DOI Artikel:
Banaś, Paweł: "Wyroby nowoczesne" w zbiorach Juliana I. Nowaka
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0303
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
PAWEŁ BANAŚ
„WYROBY NOWOCZESNE”
W ZBIORACH JULIANA I. NOWAKA*
Nazwisko Juliana Ignacego Nowaka kojarzy się nam nieodmiennie z
postacią Stanisława Wyspiańskiego. Z nim to przecież i ze Stanisławem
Estreicherem przechadzał się twórca Wesela nad Wisłą, jemu czytywał
fragmenty nowych dramatów, zwierzał się z pomysłów, na jego pomoc
finansową zawsze mógł liczyć, a także i na troskliwą opiekę w ciężkiej chorobie
aż po tragiczny finał w prywatnej klinice doktora Rutkowskiego. We
wzniesionej jeszcze przed pierwszą wojną światową willi Nowaków współcześni
mogli podziwiać obrazy i szkice Wyspiańskiego, sam zaś Nowak do lat
spędzonych z Wyspiańskim w bliskiej zażyłości powracał później często
i chętnie* 1.
Europejskiej niegdyś sławy bakteriolog, profesor medycyny i weterynarii,
wydaje się nawet jak na atmosferę Krakowa, w którym przecież nigdy nie
brakło „oryginałów”, postacią wyjątkową. W poświęconym mu pośmiertnym
wspomnieniu, jakże trafnie wskazywał K. Grzybowski, że Nowak był „jednym
z tych — tak dziś rzadkich — wzorów uczonego, który jest znakomitością w
swej specjalności, ale któremu ta specjalność nie wystarcza, który szuka w
kulturze czegoś więcej”2. Wśród licznych pasji profesora na poczesnym
* Kolekcją J.I. Nowaka zainteresowałem się bliżej w trakcie pracy nad książką Secesja
w zbiorach polskich, przygotowaną dla" Wydawnictw Artystycznych i Filmowych. Panu
dr. P. Hanczakowskiemu, wnukowi Profesora, pragnę podziękować za cenne informacje oraz za
uprzystępnienie zachowanych obiektów i materiałów z rodzinnego archiwum. Za koleżeńską
pomoc winien jestem również wyrazy wdzięczności mgr K. Koperowej-Banasik.
1 „Willa prof. Nowaków nosiła na każdym kroku ślady wpływów i stylu naszego wielkiego
poety. Była jakby małym muzeum jego imienia” (M. Krzyżanowski. Wspomnienia księgarza.
W: Kopiec wspomnień. Kraków 1964 s. 174); w posiadaniu rodziny zachowały się poza
Portretem Juliana Nowaka (1904), Caritas (1904), Madonną z Dzieciątkiem — Caritas (1904)
oraz eksponowanym jako depozyt w Muzeum Wyspiańskiego Widokiem plantów o świcie (1894)
rysunki Wyspiańskiego, a wśród nich Ziemia, jeden ze szkiców do polichromii kościoła
Franciszkanów, bezpodstawnie ostatnio uznany za zaginiony; zob.: Z. Kępiński. Stanisław
Wyspiański. Warszawa 1984 s. 222; Wspomnienia Nowaka o Wyspiańskim przypomina w wy-
borze L. Płoszewski. Wyspiański w oczach współczesnych. T. 2. Kraków 1971 s. 159-182.
2 Śp. Julian Nowak. „Dziennik Polski” 1946 nr 313 s. 3.
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
PAWEŁ BANAŚ
„WYROBY NOWOCZESNE”
W ZBIORACH JULIANA I. NOWAKA*
Nazwisko Juliana Ignacego Nowaka kojarzy się nam nieodmiennie z
postacią Stanisława Wyspiańskiego. Z nim to przecież i ze Stanisławem
Estreicherem przechadzał się twórca Wesela nad Wisłą, jemu czytywał
fragmenty nowych dramatów, zwierzał się z pomysłów, na jego pomoc
finansową zawsze mógł liczyć, a także i na troskliwą opiekę w ciężkiej chorobie
aż po tragiczny finał w prywatnej klinice doktora Rutkowskiego. We
wzniesionej jeszcze przed pierwszą wojną światową willi Nowaków współcześni
mogli podziwiać obrazy i szkice Wyspiańskiego, sam zaś Nowak do lat
spędzonych z Wyspiańskim w bliskiej zażyłości powracał później często
i chętnie* 1.
Europejskiej niegdyś sławy bakteriolog, profesor medycyny i weterynarii,
wydaje się nawet jak na atmosferę Krakowa, w którym przecież nigdy nie
brakło „oryginałów”, postacią wyjątkową. W poświęconym mu pośmiertnym
wspomnieniu, jakże trafnie wskazywał K. Grzybowski, że Nowak był „jednym
z tych — tak dziś rzadkich — wzorów uczonego, który jest znakomitością w
swej specjalności, ale któremu ta specjalność nie wystarcza, który szuka w
kulturze czegoś więcej”2. Wśród licznych pasji profesora na poczesnym
* Kolekcją J.I. Nowaka zainteresowałem się bliżej w trakcie pracy nad książką Secesja
w zbiorach polskich, przygotowaną dla" Wydawnictw Artystycznych i Filmowych. Panu
dr. P. Hanczakowskiemu, wnukowi Profesora, pragnę podziękować za cenne informacje oraz za
uprzystępnienie zachowanych obiektów i materiałów z rodzinnego archiwum. Za koleżeńską
pomoc winien jestem również wyrazy wdzięczności mgr K. Koperowej-Banasik.
1 „Willa prof. Nowaków nosiła na każdym kroku ślady wpływów i stylu naszego wielkiego
poety. Była jakby małym muzeum jego imienia” (M. Krzyżanowski. Wspomnienia księgarza.
W: Kopiec wspomnień. Kraków 1964 s. 174); w posiadaniu rodziny zachowały się poza
Portretem Juliana Nowaka (1904), Caritas (1904), Madonną z Dzieciątkiem — Caritas (1904)
oraz eksponowanym jako depozyt w Muzeum Wyspiańskiego Widokiem plantów o świcie (1894)
rysunki Wyspiańskiego, a wśród nich Ziemia, jeden ze szkiców do polichromii kościoła
Franciszkanów, bezpodstawnie ostatnio uznany za zaginiony; zob.: Z. Kępiński. Stanisław
Wyspiański. Warszawa 1984 s. 222; Wspomnienia Nowaka o Wyspiańskim przypomina w wy-
borze L. Płoszewski. Wyspiański w oczach współczesnych. T. 2. Kraków 1971 s. 159-182.
2 Śp. Julian Nowak. „Dziennik Polski” 1946 nr 313 s. 3.