DOI Artikel:
Kitowska-Łysiak, Małgorzata: Ofiara: kilka uwag o autoportretach Stanisława Dębickiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0257
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
MAŁGORZATA KITOWSKA-ŁYSIAK
OFIARA
KILKA UWAG O AUTOPORTRETACH STANISŁAWA DĘBICKIEGO
Niedostatek wielu metod badawczych sprawił, że zostały zarzucone, choć
niekiedy właśnie one pozwalają ujrzeć niuanse, których nie dostrzeglibyśmy
przykładając szkiełko współczesnego badacza dziejów i dzieł sztuki. Tak też
rzecz się ma z niemalże skompromitowanym, a na pewno budzącym liczne
wątpliwości i zastrzeżenia, odwoływaniem się przy interpretacji dzieł kon-
kretnego artysty do jego biografii. Jak może być inaczej, skoro przecież w
sztuce bardziej od losów autora musi się liczyć dzieło. Natomiast wiązanie
faktów artystycznych z „psychobiograficznymi” (sedno tej metody) prowa-
dziło nazbyt często do uproszczeń, wyciągania wniosków pochopnych, fero-
wania ocen i wyroków, które (bywało) tylko pozornie miewały z owym
dziełem związek. Ujęcie takie wiodło najczęściej do schematyzmu.
Metoda, ośmieszona jako nienaukowa, kusi jednak. Tym bardziej że czasy
się zmieniają i scjentyści nie wydają się ostatnio być górą. Całe grono
„duchologów” uparcie broni swoich pozycji. Ich czucie i wiara odsłaniają tę
stronę rzeczy, której nie widać przez szkiełko.
A „psychobiografiści”? Nie wrócili do łask i jako twórcy analiz powierz-
chownych, jednostronnych, z pewnością nie wrócą. Czasami jednak podej-
mowanie ryzyka, którego owoce nie stanowią kamieni milowych w dziejach
nauki, bywa co najmniej pouczające.
*
„Klasycznym objawem outsiderstwa
jest odczuwanie niejednolitości
własnej natury”.
(A.Z. Makowiecki)1
W katalogu wystawy2, będącej wydobyciem z zapomnienia i przeglądem
dorobku twórczego Stanisława Dębickiego, katalogu, do którego wstęp
1 Młodopolski portret artysty. Warszawa 1971 s. 172.
2 P. Łukaszewicz. Stanisław Dębicki (1866-1924). Katalog wystawy urządzonej w stulecie
urodzin artysty. Muzeum Śląskie we Wrocławiu. Wrocław 1966 s. 5-21.
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
MAŁGORZATA KITOWSKA-ŁYSIAK
OFIARA
KILKA UWAG O AUTOPORTRETACH STANISŁAWA DĘBICKIEGO
Niedostatek wielu metod badawczych sprawił, że zostały zarzucone, choć
niekiedy właśnie one pozwalają ujrzeć niuanse, których nie dostrzeglibyśmy
przykładając szkiełko współczesnego badacza dziejów i dzieł sztuki. Tak też
rzecz się ma z niemalże skompromitowanym, a na pewno budzącym liczne
wątpliwości i zastrzeżenia, odwoływaniem się przy interpretacji dzieł kon-
kretnego artysty do jego biografii. Jak może być inaczej, skoro przecież w
sztuce bardziej od losów autora musi się liczyć dzieło. Natomiast wiązanie
faktów artystycznych z „psychobiograficznymi” (sedno tej metody) prowa-
dziło nazbyt często do uproszczeń, wyciągania wniosków pochopnych, fero-
wania ocen i wyroków, które (bywało) tylko pozornie miewały z owym
dziełem związek. Ujęcie takie wiodło najczęściej do schematyzmu.
Metoda, ośmieszona jako nienaukowa, kusi jednak. Tym bardziej że czasy
się zmieniają i scjentyści nie wydają się ostatnio być górą. Całe grono
„duchologów” uparcie broni swoich pozycji. Ich czucie i wiara odsłaniają tę
stronę rzeczy, której nie widać przez szkiełko.
A „psychobiografiści”? Nie wrócili do łask i jako twórcy analiz powierz-
chownych, jednostronnych, z pewnością nie wrócą. Czasami jednak podej-
mowanie ryzyka, którego owoce nie stanowią kamieni milowych w dziejach
nauki, bywa co najmniej pouczające.
*
„Klasycznym objawem outsiderstwa
jest odczuwanie niejednolitości
własnej natury”.
(A.Z. Makowiecki)1
W katalogu wystawy2, będącej wydobyciem z zapomnienia i przeglądem
dorobku twórczego Stanisława Dębickiego, katalogu, do którego wstęp
1 Młodopolski portret artysty. Warszawa 1971 s. 172.
2 P. Łukaszewicz. Stanisław Dębicki (1866-1924). Katalog wystawy urządzonej w stulecie
urodzin artysty. Muzeum Śląskie we Wrocławiu. Wrocław 1966 s. 5-21.