi Krużelowi z Gabinetu Rycin PAU i PAN
w Krakowie.
42 Anna-Maria Logan, The ‘Cabinet’ of the Brothers Gerard and Jan van Reynst, Amster-
dam- Oxford-New York 1979.
Ryciny
kwiatowe
wiązane
z Jeremiasem
Falckiem...
71
o różnym natężeniu. Niespotykany jest przede wszystkim sposób kompono-
wania kart z przedstawieniem dwóch lub trzech tulipanów, których płatki
dopełniają się, tworząc pełną równowagi całość.
Analizując wnikliwiej frontyspis serii i kartę nr 8 (irys), nie można wyklu-
czyć, że ich autorem mógł być Falek. Porównując kartę tytułową Verscheyde
TULPEN (por. il. 4), na której przedstawiono wazon z kwiatami i trzy putta
umieszczone na tle kamiennego muru z inskrypcją, z pierwszą omawianą
w tym artykule grafiką Falcka, stanowiącą wzór złotniczy (por. il. 3), można
dostrzec istotne podobieństwa. Oba przedstawienia ukazują trzech nagich
geniuszy lub trzy putta obok kompozycji kwiatowej. Zastosowanie techniki
akwaforty do wykonania dwóch rycin z serii tulipanów wcale nie musi prze-
sądzać o wyłączeniu tych prac z oeuvre Falcka. Wbrew temu, co dotąd pisano,
artysta stosował trawienie nie tylko w okresie paryskim, lecz także w czasie
swojego pobytu w Amsterdamie. Świadczą o tym takie prace, jak Ameryka
z serii Czterech kontynentów, Minerwa czy reprodukujące obrazy z kolek-
cji burmistrza Gerarda van Reynsta - Wizja św. Pawła oraz Sen św. Piotra40.
Bliskie technicznie frontyspisowi serii tulipanów są szczególnie mur i roślin-
ność po prawej stronie ostatniej z wymienionych kompozycji.
Pozostałe karty Verscheyde TULPEN o numerach 2-7 i 9-16 są sztycho-
wane za pomocą podrysowania kompozycji igłą akwafortową i płytko tra-
wione, a następnie kształtowane już bezpośrednio na płycie przy użyciu rylca,
co w XVII w. było metodą powszechną41. W partii łodyg i liści kreska akwa-
fortowa jest wyraźna, formy wymodelowano za pomocą krzyżujących się linii,
natomiast same kielichy dopracowano rylcem, wyłącznie równoległymi kres-
kami o zróżnicowanym zagłębieniu. Cykl ten, jak wskazuje inskrypcja u dołu
frontyspisu, został opublikowany przez de Wita, który był również wydawcą
reprodukcji dzieł malarskich z kolekcji van Reynsta, nad którymi Falek praco-
wał w latach 1656-165742.
Ze względu na brak sygnatury Falcka na kartach cyklu tulipanów jego autor-
stwo nie jest pewne. Niemniej zarówno tradycja wiążąca artystę z serią, jak
i technika wykonania, a wreszcie okoliczności i czas powstania rycin wskazują,
że jest to bardzo prawdopodobne. Badacze dość zgodnie datują powstanie serii
40 Odbitka Ameryki (BI. 142) znajduje się w zbiorach Kupferstichkabinett/Staatliche
Kunstsammlungen Dresden, A 17506. Z kolei sygnowana przez Falcka: Je. falek Sculp: aqua
fort./1656/Er. Quelinus delin - odbitka Minerwy (Bl. 199) znajduje się w zbiorach Prentenka-
binet Museum Boijmans van Beuningen w Rotterdamie, BdH 17678 (PK). Odbitki przedsta-
wiające św. Piotra (Bl. 29) i św. Pawła (Bl. 26) są dość powszechne i wydawane były przez róż-
nych wydawców. Odbitki przed dodaniem lettre znajdują się m.in. we wspomnianym zbiorze
rotterdamskim, BdH 4227 (PK), BdH 8403 (PK).
41 Za tę informację dziękuję panu Krzysztofowi Krużelowi z Gabinetu Rycin PAU i PAN
w Krakowie.
42 Anna-Maria Logan, The ‘Cabinet’ of the Brothers Gerard and Jan van Reynst, Amster-
dam- Oxford-New York 1979.
Ryciny
kwiatowe
wiązane
z Jeremiasem
Falckiem...
71