DOI article:
Barysenka, Volha: „Kto by obraz Pana Jezusa z cerkwi czemerowskiej ukradł?” O losach obrazu Chrystusa Czemerowsko‑Buchowickiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0096
przysłane do cerkwi dekanatu kamienieckiego. W odpowiedzi konsystorz nało-
żył na sprzeciwiających się sankcje karne - uznano na przykład, że księża ci mają
niedostateczne wykształcenie, aby odprawiać obrzędy cerkiewne, i zgodnie z roz-
porządzeniem z 23 lutego 1835 r. skierowano ich do Żyrowicz „una obyneHun
nx npaBwibHOMy óorocTiy^eHmo no oópn^y nanieś ^epκBπ"31 (do nauczania
ich poprawnemu nabożeństwu według obrządku naszej Cerkwi).
Mimo tych represji duchowni nadal odrzucali mszały moskiewskie,
dlatego w lipcu 1835 r. zostali pozbawieni godności kapłańskiej, zdegradowani
do funkcji diaków i wysłani do cerkwi oraz monasterów położonych w odda-
lonych miejscach. Marcin Imszennik jednak, wysłany do cerkwi w Mirze32,
po kilku miesiącach zaakceptował mszały druku moskiewskiego i zwrócił się
do unickiego konsystorza duchownego z prośbą o przywrócenie go do godności
kapłańskiej w cerkwi czemerowskiej. Konsystorz uznał, że warto duchownemu
okazać łaskę, w cerkwi zresztą brakowało księdza, zgodził się więc na powrót
Imszennika do Czemer. Ze względu jednak na to, że był on „cnnniKOMb
HeónaroHane^KHbiMb" (zanadto niepewny), zadano mu sześciotygodniową
pokutę w formie odprawiania nabożeństw przez trzy tygodnie przy soborze
katedralnym i przez trzy tygodnie przy cerkwiach miejscowego dekanatu33.
Mimo odbycia pokuty czemerowski duchowny jeszcze w 1839 r. był sprawdzany
i wzywany do Żyrowicz, a jeśliby się okazało, że nadal jest „niepewny", jego
miejsce miał zająć seminarzysta po kursie nauki w seminarium żyrowickim34.
Cudowny obraz Chrystusa Czemerowsko-Buchowickiego nie miał zatem
proweniencji prawosławnej, podobnie cerkiew, kler i parafianie w Czeme-
rach nie należeli do obrządku prawosławnego przed 1839 r. Używanie słowa
„prawosławny" przez prawosławnego duchownego na łamach prawosławnego
czasopisma należy traktować jako przejaw propagandy religijno-politycznej,
charakterystycznej dla Cerkwi prawosławnej na terenach dawnej Rzeczypo-
spolitej. W tzw. Kraju Północno-Zachodnim prawosławie miało być jednym
z narzędzi politycznych35 używanych przez władze rosyjskie do wzmocnie-
nia roli caratu i wykorzenienia idei odrodzenia państwa polsko-litewskiego.
Temu zadaniu służyły próby pozyskania dla cerkwi prawosławnych obrazów
a także: CB^Tnana BannnpiHayHa Maposasa, Benapycb, eocenb 1838-eHcna 1839: anoumi aKm
ynixu^aü mpaeedwi (neKamopbm ManaeadoMbia cmapOHKi) [w:] XpbicujxHcmea y eicmapbmHWM
nece óenapycKaea napada, Η. 1, pa/jKan. C^naHa BanriHgiHayHa Maposana i iHrm., Ppo^Ha 2009,
s. 305-322.
31 Μοεηφ (CeMamKo), 3anucKu Ηοααφα Mumpononuma JIumoecKoeo..., s. 145.
32 Ibidem, s. 175, 177-178.
33 Ibidem, s. 202.
34 Ibidem, s. 414.
35 Zbigniew Opacki, Likwidacja Unii kościelnej na „Ziemiach zabranych" w 1839 roku
[w:] Polska - Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograni-
czu kulturowym i etnicznym, red. Stanisław Stępień, Przemyśl 1994, s. 123. Zob. także: Mnxawi
X(oji6wiob, PyccKuü κραύ, nyxan eepa: ^mHOKOHφeccuoHa7lbHax nonumuKa uMnepuu e JIumee
u Benopyccuu npu AneKcandpe II, MocKBa 2010.
„Kto by obraz
Pana Jezusa
z cerkwi
czemerowskiej
ukradł?"...
95
żył na sprzeciwiających się sankcje karne - uznano na przykład, że księża ci mają
niedostateczne wykształcenie, aby odprawiać obrzędy cerkiewne, i zgodnie z roz-
porządzeniem z 23 lutego 1835 r. skierowano ich do Żyrowicz „una obyneHun
nx npaBwibHOMy óorocTiy^eHmo no oópn^y nanieś ^epκBπ"31 (do nauczania
ich poprawnemu nabożeństwu według obrządku naszej Cerkwi).
Mimo tych represji duchowni nadal odrzucali mszały moskiewskie,
dlatego w lipcu 1835 r. zostali pozbawieni godności kapłańskiej, zdegradowani
do funkcji diaków i wysłani do cerkwi oraz monasterów położonych w odda-
lonych miejscach. Marcin Imszennik jednak, wysłany do cerkwi w Mirze32,
po kilku miesiącach zaakceptował mszały druku moskiewskiego i zwrócił się
do unickiego konsystorza duchownego z prośbą o przywrócenie go do godności
kapłańskiej w cerkwi czemerowskiej. Konsystorz uznał, że warto duchownemu
okazać łaskę, w cerkwi zresztą brakowało księdza, zgodził się więc na powrót
Imszennika do Czemer. Ze względu jednak na to, że był on „cnnniKOMb
HeónaroHane^KHbiMb" (zanadto niepewny), zadano mu sześciotygodniową
pokutę w formie odprawiania nabożeństw przez trzy tygodnie przy soborze
katedralnym i przez trzy tygodnie przy cerkwiach miejscowego dekanatu33.
Mimo odbycia pokuty czemerowski duchowny jeszcze w 1839 r. był sprawdzany
i wzywany do Żyrowicz, a jeśliby się okazało, że nadal jest „niepewny", jego
miejsce miał zająć seminarzysta po kursie nauki w seminarium żyrowickim34.
Cudowny obraz Chrystusa Czemerowsko-Buchowickiego nie miał zatem
proweniencji prawosławnej, podobnie cerkiew, kler i parafianie w Czeme-
rach nie należeli do obrządku prawosławnego przed 1839 r. Używanie słowa
„prawosławny" przez prawosławnego duchownego na łamach prawosławnego
czasopisma należy traktować jako przejaw propagandy religijno-politycznej,
charakterystycznej dla Cerkwi prawosławnej na terenach dawnej Rzeczypo-
spolitej. W tzw. Kraju Północno-Zachodnim prawosławie miało być jednym
z narzędzi politycznych35 używanych przez władze rosyjskie do wzmocnie-
nia roli caratu i wykorzenienia idei odrodzenia państwa polsko-litewskiego.
Temu zadaniu służyły próby pozyskania dla cerkwi prawosławnych obrazów
a także: CB^Tnana BannnpiHayHa Maposasa, Benapycb, eocenb 1838-eHcna 1839: anoumi aKm
ynixu^aü mpaeedwi (neKamopbm ManaeadoMbia cmapOHKi) [w:] XpbicujxHcmea y eicmapbmHWM
nece óenapycKaea napada, Η. 1, pa/jKan. C^naHa BanriHgiHayHa Maposana i iHrm., Ppo^Ha 2009,
s. 305-322.
31 Μοεηφ (CeMamKo), 3anucKu Ηοααφα Mumpononuma JIumoecKoeo..., s. 145.
32 Ibidem, s. 175, 177-178.
33 Ibidem, s. 202.
34 Ibidem, s. 414.
35 Zbigniew Opacki, Likwidacja Unii kościelnej na „Ziemiach zabranych" w 1839 roku
[w:] Polska - Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograni-
czu kulturowym i etnicznym, red. Stanisław Stępień, Przemyśl 1994, s. 123. Zob. także: Mnxawi
X(oji6wiob, PyccKuü κραύ, nyxan eepa: ^mHOKOHφeccuoHa7lbHax nonumuKa uMnepuu e JIumee
u Benopyccuu npu AneKcandpe II, MocKBa 2010.
„Kto by obraz
Pana Jezusa
z cerkwi
czemerowskiej
ukradł?"...
95