DOI article:
Wołczek, Teresa: Tryptyk ze sceną Św. Rodziny ze zbiorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37086#0015
TRYPTYK ZE SCENĄ ŚW. RODZINY
11
Koloryt tryptyku z Kliczkowa jest bogaty i lśniący.
Dominującym kolorem jest złoto płatkowe i srebro. Plamą
barwną występującą płaszczyznowo jest czerwień i zieleń,
w mniejszym stopniu użyto błękitu, brązu, bieli i żółci,
1 8
a więc barw stosowanych w polskim malarstwie XV w.
Kie ma śladów żadnej konserwacji tryptyku, nie zacho-
wała się też żadna dokumentacja konserwatorska wskazująca na
to, że był on poddany takowym zabiegom. W 1970 r. dokonano
drobnych zabiegów zabezpieczających najbardziej zagrożone
19
miejsca - masą enkaustyczną . W stanie całego tryptyku wi-
doczne są duże ubytki mechaniczne. Oprócz braku skrzydeł,
widać liczne ubytki w ornamentyce i rzeźbie. Cała szafa pod-
lega procesowi próchnienia, pękania i jest atakowana przez
anobium /owady/. Ponadto widoczne są na całej powierzchni
liczne złuszczenia farby wraz z zaprawą, a także duży sto-
pień zabrudzenia polichromii, co stwarza fałszywe wyobraże-
nie o walorach kolorystycznych tryptyku z Kliczkowa • Wska-
zana jest jak najszybsza konserwacja zabytku.
W Europie Środkowej najwięcej zabytków przedstawiają-
cych św. Rodzinę zachowało się z przełomu XV/XVI w. Przedsta-
PO
wienie Rodziny św. Anny /św. Rodzina/ , wywodzi się z przed-
stawienia św. Anny Samotr^eciej. Motyw ten jest kontynuacją
znanych od dawna przedstawień Drzewa Jessego . Miały one
w wizualnej formie ukazywać rozwiązanie biblijnych kwestii
spornych ustalających stopień pokrewieństwa w stosunku do
Jezusa innych członków św. Rodziny. Podstawą była również
Ewangelia Pseudo-Mateusza, która wspomina o spotkaniu trzech
córek św. Anny i ich dzieci^ . Próbowano zatem osoby te po-
łączyć więzami pokrewieństwa. Maria Kleofasowa jest wzmian-
kowana w Ewangelii jako siostra Marii - Matki Jezusa^.
Marię Salome uznano za siostrę Marii prawdopodobnie na pod-
stawie apokryfów^. Imiona dla dwóch mężów św. Anny utworzo-
no od imion córek Marii Kleofasowej - Maria, córka Kleofasa
i podobnie Maria Salome - Maria, córka Salomasa^. Doszukując
się dalszych pokrewieństw tworzono całe rodowody popularyzowa-
ne przez sztukę. W ten sposób liczba osób wchodzących w skład
św. Rodziny dochodziła do trzydziestu. W zachowanych zabytkach
z terenu Polski przedstawiających św. Rodzinę, ilość występu-
jących osób nie przekracza dwudziestu sześciu /Głogówek/.
11
Koloryt tryptyku z Kliczkowa jest bogaty i lśniący.
Dominującym kolorem jest złoto płatkowe i srebro. Plamą
barwną występującą płaszczyznowo jest czerwień i zieleń,
w mniejszym stopniu użyto błękitu, brązu, bieli i żółci,
1 8
a więc barw stosowanych w polskim malarstwie XV w.
Kie ma śladów żadnej konserwacji tryptyku, nie zacho-
wała się też żadna dokumentacja konserwatorska wskazująca na
to, że był on poddany takowym zabiegom. W 1970 r. dokonano
drobnych zabiegów zabezpieczających najbardziej zagrożone
19
miejsca - masą enkaustyczną . W stanie całego tryptyku wi-
doczne są duże ubytki mechaniczne. Oprócz braku skrzydeł,
widać liczne ubytki w ornamentyce i rzeźbie. Cała szafa pod-
lega procesowi próchnienia, pękania i jest atakowana przez
anobium /owady/. Ponadto widoczne są na całej powierzchni
liczne złuszczenia farby wraz z zaprawą, a także duży sto-
pień zabrudzenia polichromii, co stwarza fałszywe wyobraże-
nie o walorach kolorystycznych tryptyku z Kliczkowa • Wska-
zana jest jak najszybsza konserwacja zabytku.
W Europie Środkowej najwięcej zabytków przedstawiają-
cych św. Rodzinę zachowało się z przełomu XV/XVI w. Przedsta-
PO
wienie Rodziny św. Anny /św. Rodzina/ , wywodzi się z przed-
stawienia św. Anny Samotr^eciej. Motyw ten jest kontynuacją
znanych od dawna przedstawień Drzewa Jessego . Miały one
w wizualnej formie ukazywać rozwiązanie biblijnych kwestii
spornych ustalających stopień pokrewieństwa w stosunku do
Jezusa innych członków św. Rodziny. Podstawą była również
Ewangelia Pseudo-Mateusza, która wspomina o spotkaniu trzech
córek św. Anny i ich dzieci^ . Próbowano zatem osoby te po-
łączyć więzami pokrewieństwa. Maria Kleofasowa jest wzmian-
kowana w Ewangelii jako siostra Marii - Matki Jezusa^.
Marię Salome uznano za siostrę Marii prawdopodobnie na pod-
stawie apokryfów^. Imiona dla dwóch mężów św. Anny utworzo-
no od imion córek Marii Kleofasowej - Maria, córka Kleofasa
i podobnie Maria Salome - Maria, córka Salomasa^. Doszukując
się dalszych pokrewieństw tworzono całe rodowody popularyzowa-
ne przez sztukę. W ten sposób liczba osób wchodzących w skład
św. Rodziny dochodziła do trzydziestu. W zachowanych zabytkach
z terenu Polski przedstawiających św. Rodzinę, ilość występu-
jących osób nie przekracza dwudziestu sześciu /Głogówek/.