DOI article:
Dybała, Jerzy: Plac Litewski w Lublinie: dzieje zabudowy i założenia urbanistycznego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.36968#0138
84
JERZY DYBAŁA
minikanów obserwantów 61. Chodnik ten stał się zalążkiem nowego prze-
biegu traktu warszawskiego, który miał w dużym stopniu zadecydować
o powstaniu założenia dzisiejszego placu Litewskiego. Krótka działalność
nowych władz na omawianym terenie wyraziła się przejęciem przez
rząd dawnego pałacu Lubomirskich i kontynuowaniu rozpoczętej przez
Austriaków odbudowy. W 1810 r. główny trzon pałacu otrzymał nowy
dach i został prowizoroczynie pokryty gontami. Nie zabezpieczono' tylko
narożnych wieży budowli 62.
*
Okres konstytucyjnego Królestwa Polskiego 1815—1830 roku otwiera
nie tylko nowy rozdział w rozwoju Lublina, ale stanowi zarazem punkt
zwrotny w historii omawianego placu. Efektywna działalność powoła-
nej w r. 1816 Komisji Województwa Lubelskiego, inspirowanej i nadzo-
rowanej ściśle przez władze centralne, a zwłaszcza namiestnika królew-
skiego Józefa Zajączka, przyczyniła się do powstania w Lublinie pierw-
szych na większą skalę zamierzonych założeń urbanistycznych, które
m. in. w decydujący sposób wpłynęły na uformowanie się dzisiejszego
placu Litewskiego.
Na powstanie omawianego założenia złożyły się kolejno:
1) budowa traktu warszawskiego;
2) powstanie na interesującym nas terenie placu musztry dla wojska;
3) zlokalizowanie tu siedziby głównych władz wojewódzkich i po-
wiatowych.
W wyniku realizacji tych przedsięwzięć dotychczasowy „plac na roz-
staju” stał się centrum nowożytnego Lublina i w zasadzie rolę tę utrzy-
muje dO' dzisiaj.
Po przedłużeniu w r. 1815 ul. Krakowskie Przedmieście aż do ko-
szar Świętokrzyskich63 straciła swoje znaczenie dotychczasowa wąska
i kręta droga na trakt warszawski, przebiegająca północną granicą
ówczesnego placu, co umożliwiło w następnych latach wytyczenie tu
obszernego placu musztry dla wojska stacjonującego w pobliskim klasz-
torze powizytkowskim.
Urządzenia w mieście odpowiedniego placu dla musztry, przeglądów
i parad wojskowych domagały się nie tylko miejscowe władze wojsko-
we, ale i znany ze swych militarystycznych zamiłowań W. Książę Kon-
stanty. Lecz nie od razu doszło do zlokalizowania go na interesującym
01 T. Mencel. Lublin przedkapitalistyczny. W: Dzieje Lublina. T. 1. Lublin
1965 s. 201.
62 Kurzątko wski, jw. s. 14.
03 Mencel, jw. s. 202.
JERZY DYBAŁA
minikanów obserwantów 61. Chodnik ten stał się zalążkiem nowego prze-
biegu traktu warszawskiego, który miał w dużym stopniu zadecydować
o powstaniu założenia dzisiejszego placu Litewskiego. Krótka działalność
nowych władz na omawianym terenie wyraziła się przejęciem przez
rząd dawnego pałacu Lubomirskich i kontynuowaniu rozpoczętej przez
Austriaków odbudowy. W 1810 r. główny trzon pałacu otrzymał nowy
dach i został prowizoroczynie pokryty gontami. Nie zabezpieczono' tylko
narożnych wieży budowli 62.
*
Okres konstytucyjnego Królestwa Polskiego 1815—1830 roku otwiera
nie tylko nowy rozdział w rozwoju Lublina, ale stanowi zarazem punkt
zwrotny w historii omawianego placu. Efektywna działalność powoła-
nej w r. 1816 Komisji Województwa Lubelskiego, inspirowanej i nadzo-
rowanej ściśle przez władze centralne, a zwłaszcza namiestnika królew-
skiego Józefa Zajączka, przyczyniła się do powstania w Lublinie pierw-
szych na większą skalę zamierzonych założeń urbanistycznych, które
m. in. w decydujący sposób wpłynęły na uformowanie się dzisiejszego
placu Litewskiego.
Na powstanie omawianego założenia złożyły się kolejno:
1) budowa traktu warszawskiego;
2) powstanie na interesującym nas terenie placu musztry dla wojska;
3) zlokalizowanie tu siedziby głównych władz wojewódzkich i po-
wiatowych.
W wyniku realizacji tych przedsięwzięć dotychczasowy „plac na roz-
staju” stał się centrum nowożytnego Lublina i w zasadzie rolę tę utrzy-
muje dO' dzisiaj.
Po przedłużeniu w r. 1815 ul. Krakowskie Przedmieście aż do ko-
szar Świętokrzyskich63 straciła swoje znaczenie dotychczasowa wąska
i kręta droga na trakt warszawski, przebiegająca północną granicą
ówczesnego placu, co umożliwiło w następnych latach wytyczenie tu
obszernego placu musztry dla wojska stacjonującego w pobliskim klasz-
torze powizytkowskim.
Urządzenia w mieście odpowiedniego placu dla musztry, przeglądów
i parad wojskowych domagały się nie tylko miejscowe władze wojsko-
we, ale i znany ze swych militarystycznych zamiłowań W. Książę Kon-
stanty. Lecz nie od razu doszło do zlokalizowania go na interesującym
01 T. Mencel. Lublin przedkapitalistyczny. W: Dzieje Lublina. T. 1. Lublin
1965 s. 201.
62 Kurzątko wski, jw. s. 14.
03 Mencel, jw. s. 202.