DOI Artikel:
Strzałkowski, Zbigniew: Obraz Opłakiwanie Chrystusa z Czarnego Potoka w Tarnowskim Muzeum Diecezjalnym
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.29198#0100
ZBIGNIEW STRZAŁKOWSKI
głowie 3^ jako symbol matek w średniowieczu, mający swe źródło w na-
uce św. Pawła 32. Odnosi się to również do osoby Marii Kleofasowej jako
matki, u której spod płaszcza okrywającego cały korpus i głowę widocz-
na jest tzw. podwika. Chusta ta była w powszechnym użyciu w Niem-
czech pod nazwą kruzeler, w Polsce jako podwika 33.
Ów sztywny schematyzm tradycji został przełamany w ubiorze Marii
Magdaleny, jedynej osoby pod tym względem szczególnie uprzywilejo-
wanej, na co dowodów dostarczają nam dramaty średniowieczne ukazu-
jące ją jako kobietę światową i nawróconą grzesznicę. Potwierdzone to
jest w całej rozciągłości przez jej ubiór złożony z wąskiej sukni podno-
szącej, zgodnie z ówczesną modą, wysoko stan, wąskich rękawach, szero-
kim wycięciu sukni pod szyją, zakończonej szalowym kołnierzem i braku
nakrycia na głowę, przez co artysta podkreślił walor i symboliczne zna-
czenie włosów Marii Magdaleny.
Zbyt uboga moda kobieca gotyku, krępowana szeregiem surowych
przepisów prawnych dla poszczególnych klas społecznych w przypadku
czepca wypowiedziała się najpełniej, czyniąc z nakrycia głowy przed-
miot podkreślający urodę, znaczenie i stopień zamożności niewiasty.
Około połowy XV wieku weszło w życie zakładanie czepca na czoło
sztucznie podwyższone, co obserwujemy u Magdaleny i Marii Salome.
Ludzie starsi, a także uczeni i duchowni, wkładali długie, obszerne opoń-
cze, niekiedy podbijane futrem, z szerokimi rękawami opadającymi aż
do ziemi, o czym wspomina Długosz 34. Niewątpliwie tymi przesłankami
kierował się nasz mistrz przedstawiając Józefa z Arymatei, jako dostoj-
nego członka Sanhedrynu i uczonego o bujnej brodzie i włosach mi-
sternie ułożonych w loki, czy postać Nikodema. Ich nakrycia głów stano-
wią futrzane czapki z wierzchem barwnym, przysługujące szlachcie i du-
chowieństwu XV wieku, które noszono poza domem.
M. Gutkowska, Hżstoria ubiorótu, Warszawa—Lwów 1932; J. Matejko,
Ubiorp tu datutigj Polsce, Warszawa 1901; O. Srońkova, Die Modę der grotżsche
Frau, Praga 1955, fig. 31, 32. Ks. L. Łomiński, Matka Boża tu katakumbach,
Łódź 1931, s. 27.
33 Sw. Paweł, I, Kor 2, 4—10, „[...] Każda niewiasta modląca się [...] nie na-
krytą głową, sromoci głowę swą [...] Mąż zaś nie ma zakrywać głowy swej [...]
gdyż jest wyobrażeniem i chwałą Bożą, a niewiasta jest chwałą mężową."
33 E. Szyli er, Historia ubioróto, Warszawa 1960, s. 97; O. Srońkova, op.
cit., fig. 59, 88, 89, 133; K. W. Wójcik, Nietoiastp polskie, Warszawa 1845, s. 5.
34 J. Skoczek, Stosunki kulturalne Polski 2 Zachodem tu XV tu., Lwów
1938, s. 5.
głowie 3^ jako symbol matek w średniowieczu, mający swe źródło w na-
uce św. Pawła 32. Odnosi się to również do osoby Marii Kleofasowej jako
matki, u której spod płaszcza okrywającego cały korpus i głowę widocz-
na jest tzw. podwika. Chusta ta była w powszechnym użyciu w Niem-
czech pod nazwą kruzeler, w Polsce jako podwika 33.
Ów sztywny schematyzm tradycji został przełamany w ubiorze Marii
Magdaleny, jedynej osoby pod tym względem szczególnie uprzywilejo-
wanej, na co dowodów dostarczają nam dramaty średniowieczne ukazu-
jące ją jako kobietę światową i nawróconą grzesznicę. Potwierdzone to
jest w całej rozciągłości przez jej ubiór złożony z wąskiej sukni podno-
szącej, zgodnie z ówczesną modą, wysoko stan, wąskich rękawach, szero-
kim wycięciu sukni pod szyją, zakończonej szalowym kołnierzem i braku
nakrycia na głowę, przez co artysta podkreślił walor i symboliczne zna-
czenie włosów Marii Magdaleny.
Zbyt uboga moda kobieca gotyku, krępowana szeregiem surowych
przepisów prawnych dla poszczególnych klas społecznych w przypadku
czepca wypowiedziała się najpełniej, czyniąc z nakrycia głowy przed-
miot podkreślający urodę, znaczenie i stopień zamożności niewiasty.
Około połowy XV wieku weszło w życie zakładanie czepca na czoło
sztucznie podwyższone, co obserwujemy u Magdaleny i Marii Salome.
Ludzie starsi, a także uczeni i duchowni, wkładali długie, obszerne opoń-
cze, niekiedy podbijane futrem, z szerokimi rękawami opadającymi aż
do ziemi, o czym wspomina Długosz 34. Niewątpliwie tymi przesłankami
kierował się nasz mistrz przedstawiając Józefa z Arymatei, jako dostoj-
nego członka Sanhedrynu i uczonego o bujnej brodzie i włosach mi-
sternie ułożonych w loki, czy postać Nikodema. Ich nakrycia głów stano-
wią futrzane czapki z wierzchem barwnym, przysługujące szlachcie i du-
chowieństwu XV wieku, które noszono poza domem.
M. Gutkowska, Hżstoria ubiorótu, Warszawa—Lwów 1932; J. Matejko,
Ubiorp tu datutigj Polsce, Warszawa 1901; O. Srońkova, Die Modę der grotżsche
Frau, Praga 1955, fig. 31, 32. Ks. L. Łomiński, Matka Boża tu katakumbach,
Łódź 1931, s. 27.
33 Sw. Paweł, I, Kor 2, 4—10, „[...] Każda niewiasta modląca się [...] nie na-
krytą głową, sromoci głowę swą [...] Mąż zaś nie ma zakrywać głowy swej [...]
gdyż jest wyobrażeniem i chwałą Bożą, a niewiasta jest chwałą mężową."
33 E. Szyli er, Historia ubioróto, Warszawa 1960, s. 97; O. Srońkova, op.
cit., fig. 59, 88, 89, 133; K. W. Wójcik, Nietoiastp polskie, Warszawa 1845, s. 5.
34 J. Skoczek, Stosunki kulturalne Polski 2 Zachodem tu XV tu., Lwów
1938, s. 5.