DOI Artikel:
Juszczyk, Aleksandra: Konsolidacja środowiska artystycznego międzywojennej Gdyni: miejscowy oddział Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0164
Aleksandra Juszczyk
Konsolidacja środowiska artystycznego
międzywojennej Gdyni. Miejscowy oddział
Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków
Paradoksem jest, że do konsolidacji bardzo niespójnego i zdezintegrowanego
środowiska artystycznego międzywojennej Gdyni i utworzenia miejscowego
oddziału Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków przyczynili
się dwaj malarze spoza Pomorza: wilnianin wykształcony głównie w Krakowie
i w Warszawie - Marian Szyszko-Bohusz1, i łodzianin pobierający nauki w war-
szawskiej Szkole Sztuk Pięknych - Zygmunt Cywiński. Przedwojenna Gdynia
była miastem ludzi napływowych, większość artystów działających tu w drugiej
połowie lat trzydziestych przybyła z Polski centralnej, z Małopolski lub Wielko-
polski. Od samego początku w mieście tworzyło też wielu plastyków wywodzą-
cych się z Pomorza i Kaszub. W 1933 r. marynista Marian Mokwa stworzył Zwią-
zek Artystów Plastyków Nadmorskich2, stając na jego czele, jednak inicjatywa
ta zakończyła się niepowodzeniem3. Malarz wspominał po latach: „Pragnąłem
urzeczywistnić ideę powszechnego stowarzyszenia przyjaciół morza. Nie ukry-
wam, zresztą nigdy nie ukrywałem, że chciałem stworzyć stowarzyszenie na wzór
cesarskiego Flottenverein. [...] Jeden z pierwszych punktów [statutu, przyp. A.J.]
stwierdzał, że członkiem Związku może być każdy działający polski artysta,
członkiem popierającym zaś każdy obywatel polski lub obcy”4. Według wspo-
mnień Mokwy5 stowarzyszenie liczyło dwudziestu członków - wśród nich mieli
być m.in. Włodzimierz Nałęcz, Kazimierz Jasnoch, Soter Jaxa-Małachowski, Jan
Gasiński, Zygmunt Cywiński6, Kazimierz Plater, Franciszek Szwoch, Henryk
1 W zapisie metrykalnym występuje nazwisko Bohusz-Szyszko, jednak większość osób
piszących o artyście w okresie dwudziestolecia międzywojennego stawiało człon Szyszko
jako pierwszy. Sam artysta również podpisywał się w tym czasie jako Szyszko-Bohusz,
zob. Jan Wiktor Sienkiewicz, Marian Szyszko-Bohusz, życie i twórczość 1901-1995, Lublin
1995, s. 9, 19.
2 Encyklopedia Gdyni, red. Małgorzata Sokołowska, Izabella Greczanik-Filipp, Wiesława
Kwiatkowska, Gdynia 2006, s. 468, 964; Kazimierz Chruściński, Ośrodek życia kulturalnego
[w:] Dzieje Gdyni, red. Roman Wapiński, Wrocław 1980, s. 166-185, s. 177; Wojciech Zmorzyń-
ski, Marian Mokwa: malarstwo, Pelplin 2003, s. 20;
3 Marian Szyszko-Bohusz, Z tego samego gniazda, „Kurier Bałtycki” 1937, nr 248, s. 3.
4 Krzysztof Wójcicki, Rozmowy z Mokwą, Gdańsk 1989, s. 89-90.
5 Ibidem, s. 89.
6 Sam Cywiński nigdy się do uczestnictwa w Związku Artystów Plastyków Nadmorskich
nie przyznawał, a Marian Szyszko-Bohusz wykluczał taką możliwość, zob. Szyszko-Bohusz,
Z tego samego gniazda..., s. 3.
Konsolidacja środowiska artystycznego
międzywojennej Gdyni. Miejscowy oddział
Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków
Paradoksem jest, że do konsolidacji bardzo niespójnego i zdezintegrowanego
środowiska artystycznego międzywojennej Gdyni i utworzenia miejscowego
oddziału Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków przyczynili
się dwaj malarze spoza Pomorza: wilnianin wykształcony głównie w Krakowie
i w Warszawie - Marian Szyszko-Bohusz1, i łodzianin pobierający nauki w war-
szawskiej Szkole Sztuk Pięknych - Zygmunt Cywiński. Przedwojenna Gdynia
była miastem ludzi napływowych, większość artystów działających tu w drugiej
połowie lat trzydziestych przybyła z Polski centralnej, z Małopolski lub Wielko-
polski. Od samego początku w mieście tworzyło też wielu plastyków wywodzą-
cych się z Pomorza i Kaszub. W 1933 r. marynista Marian Mokwa stworzył Zwią-
zek Artystów Plastyków Nadmorskich2, stając na jego czele, jednak inicjatywa
ta zakończyła się niepowodzeniem3. Malarz wspominał po latach: „Pragnąłem
urzeczywistnić ideę powszechnego stowarzyszenia przyjaciół morza. Nie ukry-
wam, zresztą nigdy nie ukrywałem, że chciałem stworzyć stowarzyszenie na wzór
cesarskiego Flottenverein. [...] Jeden z pierwszych punktów [statutu, przyp. A.J.]
stwierdzał, że członkiem Związku może być każdy działający polski artysta,
członkiem popierającym zaś każdy obywatel polski lub obcy”4. Według wspo-
mnień Mokwy5 stowarzyszenie liczyło dwudziestu członków - wśród nich mieli
być m.in. Włodzimierz Nałęcz, Kazimierz Jasnoch, Soter Jaxa-Małachowski, Jan
Gasiński, Zygmunt Cywiński6, Kazimierz Plater, Franciszek Szwoch, Henryk
1 W zapisie metrykalnym występuje nazwisko Bohusz-Szyszko, jednak większość osób
piszących o artyście w okresie dwudziestolecia międzywojennego stawiało człon Szyszko
jako pierwszy. Sam artysta również podpisywał się w tym czasie jako Szyszko-Bohusz,
zob. Jan Wiktor Sienkiewicz, Marian Szyszko-Bohusz, życie i twórczość 1901-1995, Lublin
1995, s. 9, 19.
2 Encyklopedia Gdyni, red. Małgorzata Sokołowska, Izabella Greczanik-Filipp, Wiesława
Kwiatkowska, Gdynia 2006, s. 468, 964; Kazimierz Chruściński, Ośrodek życia kulturalnego
[w:] Dzieje Gdyni, red. Roman Wapiński, Wrocław 1980, s. 166-185, s. 177; Wojciech Zmorzyń-
ski, Marian Mokwa: malarstwo, Pelplin 2003, s. 20;
3 Marian Szyszko-Bohusz, Z tego samego gniazda, „Kurier Bałtycki” 1937, nr 248, s. 3.
4 Krzysztof Wójcicki, Rozmowy z Mokwą, Gdańsk 1989, s. 89-90.
5 Ibidem, s. 89.
6 Sam Cywiński nigdy się do uczestnictwa w Związku Artystów Plastyków Nadmorskich
nie przyznawał, a Marian Szyszko-Bohusz wykluczał taką możliwość, zob. Szyszko-Bohusz,
Z tego samego gniazda..., s. 3.