DOI Artikel:
Gapski, Ryszard: Kamienne figury Chrystusa upadającego pod krzyżem na Żywiecczyźnie: ich źródła ikonograficzne i ideowe
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37086#0137
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXIV, zeszyt 4 - 1986
RYSZARD GAPSKI
KAMIENNE FIGURY
CHRYSTUSA UPADAJĄCEGO POD KRZYŻEM
NA ŻYWIECCZYŹNIE
- ICH ŹRÓDŁA IKONOGRAFICZNE I IDEOWE
W publikacjach omawiających rzeźbę bardzo mało miej-
sca zajmuje dotychczas rzeźba kamienna. Traktowana po maco-
szemu, doczekała się zaledwie kilku przyczynków raczej niż
usystematyzowanego studium. Funkcjonowała powszechnie opinia,
że tylko drewniana obróbka jest właściwą i bliską kulturze
ludowej, zaś formy z kamienia obce są "prawdziwej" sztuce
ludowej. Przekonanie o niemożności twórczej artysty wiej-
skiego w obróbce kamienia oraz o domenie w tym działaniu
rzemieślnika z prowincjonalnej pracowni kamieniarskiej spo-
wodowało w chwili obecnej ogromną lukę, której zapewne w wie-
lu miejscach nie da się już zapełnić.
Stan badań przedstawia się nader skromnie. Krystyna
Marczewska, pisząc o kamiennej rzeźbie Łemków, dała początek
badaniom nad kamieniarstwem ludowym, przybliżając nam jeden
z najpoważniejszych ośrodków ludowego kamieniarstwa łemkow-
■i
szczyzny - wieś Bartne'. Temat ów kontynuował Roman Reinfuss
w swoim studium o kamiennej rzeźbie z dawnych powiatów: gor-
lickiego i jasielskiego, omawiając rzeźbę architektoniczną
oraz rzeźbę figuralną wespół z pomnikami nagrobnymi i przy-
2
drożnymi .
W szkicu o kamieniarstwie ludowym z okolic Brusna, w po-
łudniowo-wschodniej Polsce K. Wolski śledzi wytwórczość kil-
ku warsztatów kamieniarskich pracujących dla anonimowych od-
'3
biorcówA Podobnie jak to było u Łemków, początkiem ich dzia-
łalności był sięgający jeszcze wieku XVI wyrób kamieni młyń-
skich i Żarnowych, osełek, płyt kamiennych na tafle do stołów
oraz elementów architektonicznych do kapliczek, krzyży przy-
drożnych i cmentarnych.
Stefan Lew, powiększając zasób wiadomości o zespole ka-
mieniarskim składającym się z Brusna starego, Polanki i ^rusna
Tom XXXIV, zeszyt 4 - 1986
RYSZARD GAPSKI
KAMIENNE FIGURY
CHRYSTUSA UPADAJĄCEGO POD KRZYŻEM
NA ŻYWIECCZYŹNIE
- ICH ŹRÓDŁA IKONOGRAFICZNE I IDEOWE
W publikacjach omawiających rzeźbę bardzo mało miej-
sca zajmuje dotychczas rzeźba kamienna. Traktowana po maco-
szemu, doczekała się zaledwie kilku przyczynków raczej niż
usystematyzowanego studium. Funkcjonowała powszechnie opinia,
że tylko drewniana obróbka jest właściwą i bliską kulturze
ludowej, zaś formy z kamienia obce są "prawdziwej" sztuce
ludowej. Przekonanie o niemożności twórczej artysty wiej-
skiego w obróbce kamienia oraz o domenie w tym działaniu
rzemieślnika z prowincjonalnej pracowni kamieniarskiej spo-
wodowało w chwili obecnej ogromną lukę, której zapewne w wie-
lu miejscach nie da się już zapełnić.
Stan badań przedstawia się nader skromnie. Krystyna
Marczewska, pisząc o kamiennej rzeźbie Łemków, dała początek
badaniom nad kamieniarstwem ludowym, przybliżając nam jeden
z najpoważniejszych ośrodków ludowego kamieniarstwa łemkow-
■i
szczyzny - wieś Bartne'. Temat ów kontynuował Roman Reinfuss
w swoim studium o kamiennej rzeźbie z dawnych powiatów: gor-
lickiego i jasielskiego, omawiając rzeźbę architektoniczną
oraz rzeźbę figuralną wespół z pomnikami nagrobnymi i przy-
2
drożnymi .
W szkicu o kamieniarstwie ludowym z okolic Brusna, w po-
łudniowo-wschodniej Polsce K. Wolski śledzi wytwórczość kil-
ku warsztatów kamieniarskich pracujących dla anonimowych od-
'3
biorcówA Podobnie jak to było u Łemków, początkiem ich dzia-
łalności był sięgający jeszcze wieku XVI wyrób kamieni młyń-
skich i Żarnowych, osełek, płyt kamiennych na tafle do stołów
oraz elementów architektonicznych do kapliczek, krzyży przy-
drożnych i cmentarnych.
Stefan Lew, powiększając zasób wiadomości o zespole ka-
mieniarskim składającym się z Brusna starego, Polanki i ^rusna