DOI Artikel:
Wołczek, Teresa: Tryptyk ze sceną Św. Rodziny ze zbiorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37086#0016
12
TERESA WOŁCZEK
Wzorów przedstawień dostarczały dzieła mistrzów nie-
mieckich i flamandzkich, a także wspomniane wyżej apokryfy,
których przekazy znane były u nas na przełomie XV/XVI w.
Geneza kultu św. Anny sięga przełomu V/VI w. Kult ten po-
czątkowo rozwijał się w kościele wschodnim. Na zachodzie
kult św. Anny pojawił się w VIII w., ale rozwinął dopiero
27 ,
w XIII w. , głownie dzięki działalności zakonów francisz-
kańskich, które propagowały już wcześniej kult Niepokalane-
go Poczęcia Najświętszej Marii Panny .
Jako pierwsi około połowy XIII w. nabożeństwa ku czci
św. Anny odprawiali franciszkanie, następnie benedyktyni
i karmelici. Wraz z rozwojem tych zakonów kult św. Anny
szybko rozprzestrzenił się w Europie, także w tekstach,
pieśniach, bractwach i widowiskach teatralnych. Popularność
tego kultu wypływa przede wszystkim z faktu, że św. Anna by-
ła matką Najświętszej Marii Panny.
W Polsce głównym propagatorem jej kultu był biskup
29
krakowski Jan Konarski . Ufundowany przez niego w 1508 r.
tryptyk bodzentyński z Rodziną św. Anny na predelli upow-
szechnił ten typ ikonograficzny w plastyce polskiej z po-
czątku XVI w.30
Dzięki macierzyństwu Marii, św. Anna nabiera wyjątko-
wego znaczenia wśród innych świętych. Wierzono, że św. Anna
poprzez Marię ma wpływ na Chrystusa. Wymienia sie szereg
31
patronatów św. Anny . Miała ona w oczach ówczesnych ludzi
wyjątkowe znaczenie dla ich życia rodzinnego, dlatego też
temat św. Rodziny zyskał wielką popularność w sztuce Kra-
kowa, Śląska i Wielkopolski przejawiającą się zarówno w rzeź-
32
bie, jak i malarstwie .
Często spotykamy przedstawienia na św. Anny uczącej
Marię czytać /il. 2/ lub św. Anna /która stoi bądź siedzi/
33
trzymającej Dzieciątko Jezus /il. 3/ • Rozwój przedstawień
poświęconych kultowi św. Anny przebiegał dwoma kierunkami.
W obu pojawia się młoda kobieta, niekiedy z koroną na gło-
wie. Ona i jej matka trzymająca Dzieciątko Jezus siedzą. Po
obu stronach kobiet wprowadza się postacie córek św. Anny
ze swoimi dziećmi /wyjątek zaczerpnięty z apokryficznego
życia Marii/. Nad nimi, za balustradą św. Józef z trzema
mężami św. Anny. Knbtel twierdzi, że - dzięki twórcy o imie-
niu Henryk - legendarne grono rodzinne w obrazie św. Anny
TERESA WOŁCZEK
Wzorów przedstawień dostarczały dzieła mistrzów nie-
mieckich i flamandzkich, a także wspomniane wyżej apokryfy,
których przekazy znane były u nas na przełomie XV/XVI w.
Geneza kultu św. Anny sięga przełomu V/VI w. Kult ten po-
czątkowo rozwijał się w kościele wschodnim. Na zachodzie
kult św. Anny pojawił się w VIII w., ale rozwinął dopiero
27 ,
w XIII w. , głownie dzięki działalności zakonów francisz-
kańskich, które propagowały już wcześniej kult Niepokalane-
go Poczęcia Najświętszej Marii Panny .
Jako pierwsi około połowy XIII w. nabożeństwa ku czci
św. Anny odprawiali franciszkanie, następnie benedyktyni
i karmelici. Wraz z rozwojem tych zakonów kult św. Anny
szybko rozprzestrzenił się w Europie, także w tekstach,
pieśniach, bractwach i widowiskach teatralnych. Popularność
tego kultu wypływa przede wszystkim z faktu, że św. Anna by-
ła matką Najświętszej Marii Panny.
W Polsce głównym propagatorem jej kultu był biskup
29
krakowski Jan Konarski . Ufundowany przez niego w 1508 r.
tryptyk bodzentyński z Rodziną św. Anny na predelli upow-
szechnił ten typ ikonograficzny w plastyce polskiej z po-
czątku XVI w.30
Dzięki macierzyństwu Marii, św. Anna nabiera wyjątko-
wego znaczenia wśród innych świętych. Wierzono, że św. Anna
poprzez Marię ma wpływ na Chrystusa. Wymienia sie szereg
31
patronatów św. Anny . Miała ona w oczach ówczesnych ludzi
wyjątkowe znaczenie dla ich życia rodzinnego, dlatego też
temat św. Rodziny zyskał wielką popularność w sztuce Kra-
kowa, Śląska i Wielkopolski przejawiającą się zarówno w rzeź-
32
bie, jak i malarstwie .
Często spotykamy przedstawienia na św. Anny uczącej
Marię czytać /il. 2/ lub św. Anna /która stoi bądź siedzi/
33
trzymającej Dzieciątko Jezus /il. 3/ • Rozwój przedstawień
poświęconych kultowi św. Anny przebiegał dwoma kierunkami.
W obu pojawia się młoda kobieta, niekiedy z koroną na gło-
wie. Ona i jej matka trzymająca Dzieciątko Jezus siedzą. Po
obu stronach kobiet wprowadza się postacie córek św. Anny
ze swoimi dziećmi /wyjątek zaczerpnięty z apokryficznego
życia Marii/. Nad nimi, za balustradą św. Józef z trzema
mężami św. Anny. Knbtel twierdzi, że - dzięki twórcy o imie-
niu Henryk - legendarne grono rodzinne w obrazie św. Anny