DOI article:
Czapska, Grażyna: Pałac sanguszków w lubartowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.29202#0092
74
GRAŻYNA CZAPSKA
na niewielkiej tarczy, ozdobionej głową meduzy. Na skraju attyki stały
putta (ryc. 3, 14).
Nad obu skrajnymi ryzalitami fasady również istniały niskie attyki,
ozdobione figurami wykonanymi z piaskowca (ryc. 3 i 16). I tu na osi była
tarcza, a po bokach dwie siedzące figury, podtrzymujące girlandy z liści
laurowych. Tarcza w formie elipsy, ujęta w woluty po obu stronach i oz-
dobiona akantem. W polu tarczy ryzalitu południowego łitera D.
Elewacje północna i południowa (ryc. 5), prawie ściśle jednakowe,
powtarzają w podziale ściany i w ich dekoracji partie międzyryzalitowe
fasady, z tą różnicą, że okna drugiego piętra są niższe i nie przerywają
pełnego belkowania, ozdobionego tryglifami, i ze niektóre okna są zastą-
pione (na parterze) drzwiami lub są ślepe.
Ściany alkierzy na parterze tworzą jak gdyby wąskie ryzality, którym
na piętrach odpowiadają toskańskie pilastry — zdwojone na ścianach
tworzących narożniki pałacu, pojedyncze na pozostałych. Okna jak na
bocznych elewacjach, przy czym te z frontonami trójkątnymi występują
na wschodnich i zachodnich elewacjach, z łukowymi — na pozostałych.
Wschodnia elewacja pałacu, w jej części między alkierzami (ryc. 6)
13-osiowa, tworzy na osi bardzo szeroki, 7-osiowy, ale płytki ryzalit. Roz-
stawienie osi okien, jednakowe na parterze i na piętrach, nie jest tak re-
gularne, jak na fasadzie. Podziału na przęsła brak w ogóle, a drugie pię-
tro oddzielone jest od pierwszego gzymsem kordonowym, którego odcinki
nad oknami, odpowiednio gierowane, wchodzą w skład obramień. Kształt
otworów i obramień okien pierwszego piętra w minimalnym tylko stop-
niu różni się od obramień okien fasady, przy czym obramienia pięciu środ-
kowych porte-fenetrów i dwu okien ryzalitu (ryc. 10) przypominają
okna ryzalitów fasady, a pozostałe — okna jej ścian międzyryzalitowych.
Okna drugiego piętra na odcinkach między ryzalitem a alkierzami są ta-
kie, jak na elewacjach bocznych i na alkierzach, natomiast na ryzalicie za-
stępują je płyciny w profilowanych ramkach (ryc. 10), wsparte na niskich
cokolikach nad gzymsami okien i z kolei mieszczące w sobie prostokątne
tafle, ozdobione girlandami i wstęgami. Zworniki okien ryzalitu zdobią
motywy: głowa barana, maszkaron lub ślimacznica ozdobiona akantem,
o rysunkach innych niż na fasadzie. Girlandy między ramką otworu
a gzymsem podwieszone są bliżej końców na kółkach już poza obrębem
właściwego obramienia.
Biegnąca nad ryzalitem niewysoka attyka podzielona jest gierowany-
mi odcinkami na przęsła. Dawniej zdobiło ją osiem kamiennych wazo-
nów (ryc. 6, 17), z których cztery środkowe, wyższe, posiadały stopkę
kanelowaną, oddzieloną od brzuśca wałkiem ozdobionym łańcuszkiem
z guzów oprawionych w ramki. Brzusiec zdobiły wyrastające nd dołu pół-
GRAŻYNA CZAPSKA
na niewielkiej tarczy, ozdobionej głową meduzy. Na skraju attyki stały
putta (ryc. 3, 14).
Nad obu skrajnymi ryzalitami fasady również istniały niskie attyki,
ozdobione figurami wykonanymi z piaskowca (ryc. 3 i 16). I tu na osi była
tarcza, a po bokach dwie siedzące figury, podtrzymujące girlandy z liści
laurowych. Tarcza w formie elipsy, ujęta w woluty po obu stronach i oz-
dobiona akantem. W polu tarczy ryzalitu południowego łitera D.
Elewacje północna i południowa (ryc. 5), prawie ściśle jednakowe,
powtarzają w podziale ściany i w ich dekoracji partie międzyryzalitowe
fasady, z tą różnicą, że okna drugiego piętra są niższe i nie przerywają
pełnego belkowania, ozdobionego tryglifami, i ze niektóre okna są zastą-
pione (na parterze) drzwiami lub są ślepe.
Ściany alkierzy na parterze tworzą jak gdyby wąskie ryzality, którym
na piętrach odpowiadają toskańskie pilastry — zdwojone na ścianach
tworzących narożniki pałacu, pojedyncze na pozostałych. Okna jak na
bocznych elewacjach, przy czym te z frontonami trójkątnymi występują
na wschodnich i zachodnich elewacjach, z łukowymi — na pozostałych.
Wschodnia elewacja pałacu, w jej części między alkierzami (ryc. 6)
13-osiowa, tworzy na osi bardzo szeroki, 7-osiowy, ale płytki ryzalit. Roz-
stawienie osi okien, jednakowe na parterze i na piętrach, nie jest tak re-
gularne, jak na fasadzie. Podziału na przęsła brak w ogóle, a drugie pię-
tro oddzielone jest od pierwszego gzymsem kordonowym, którego odcinki
nad oknami, odpowiednio gierowane, wchodzą w skład obramień. Kształt
otworów i obramień okien pierwszego piętra w minimalnym tylko stop-
niu różni się od obramień okien fasady, przy czym obramienia pięciu środ-
kowych porte-fenetrów i dwu okien ryzalitu (ryc. 10) przypominają
okna ryzalitów fasady, a pozostałe — okna jej ścian międzyryzalitowych.
Okna drugiego piętra na odcinkach między ryzalitem a alkierzami są ta-
kie, jak na elewacjach bocznych i na alkierzach, natomiast na ryzalicie za-
stępują je płyciny w profilowanych ramkach (ryc. 10), wsparte na niskich
cokolikach nad gzymsami okien i z kolei mieszczące w sobie prostokątne
tafle, ozdobione girlandami i wstęgami. Zworniki okien ryzalitu zdobią
motywy: głowa barana, maszkaron lub ślimacznica ozdobiona akantem,
o rysunkach innych niż na fasadzie. Girlandy między ramką otworu
a gzymsem podwieszone są bliżej końców na kółkach już poza obrębem
właściwego obramienia.
Biegnąca nad ryzalitem niewysoka attyka podzielona jest gierowany-
mi odcinkami na przęsła. Dawniej zdobiło ją osiem kamiennych wazo-
nów (ryc. 6, 17), z których cztery środkowe, wyższe, posiadały stopkę
kanelowaną, oddzieloną od brzuśca wałkiem ozdobionym łańcuszkiem
z guzów oprawionych w ramki. Brzusiec zdobiły wyrastające nd dołu pół-