42 Πρακτικά τοπ 1903
*Αν διεσώθη 3,τι ήδη άνεσκάφη και την έπιστήμην έπλούτισε,
τοϋτο οφείλεται μόνον εις τό ότι πάσα ή στενή ανατολική τοϋ
τεμένους ζώνη, ενθα κείνται αί στοαί, τά πρό έτών βάθρα αν-
δριάντων, αί έξέδραι καϊ ό ναός, ενωρίς έκαλύφθη ύπό των έκ
τοΰ όρους Μώμα-Λάκκου καταρρευσάντων ολίγων χωμάτων.
Ή επίχωσις όμως δέν εκτείνεται δυτικώς της ζώνης ταύτης προς
τον λοιπόν τοΰ τεμένους εύρύν χώρον. Δια τοΰτο και έπιγραφαί
δέν ελπίζω πλέον ότι θα εύρεθώσιν άλλαι πλην των άνευρεθει-
σων ήδη, αϊτινες, εξαιρέσει της εντός του ναοΟ επί χαλκής στή-
λης ευρεθείσης ("Ιδε Πρακτικά της αρχαιολογικής εται-
ρείας τοϋ έτους 1898 σελ. 107-109) και της υπό Ο- ΚβΙΤί
δημοσιευθείσης έν ]η8θΚΓΪ{ΐβη νοη Μα§ηβ3ία, πάσαι σχε-
δόν είνε προξενιάς ψηφίσματα τοϋ τέλους τοΰ τρίτου και τοϋ
δευτέρου πρό Χρ. αιώνος. Αί έπιγραφαί αύται ήσαν χαραγ-
μέναι ή επί λίθινων πλακών και ευρέθησαν κατά χώραν μεταξύ
της μακράς στοάς και τοϋ ναού ή εις λίθους τών προ αυτής βά-
θρων και έξεδρών. "Αλλαι τινές δηλοϋσι τά ονόματα τών αν-
δρών, ών αί χαλκαϊ εικόνες Σσταντό ποτε έπί τών σωζομένων βά-
θρων Μία τοιαύτη αναγγέλλει και τόν ποιήσαντα τεχνίτην:
Λύσιππος ίηόηϋζ.
Είνε περίεργον, ότι ούδαμού εισέτι άνεΰρον τά ίχνη νεωτέρου
τινός ναοΰ, ήτοι έκ τών χρόνων της άκμής τής αίτωλικής ομο-
σπονδίας, έξ ών κατάγονται πάντα τά άνασκαφέντα τοϋ τεμέ-
νους κτίσματα, πλην τοΰ μεγάλου ναοΰ, ϊσως δέ και τοΰ παρ'
αυτόν μικροΰ, έξ ού όμως ουδέν απολύτως διεσώθη πλήν τοϋ
στυλοβάτου και τών τοίχων τοΰ σηκοΰ. Ένφ πιθανώτατον
έπρεπε νά θεωρήσω, ότι κατά τους χρόνους τούτους οί Αιτωλοί
δέν ήρκέσθησαν εις τό νά κοσμήσωσι τό τέμενος διά πολυτελών
στοών μόνον και τοιούτων άλλων δημοσίων κτιρίων, άλλα και
ναόν τινα φκοδόμησαν πρός τφ μοναδικώ παλαίω τοΰ Απόλ-
λωνος.
Εις τόν μή άνασκαφέντα τοΰ τεμένους χώρον οπουδήποτε δο-
κιμαστικώς ήρεύνησα δέν εύρον άλλο τι ή μικρούς τοίχους εύτε-
λεστάτων ιδιωτικών οικίσκων.
Τύμβοι τοΰ χωρίου Γαβαλοΰ. Το χωρίον Γαβαλοΰ (πρω-
*Αν διεσώθη 3,τι ήδη άνεσκάφη και την έπιστήμην έπλούτισε,
τοϋτο οφείλεται μόνον εις τό ότι πάσα ή στενή ανατολική τοϋ
τεμένους ζώνη, ενθα κείνται αί στοαί, τά πρό έτών βάθρα αν-
δριάντων, αί έξέδραι καϊ ό ναός, ενωρίς έκαλύφθη ύπό των έκ
τοΰ όρους Μώμα-Λάκκου καταρρευσάντων ολίγων χωμάτων.
Ή επίχωσις όμως δέν εκτείνεται δυτικώς της ζώνης ταύτης προς
τον λοιπόν τοΰ τεμένους εύρύν χώρον. Δια τοΰτο και έπιγραφαί
δέν ελπίζω πλέον ότι θα εύρεθώσιν άλλαι πλην των άνευρεθει-
σων ήδη, αϊτινες, εξαιρέσει της εντός του ναοΟ επί χαλκής στή-
λης ευρεθείσης ("Ιδε Πρακτικά της αρχαιολογικής εται-
ρείας τοϋ έτους 1898 σελ. 107-109) και της υπό Ο- ΚβΙΤί
δημοσιευθείσης έν ]η8θΚΓΪ{ΐβη νοη Μα§ηβ3ία, πάσαι σχε-
δόν είνε προξενιάς ψηφίσματα τοϋ τέλους τοΰ τρίτου και τοϋ
δευτέρου πρό Χρ. αιώνος. Αί έπιγραφαί αύται ήσαν χαραγ-
μέναι ή επί λίθινων πλακών και ευρέθησαν κατά χώραν μεταξύ
της μακράς στοάς και τοϋ ναού ή εις λίθους τών προ αυτής βά-
θρων και έξεδρών. "Αλλαι τινές δηλοϋσι τά ονόματα τών αν-
δρών, ών αί χαλκαϊ εικόνες Σσταντό ποτε έπί τών σωζομένων βά-
θρων Μία τοιαύτη αναγγέλλει και τόν ποιήσαντα τεχνίτην:
Λύσιππος ίηόηϋζ.
Είνε περίεργον, ότι ούδαμού εισέτι άνεΰρον τά ίχνη νεωτέρου
τινός ναοΰ, ήτοι έκ τών χρόνων της άκμής τής αίτωλικής ομο-
σπονδίας, έξ ών κατάγονται πάντα τά άνασκαφέντα τοϋ τεμέ-
νους κτίσματα, πλην τοΰ μεγάλου ναοΰ, ϊσως δέ και τοΰ παρ'
αυτόν μικροΰ, έξ ού όμως ουδέν απολύτως διεσώθη πλήν τοϋ
στυλοβάτου και τών τοίχων τοΰ σηκοΰ. Ένφ πιθανώτατον
έπρεπε νά θεωρήσω, ότι κατά τους χρόνους τούτους οί Αιτωλοί
δέν ήρκέσθησαν εις τό νά κοσμήσωσι τό τέμενος διά πολυτελών
στοών μόνον και τοιούτων άλλων δημοσίων κτιρίων, άλλα και
ναόν τινα φκοδόμησαν πρός τφ μοναδικώ παλαίω τοΰ Απόλ-
λωνος.
Εις τόν μή άνασκαφέντα τοΰ τεμένους χώρον οπουδήποτε δο-
κιμαστικώς ήρεύνησα δέν εύρον άλλο τι ή μικρούς τοίχους εύτε-
λεστάτων ιδιωτικών οικίσκων.
Τύμβοι τοΰ χωρίου Γαβαλοΰ. Το χωρίον Γαβαλοΰ (πρω-