DOI Artikel:
Chrzanowski, Tadeusz: Fra Andrea di Danzica i jego zwierzęta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0096
94
TADEUSZ CHRZANOWSKI
Kunstwissenschaft wszedł obecnie na stałe do opracowań typu podręcz-
nikowego5. Od dawna też budził zainteresowanie kronikarzy i historyków
abruzzańskich, którym zawdzięczamy wiele cennych szczegółów i ustaleń co do
zachowanych tu dzieł6. Niemniej istnieje potrzeba nowoczesnej monografii
artysty, który, z racji walorów uprawianej przez siebie twórczości, w pełni na
to zasługuje. Zadanie jest trudne, dzieła jego rozrzucone są bowiem po całym
niemal świecie i zestawienie pełnego katalogu, mimo podejmowanych dotych-
czas (zwłaszcza przez Frimmela) prób, będzie trudną i żmudną pracą.
Karol Boromeusz przyszedł na świat ok. roku 1630 w rodzinie Ruthartów,
która z Fiirth (ale którego? Bawarskiego czy austriackiego — nie wiemy)
przeniosła się do Gdańska. Nie jest więc nawet pewne, czy przyszły malarz
urodził się w nadbałtyckim mieście, czy przybył tam w wieku dziecięcym.
Można jedynie z brzmienia imienia wnioskować, że rodzina była katolicka.
Ojciec, Wit Ruthart, był mistrzem w cechu krawieckim. W piśmie skie-
rowanym w roku 1652. do gdańskiej rady miejskiej wspomniał syna w nastę-
pujących słowach: „guter Künstler und anietzo zu Rom”7. Młodzieniec
przebywał tam jeszcze (lub znowu) w 1659 r., w latach 1663-1664 nazwisko
jego pojawiło się w ligeriach antwerpskiej gildii malarskiej, następnie prze-
bywał: w roku 1664 — w Regensburgu, w latach 1665-1667 w Wiedniu,
w 1672 — w Grazu i Wenecji. W tymże roku pojawił się ponownie w Rzymie
i wstąpił do zakonu celestyńów, ale wkrótce przeniósł się do l’Aquila, do
macierzystego klasztoru Celestynów przy bazylice S. Maria di Collemagio,
gdzie spędził resztę życia. Zmarł w 1703 r. lub. wkrótce potem, bowiem
w archiwach klasztornych nazwisko jego pojawia się w tym roku po raz
ostatni.
Oczywiście wymieniłem tylko ważniejsze daty, ale ani żywot przybysza
z Gdańska, ani jego oeuvre nie mają pełnego opracowania, a dawne, choć
cenne, budzą czasem spore zastrzeżenia. Dotyczy to przede wszystkim
artystycznej genealogii malarza. Frimmel, który tak wielkie zasługi położył
w ustaleniu podstawowych informacji o życiu i twórczości Rutharta, chyba
zbyt uparcie powtarza hipotezę o jego powiązaniach z czołowym włoskim
animalistą tej epoki Givanni Benedetto Castiglione. Artysta ten żył w latach
1610-1665 i w czasie, gdy Ruthart pojawił się we Włoszech, pracował już stale
5 W. Drost. Barockmalerei in den Germanischen Landem (Handbuch der Kunstwissen-
schaft). Wildpark-Potsdam 1926 s. 288; W.J. Miii 1er. Deutsche Malerei. W: E. Hu bała. Die
Kunst des 17. Jahrhunderts (Propylden Kunstgeschichte — t. 9).'Berlin 1970 s. 197; G. Adriani.
Deutsche Malerei im 17. Jahrhundert. Koln 1977 s. 104, 120, 190.
6 V. Bind i. Artisti Abruzzesi. Pittori, scultori, architetti, maestri di musica, fonditori,
cesellatori figurali dagli antichi a’moderni. Napoli 1883 s. 153 n.; L. Serra. Aquila (Italia
artistica nr 99). Bergamo 1929 s. 128 n.
7 Vollmer (jw.) podaje te szczegóły według informacji gdańskiego archiwariusza.
TADEUSZ CHRZANOWSKI
Kunstwissenschaft wszedł obecnie na stałe do opracowań typu podręcz-
nikowego5. Od dawna też budził zainteresowanie kronikarzy i historyków
abruzzańskich, którym zawdzięczamy wiele cennych szczegółów i ustaleń co do
zachowanych tu dzieł6. Niemniej istnieje potrzeba nowoczesnej monografii
artysty, który, z racji walorów uprawianej przez siebie twórczości, w pełni na
to zasługuje. Zadanie jest trudne, dzieła jego rozrzucone są bowiem po całym
niemal świecie i zestawienie pełnego katalogu, mimo podejmowanych dotych-
czas (zwłaszcza przez Frimmela) prób, będzie trudną i żmudną pracą.
Karol Boromeusz przyszedł na świat ok. roku 1630 w rodzinie Ruthartów,
która z Fiirth (ale którego? Bawarskiego czy austriackiego — nie wiemy)
przeniosła się do Gdańska. Nie jest więc nawet pewne, czy przyszły malarz
urodził się w nadbałtyckim mieście, czy przybył tam w wieku dziecięcym.
Można jedynie z brzmienia imienia wnioskować, że rodzina była katolicka.
Ojciec, Wit Ruthart, był mistrzem w cechu krawieckim. W piśmie skie-
rowanym w roku 1652. do gdańskiej rady miejskiej wspomniał syna w nastę-
pujących słowach: „guter Künstler und anietzo zu Rom”7. Młodzieniec
przebywał tam jeszcze (lub znowu) w 1659 r., w latach 1663-1664 nazwisko
jego pojawiło się w ligeriach antwerpskiej gildii malarskiej, następnie prze-
bywał: w roku 1664 — w Regensburgu, w latach 1665-1667 w Wiedniu,
w 1672 — w Grazu i Wenecji. W tymże roku pojawił się ponownie w Rzymie
i wstąpił do zakonu celestyńów, ale wkrótce przeniósł się do l’Aquila, do
macierzystego klasztoru Celestynów przy bazylice S. Maria di Collemagio,
gdzie spędził resztę życia. Zmarł w 1703 r. lub. wkrótce potem, bowiem
w archiwach klasztornych nazwisko jego pojawia się w tym roku po raz
ostatni.
Oczywiście wymieniłem tylko ważniejsze daty, ale ani żywot przybysza
z Gdańska, ani jego oeuvre nie mają pełnego opracowania, a dawne, choć
cenne, budzą czasem spore zastrzeżenia. Dotyczy to przede wszystkim
artystycznej genealogii malarza. Frimmel, który tak wielkie zasługi położył
w ustaleniu podstawowych informacji o życiu i twórczości Rutharta, chyba
zbyt uparcie powtarza hipotezę o jego powiązaniach z czołowym włoskim
animalistą tej epoki Givanni Benedetto Castiglione. Artysta ten żył w latach
1610-1665 i w czasie, gdy Ruthart pojawił się we Włoszech, pracował już stale
5 W. Drost. Barockmalerei in den Germanischen Landem (Handbuch der Kunstwissen-
schaft). Wildpark-Potsdam 1926 s. 288; W.J. Miii 1er. Deutsche Malerei. W: E. Hu bała. Die
Kunst des 17. Jahrhunderts (Propylden Kunstgeschichte — t. 9).'Berlin 1970 s. 197; G. Adriani.
Deutsche Malerei im 17. Jahrhundert. Koln 1977 s. 104, 120, 190.
6 V. Bind i. Artisti Abruzzesi. Pittori, scultori, architetti, maestri di musica, fonditori,
cesellatori figurali dagli antichi a’moderni. Napoli 1883 s. 153 n.; L. Serra. Aquila (Italia
artistica nr 99). Bergamo 1929 s. 128 n.
7 Vollmer (jw.) podaje te szczegóły według informacji gdańskiego archiwariusza.