DOI Artikel:
Kitowska-Łysiak, Małgorzata: Ofiara: kilka uwag o autoportretach Stanisława Dębickiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0258
256
MAŁGORZATA KITOWSKA-ŁYSIAK
skreślony przez Piotra Łukaszewicza wypadałoby w obecnej chwili uznać za
kompendium naszej wiedzy o malarzu, uwagi o jego portretach własnych
czytamy na marginesie głównego toku rozważań. Autoportrety Dębickiego
rozpatruje Łukaszewicz w ciągu chronologicznym, toteż pozostają dlań
przykładami zainteresowań artysty w danym czasie takim czy innym „stylem”.
Uwagi autora katalogu dotyczą też zwykle wartości formalnych omawianych
prac, co ostatecznie pozwala mu stwierdzić: „W portretach, a właściwie prawie
wyłącznie w autoportretach (z lat 1914-1920) przeważają elementy natura-
listyczno-odtwórcze. Pod względem artystycznym obrazy te nie budzą spe-
cjalnego zainteresowania ani ujęciem, ani schematycznym meldunkiem, ani
wreszcie dość przypadkowym kolorem”3.
Pamiętając o zastrzeżeniu Łukaszewicza, że opinia jego dotyczy wyłącznie
„względu artystycznego” dzieł ze wspomnianego okresu, nie możemy oprzeć
się wrażeniu, iż cytowane, celne przecież, sformułowania pozostawiły na boku
pewne kwestie. Choć są one głównie natury pozaartystycznej, wydają się na
tyle interesujące, iż warto je przedstawić. Ich rozpatrzenie stanowi jedno
z zamierzeń tego tekstu.
Niewiele wiemy o Dębickim. Znamy kilka faktów, kilkanaście opinii o jego
twórczości, kilkadziesiąt obrazów.
Czy sam malarz czuł się owym artystą niezwykłym, autorem „niespo-
dzianych arcydzieł” — jak chcieli jedni4? Czy też myślał o sobie inaczej? Kim
był? Czołową postacią cyganerii malarskiej, artystą, bez którego nie można
wyobrazić sobie świata artystycznego Lwowa na przełomie dwóch ostatnich
wieków5?
Przeczy tym opiniom pogmatwana biografia nieudacznika6, który darzony
szacunkiem przez otoczenie i obsypywany zaszczytami, zrezygnował z nich
świadomie i ostatecznie. Jako artysta i jako człowiek stale był w konflikcie ze
społeczeństwem, akceptującym wartości, których sam nie cenił. Łukaszewicz
podkreśla typowe — jak pisze — dla charakteru malarza „wątpliwości i
skrupuły”, które w dużej mierze przyczyniły się do nieustannego sięgania po
nadmiernie różnorodne wzory artystyczne i wiecznego niezadowolenia z
samego siebie7. Wypada się też zgodzić z opinią Łukaszewicza, której sednem
jest stwierdzenie, że choć „osobowość artystyczna Stanisława Dębickiego
3 Tamże s. 18.
4 F. Jasieński, A. Ład a-Cybulski. Sztuka polska ■—malarstwo. Wyd. 2. Lwów [b.r.]
s. 12.
5 S. Wasylewski. Lwów. Poznań [b.r.] s. 151.
6 Krótki życiorys malarza podaje Łukaszewicz (jw. s. 21).
7 Tamże.
MAŁGORZATA KITOWSKA-ŁYSIAK
skreślony przez Piotra Łukaszewicza wypadałoby w obecnej chwili uznać za
kompendium naszej wiedzy o malarzu, uwagi o jego portretach własnych
czytamy na marginesie głównego toku rozważań. Autoportrety Dębickiego
rozpatruje Łukaszewicz w ciągu chronologicznym, toteż pozostają dlań
przykładami zainteresowań artysty w danym czasie takim czy innym „stylem”.
Uwagi autora katalogu dotyczą też zwykle wartości formalnych omawianych
prac, co ostatecznie pozwala mu stwierdzić: „W portretach, a właściwie prawie
wyłącznie w autoportretach (z lat 1914-1920) przeważają elementy natura-
listyczno-odtwórcze. Pod względem artystycznym obrazy te nie budzą spe-
cjalnego zainteresowania ani ujęciem, ani schematycznym meldunkiem, ani
wreszcie dość przypadkowym kolorem”3.
Pamiętając o zastrzeżeniu Łukaszewicza, że opinia jego dotyczy wyłącznie
„względu artystycznego” dzieł ze wspomnianego okresu, nie możemy oprzeć
się wrażeniu, iż cytowane, celne przecież, sformułowania pozostawiły na boku
pewne kwestie. Choć są one głównie natury pozaartystycznej, wydają się na
tyle interesujące, iż warto je przedstawić. Ich rozpatrzenie stanowi jedno
z zamierzeń tego tekstu.
Niewiele wiemy o Dębickim. Znamy kilka faktów, kilkanaście opinii o jego
twórczości, kilkadziesiąt obrazów.
Czy sam malarz czuł się owym artystą niezwykłym, autorem „niespo-
dzianych arcydzieł” — jak chcieli jedni4? Czy też myślał o sobie inaczej? Kim
był? Czołową postacią cyganerii malarskiej, artystą, bez którego nie można
wyobrazić sobie świata artystycznego Lwowa na przełomie dwóch ostatnich
wieków5?
Przeczy tym opiniom pogmatwana biografia nieudacznika6, który darzony
szacunkiem przez otoczenie i obsypywany zaszczytami, zrezygnował z nich
świadomie i ostatecznie. Jako artysta i jako człowiek stale był w konflikcie ze
społeczeństwem, akceptującym wartości, których sam nie cenił. Łukaszewicz
podkreśla typowe — jak pisze — dla charakteru malarza „wątpliwości i
skrupuły”, które w dużej mierze przyczyniły się do nieustannego sięgania po
nadmiernie różnorodne wzory artystyczne i wiecznego niezadowolenia z
samego siebie7. Wypada się też zgodzić z opinią Łukaszewicza, której sednem
jest stwierdzenie, że choć „osobowość artystyczna Stanisława Dębickiego
3 Tamże s. 18.
4 F. Jasieński, A. Ład a-Cybulski. Sztuka polska ■—malarstwo. Wyd. 2. Lwów [b.r.]
s. 12.
5 S. Wasylewski. Lwów. Poznań [b.r.] s. 151.
6 Krótki życiorys malarza podaje Łukaszewicz (jw. s. 21).
7 Tamże.