DOI issue:
Komunikaty
DOI article:Etush, Noemi: Salomon Adler (1630–1709) w badaniach archiwalnych w latach 1651–1666
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72800#0217
Noemi Wenecki system prawny składał się z elementów rzymskich, bizantyjskich i ger-
Etush mańskich. Wskutek tego wywodzący się z późnego cesarstwa, skomplikowany pod
względem ustrojowym system korporacyjny był kontrolowany przez władzę cen-
tralną, z zachowaniem autonomicznej osobowości - ekonomicznej oraz prawnej.
Dlatego w przypadku podpisania umowy czeladniczej, malarz zawierał kontrakt
z mistrzem, a nie z cechem. Umowy te opierały się na wewnętrznych regula-
cjach cechowych, jednak nie zawsze były spisywane. Przepisy nakładały na mis-
trza obowiązek zgłoszenia ucznia do Giustizia Vecchia13, na podstawie prawa
z 1291 r.14, dlatego wypisy z rejestru (imię i nazwisko ucznia, jego ojca, pocho-
dzenie, wiek, nazwisko mistrza) często stanowiły jedyne potwierdzenie obecności
ucznia w pracowni mistrza. W celu unikania płacenia podatków starano się omijać
przepisy, nie zgłaszając pracowników i ukrywając ich na strychach15, dlatego też
14 listopada 1513 r. zakazano zatrudniania niezarejestrowanych osób pod karą
grzywny w wysokości 5 dukatów16. Kary te z czasem stawały się coraz wyższe.
Jednak prawdopodobieństwo przeprowadzenia kontroli ze strony scuola było
minimalne, ponieważ nie uchwalono nowelizacji przepisów dotyczących liczby
uczniów. Z tego względu gastaldo Amadio di Arone 25 lipca 1620 r. zobowiązał
mistrzów do zgłaszania swoich pracowników w terminie ośmiu dni od daty ich
zatrudnienia oraz do corocznego aktualizowania listy17.
Miasto sprzyjało osiedlaniu się cudzoziemców, w szczególności w początko-
wych okresach rozwoju republiki, kiedy nie było tu wielu wyspecjalizowanych
rzemieślników. Musieli oni jednak płacić wyższe benintrada i podatki. W 1651 r.
podatek dla mistrzów wynosił: weneckich 12 lir, cudzoziemskich 4 dukaty, a dla
robotników odpowiednio - 3 i 4 liry18. W dokumencie z 12 stycznia 1664 r. pod-
niesiono wysokość benintrada dla cudzoziemców do 25 dukatów19, co zniechę-
cało do wstępowania do cechów. Niestety nie zachowało się wiele dokumentów
określających prawa i obowiązki cudzoziemców w korporacji malarskiej.
Od 1581 r. malarze weneccy zostali objęci podatkiem na utrzymanie Milizia
da Mar20, a 3 maja 1586 r. podjęto decyzję o powołaniu po dwóch tansadori21 dla
13 Giustizia Vecchia - jeden z najstarszych urzędów weneckich, założony w 1173 r., odpowie-
dzialny za sprawy kryminalne (egzekucja przepisów dotyczących miejskiej gospodarki) i cywilne
(drobne roszczenia), zob. James Shaw, Justice in the Marketplace: Corruption at the Giustizia Vec-
chia in Earl Modern Venice [w:] Institutional Culture in Early Modern Society, eds. Anne Goldgar,
Robert Frost, Leiden-Boston 2004, s. 282.
14 Elena Favaro, L'arte dei pittori in Venezia e I suoi statuti, Firenze 1975, s. 55.
15 Ibidem, s. 81-82.
16 Ibidem, s. 59.
17 Ibidem, s. 81-82.
18 Ibidem, s. 63.
19 Ibidem, s. 64.
20 Milizia da Mar - urząd odpowiedzialny za wenecką marynarkę wojenną. Zob. Guida Gene-
rale degli Archivi di Stato Italiani, red. Manuela Cacioli, Lucia Fauci Moro, vol. 4, Roma 1994, s. 984.
21 Tansadori - urzędnik podatkowy określający wysokość podatku tansa (zryczałtowany
podatek ustalany na podstawie dochodzenia, w przeciwieństwie do drugiego podatku weneckiego,
dziesięciny, ustalanego na podstawie dobrowolnych deklaracji podatników).
216
Etush mańskich. Wskutek tego wywodzący się z późnego cesarstwa, skomplikowany pod
względem ustrojowym system korporacyjny był kontrolowany przez władzę cen-
tralną, z zachowaniem autonomicznej osobowości - ekonomicznej oraz prawnej.
Dlatego w przypadku podpisania umowy czeladniczej, malarz zawierał kontrakt
z mistrzem, a nie z cechem. Umowy te opierały się na wewnętrznych regula-
cjach cechowych, jednak nie zawsze były spisywane. Przepisy nakładały na mis-
trza obowiązek zgłoszenia ucznia do Giustizia Vecchia13, na podstawie prawa
z 1291 r.14, dlatego wypisy z rejestru (imię i nazwisko ucznia, jego ojca, pocho-
dzenie, wiek, nazwisko mistrza) często stanowiły jedyne potwierdzenie obecności
ucznia w pracowni mistrza. W celu unikania płacenia podatków starano się omijać
przepisy, nie zgłaszając pracowników i ukrywając ich na strychach15, dlatego też
14 listopada 1513 r. zakazano zatrudniania niezarejestrowanych osób pod karą
grzywny w wysokości 5 dukatów16. Kary te z czasem stawały się coraz wyższe.
Jednak prawdopodobieństwo przeprowadzenia kontroli ze strony scuola było
minimalne, ponieważ nie uchwalono nowelizacji przepisów dotyczących liczby
uczniów. Z tego względu gastaldo Amadio di Arone 25 lipca 1620 r. zobowiązał
mistrzów do zgłaszania swoich pracowników w terminie ośmiu dni od daty ich
zatrudnienia oraz do corocznego aktualizowania listy17.
Miasto sprzyjało osiedlaniu się cudzoziemców, w szczególności w początko-
wych okresach rozwoju republiki, kiedy nie było tu wielu wyspecjalizowanych
rzemieślników. Musieli oni jednak płacić wyższe benintrada i podatki. W 1651 r.
podatek dla mistrzów wynosił: weneckich 12 lir, cudzoziemskich 4 dukaty, a dla
robotników odpowiednio - 3 i 4 liry18. W dokumencie z 12 stycznia 1664 r. pod-
niesiono wysokość benintrada dla cudzoziemców do 25 dukatów19, co zniechę-
cało do wstępowania do cechów. Niestety nie zachowało się wiele dokumentów
określających prawa i obowiązki cudzoziemców w korporacji malarskiej.
Od 1581 r. malarze weneccy zostali objęci podatkiem na utrzymanie Milizia
da Mar20, a 3 maja 1586 r. podjęto decyzję o powołaniu po dwóch tansadori21 dla
13 Giustizia Vecchia - jeden z najstarszych urzędów weneckich, założony w 1173 r., odpowie-
dzialny za sprawy kryminalne (egzekucja przepisów dotyczących miejskiej gospodarki) i cywilne
(drobne roszczenia), zob. James Shaw, Justice in the Marketplace: Corruption at the Giustizia Vec-
chia in Earl Modern Venice [w:] Institutional Culture in Early Modern Society, eds. Anne Goldgar,
Robert Frost, Leiden-Boston 2004, s. 282.
14 Elena Favaro, L'arte dei pittori in Venezia e I suoi statuti, Firenze 1975, s. 55.
15 Ibidem, s. 81-82.
16 Ibidem, s. 59.
17 Ibidem, s. 81-82.
18 Ibidem, s. 63.
19 Ibidem, s. 64.
20 Milizia da Mar - urząd odpowiedzialny za wenecką marynarkę wojenną. Zob. Guida Gene-
rale degli Archivi di Stato Italiani, red. Manuela Cacioli, Lucia Fauci Moro, vol. 4, Roma 1994, s. 984.
21 Tansadori - urzędnik podatkowy określający wysokość podatku tansa (zryczałtowany
podatek ustalany na podstawie dochodzenia, w przeciwieństwie do drugiego podatku weneckiego,
dziesięciny, ustalanego na podstawie dobrowolnych deklaracji podatników).
216