DOI Artikel:
Chrzanowski, Tadeusz: Fra Andrea di Danzica i jego zwierzęta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0095
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
TADEUSZ CHRZANOWSKI
FRA ANDREA DI DANZICA
I JEGO ZWIERZĘTA
Szkic ten nie ma charakteru odkrywczego. Podstawowe dane o artyście,
o którym piszę, zebrano już dawno, a nazwisko jego było wymieniane przez
koneserów sztuki jeszcze za jego życia1. Nie chodzi mi też o doszukiwanie się
jakichś włoskich „poloników”, tak jak to przed kilku laty zrobił Andrzej
Ryszkiewicz, wydobywając na światło dzienne twórczość działającego we
Włoszech polskiego malarza Sebastiana Majewskiego2. Autor w zakończeniu
swego studium wspomniał, że obok Majewskiego Karol Ruthart był drugim
przybyszem z Rzeczypospolitej Obojga Narodów, który rozkrzewił malarstwo
w prowincji Abruzze, i określił jego aąuilańskie obrazy, jako „ze wszech miar
godne uwagi”. Wszelako polskość Karola Rutharta jest dość wątpliwa, choć
wywiódł się z ośrodka artystycznego funkcjonującego w obrębie Rzeczy-
pospolitej i powiązanego z nią rozlicznymi więzami. Chciałbym przybliżyć
czytelnikowi postać malarza, który w literaturze polskiej znany jest zaledwie ze
wzmianek; chodzi mi też o ukazanie interesującego problemu przeobrażenia
malarstwa programowo świeckiego w malarstwo religijne.
Karol Boromeusz Ruthart poza Polską (nazwisko jego pisano także
„Ruthardt”, a w Antwerpii „Routart”, we Włoszech „Ruther”) ma sporą
bibliografię, budził bowiem zawsze zainteresowanie kolekcjonerów i „kunst-
handlerów”. Najpełniejszą, kompendialną — rzec można — notę zawdzię-
czamy Hansowi Vollmerowi w słowniku Thieme-Beckera3, oraz dwom obszer-
niejszym artykułom i kilku notom opublikowanym przez Theodora Frim-
mela4. Ruthart krótko scharakteryzowany w jednym z tomów Handbuch der
1 F. T i t i. Dizionario delle pitture, sculture e architetture esposto al publico in Roma. Roma
1763 $. 227.'
2 A. Ryszkiewicz. Sebastian Majewski — malarz polski we Włoszech w XVII w. RHS 9:
1973 s. 190.
3 H. V.[ollmer], Ruthart, Carl Borromaus Andréas. W: U. Thieme, F. Becker.
Allgemeines Lexikon der Bildenden Kiinstler von der Antike bis zur Gegenwart. T. 29. Leipzig 1935
s. 239.
4 T. Frimmel. Carl Andréas Ruthart. „Repertorium fur Kunstwissenschaft” 9: 1886 s. 129-
149; tenże, Karl Andréas Ruthart, „Studien und Skizzen zur Gemâldekunde” 4: 1918/19 s. 1-6.
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
TADEUSZ CHRZANOWSKI
FRA ANDREA DI DANZICA
I JEGO ZWIERZĘTA
Szkic ten nie ma charakteru odkrywczego. Podstawowe dane o artyście,
o którym piszę, zebrano już dawno, a nazwisko jego było wymieniane przez
koneserów sztuki jeszcze za jego życia1. Nie chodzi mi też o doszukiwanie się
jakichś włoskich „poloników”, tak jak to przed kilku laty zrobił Andrzej
Ryszkiewicz, wydobywając na światło dzienne twórczość działającego we
Włoszech polskiego malarza Sebastiana Majewskiego2. Autor w zakończeniu
swego studium wspomniał, że obok Majewskiego Karol Ruthart był drugim
przybyszem z Rzeczypospolitej Obojga Narodów, który rozkrzewił malarstwo
w prowincji Abruzze, i określił jego aąuilańskie obrazy, jako „ze wszech miar
godne uwagi”. Wszelako polskość Karola Rutharta jest dość wątpliwa, choć
wywiódł się z ośrodka artystycznego funkcjonującego w obrębie Rzeczy-
pospolitej i powiązanego z nią rozlicznymi więzami. Chciałbym przybliżyć
czytelnikowi postać malarza, który w literaturze polskiej znany jest zaledwie ze
wzmianek; chodzi mi też o ukazanie interesującego problemu przeobrażenia
malarstwa programowo świeckiego w malarstwo religijne.
Karol Boromeusz Ruthart poza Polską (nazwisko jego pisano także
„Ruthardt”, a w Antwerpii „Routart”, we Włoszech „Ruther”) ma sporą
bibliografię, budził bowiem zawsze zainteresowanie kolekcjonerów i „kunst-
handlerów”. Najpełniejszą, kompendialną — rzec można — notę zawdzię-
czamy Hansowi Vollmerowi w słowniku Thieme-Beckera3, oraz dwom obszer-
niejszym artykułom i kilku notom opublikowanym przez Theodora Frim-
mela4. Ruthart krótko scharakteryzowany w jednym z tomów Handbuch der
1 F. T i t i. Dizionario delle pitture, sculture e architetture esposto al publico in Roma. Roma
1763 $. 227.'
2 A. Ryszkiewicz. Sebastian Majewski — malarz polski we Włoszech w XVII w. RHS 9:
1973 s. 190.
3 H. V.[ollmer], Ruthart, Carl Borromaus Andréas. W: U. Thieme, F. Becker.
Allgemeines Lexikon der Bildenden Kiinstler von der Antike bis zur Gegenwart. T. 29. Leipzig 1935
s. 239.
4 T. Frimmel. Carl Andréas Ruthart. „Repertorium fur Kunstwissenschaft” 9: 1886 s. 129-
149; tenże, Karl Andréas Ruthart, „Studien und Skizzen zur Gemâldekunde” 4: 1918/19 s. 1-6.