DOI Artikel:
Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Kilka słów o najnowszej historii Kaplicy Saskiej w Zamku Królewskim w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0373
KAPLICA SASKA W ZAMKU KRÓLEWSKIM
3*71
ryzalicie tzw. skrzydła saskiego i obejmuje dwie kondygnacje. Skrzydło to
zaprojektował około roku 1737 Gaetano Chiaveri, a budowę jego według
zmodyfikowanego projektu rozpoczęto w roku 1740 lub najpóźniej w 17418.
Ryzalit prawy, kryjący kaplicę, rozpoczęto w roku 1744 i ukończono w 17469.
Jerzy Lileyko przypuszcza, że wnętrze kaplicy zaprojektował Zachariasz
Longuelune, a dekorację sztukatorską wykonał w roku 1752 Jan Jerzy
Plersch10. Sala otrzymała kształt prostokąta zaokrąglonego od zachodu; w
partii zaokrąglonej, rozczłonkowanej parami pilastrów kompozytowych, usta-
wiono ołtarz umieszczony w wysokiej płycinie zamkniętej półkoliście, tak
wysokiej, że musiano dla niej przerwać fryz belkowania wydzielającego obie
kondygnacje sali. Pozostałe partie ścian tego wnętrza rozczłonkowane były
prostokątnymi płycinami* 11.
W latach 1766-1767 w kaplicy urządzono teatr dworski na 200 miejsc12,
a w XIX stuleciu mieściła się tu kaplica prawosławna13. Późnobarokowy
wystrój sali nie uległ na szczęście zniszczeniu. W roku 1923 pospiesznie ją
odnowiono z okazji wizyty marszałka Focha14. Po odbudowie Zamku Kaplica
Saska nie odzyskała dawnego wyglądu. Przeznaczono ją na Salę Koncertową,
a architekturę jej „poprawiono” w duchu klasycy stycznym. Płycinę ołtarzową
znacznie obniżono i zamknięto lukiem koszowym, dzięki czemu można teraz
było przeciągnąć pełne belkowanie przez środkowe pole części zaokrąglonej.
Płyciny w wyższej kondygnacji tej części oraz płyciny w pozostałych partiach
ścian pokryto zielonym stiukiem, co wprowadziło do wnętrza niezbyt pożąda-
ny efekt kolorystyczny. Uproszczono znacznie detal architektoniczny, m.in.
opuszczono leżące woluty znajdujące się niegdyś po obu stronach partii
zaokrąglonej na wysokości kapiteli pilastrów. Oddana do użytku sala nie
budziła entuzjazmu zarówno dyrektora Zamku, jak i zwiedzających, nie
pasowała bowiem zupełnie do pozostałych sal pierwszego piętra.
Projekt Grzybowskiego proponuje wypełnienie istniejącej architektury Sali
Koncertowej pasującymi do niej detalami i tkaninami. Podstawowym zało-
żeniem tego projektu jest to, aby niczego z tej sali nie usuwać, tylko uzupełnić
stan istniejący. I tak Grzybowski proponuje nałożenie sztukatorskich girland
na płyciny pokryte zielonym stiukiem, postuluje również nałożenie późnoba-
rokowych waz na płyciny znajdujące się nad parami pilastrów w części
8 J. Lileyko. Zamek Warszawski, rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej
1569-1763. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1984 s. 241.
9 Tamże s. 244.
10 Tamże s. 248.
11 Por. K. Skórewicz. Zamek Królewski w Warszawie. Kraków 1924, pl. IX (pomiar
fragmentu Kaplicy Saskiej i fotografia stanu z 1923 r.).
12 B. Król-Kaczorowska. Teatr dawnej Polski. Budynki, dekoracje, kostiumy. Warszawa
1971 s. 76.
13 A. Król. Zamek Królewski w Warszawie. Kraków 1926 s. 37.
14 Tamże s. 37.
3*71
ryzalicie tzw. skrzydła saskiego i obejmuje dwie kondygnacje. Skrzydło to
zaprojektował około roku 1737 Gaetano Chiaveri, a budowę jego według
zmodyfikowanego projektu rozpoczęto w roku 1740 lub najpóźniej w 17418.
Ryzalit prawy, kryjący kaplicę, rozpoczęto w roku 1744 i ukończono w 17469.
Jerzy Lileyko przypuszcza, że wnętrze kaplicy zaprojektował Zachariasz
Longuelune, a dekorację sztukatorską wykonał w roku 1752 Jan Jerzy
Plersch10. Sala otrzymała kształt prostokąta zaokrąglonego od zachodu; w
partii zaokrąglonej, rozczłonkowanej parami pilastrów kompozytowych, usta-
wiono ołtarz umieszczony w wysokiej płycinie zamkniętej półkoliście, tak
wysokiej, że musiano dla niej przerwać fryz belkowania wydzielającego obie
kondygnacje sali. Pozostałe partie ścian tego wnętrza rozczłonkowane były
prostokątnymi płycinami* 11.
W latach 1766-1767 w kaplicy urządzono teatr dworski na 200 miejsc12,
a w XIX stuleciu mieściła się tu kaplica prawosławna13. Późnobarokowy
wystrój sali nie uległ na szczęście zniszczeniu. W roku 1923 pospiesznie ją
odnowiono z okazji wizyty marszałka Focha14. Po odbudowie Zamku Kaplica
Saska nie odzyskała dawnego wyglądu. Przeznaczono ją na Salę Koncertową,
a architekturę jej „poprawiono” w duchu klasycy stycznym. Płycinę ołtarzową
znacznie obniżono i zamknięto lukiem koszowym, dzięki czemu można teraz
było przeciągnąć pełne belkowanie przez środkowe pole części zaokrąglonej.
Płyciny w wyższej kondygnacji tej części oraz płyciny w pozostałych partiach
ścian pokryto zielonym stiukiem, co wprowadziło do wnętrza niezbyt pożąda-
ny efekt kolorystyczny. Uproszczono znacznie detal architektoniczny, m.in.
opuszczono leżące woluty znajdujące się niegdyś po obu stronach partii
zaokrąglonej na wysokości kapiteli pilastrów. Oddana do użytku sala nie
budziła entuzjazmu zarówno dyrektora Zamku, jak i zwiedzających, nie
pasowała bowiem zupełnie do pozostałych sal pierwszego piętra.
Projekt Grzybowskiego proponuje wypełnienie istniejącej architektury Sali
Koncertowej pasującymi do niej detalami i tkaninami. Podstawowym zało-
żeniem tego projektu jest to, aby niczego z tej sali nie usuwać, tylko uzupełnić
stan istniejący. I tak Grzybowski proponuje nałożenie sztukatorskich girland
na płyciny pokryte zielonym stiukiem, postuluje również nałożenie późnoba-
rokowych waz na płyciny znajdujące się nad parami pilastrów w części
8 J. Lileyko. Zamek Warszawski, rezydencja królewska i siedziba władz Rzeczypospolitej
1569-1763. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1984 s. 241.
9 Tamże s. 244.
10 Tamże s. 248.
11 Por. K. Skórewicz. Zamek Królewski w Warszawie. Kraków 1924, pl. IX (pomiar
fragmentu Kaplicy Saskiej i fotografia stanu z 1923 r.).
12 B. Król-Kaczorowska. Teatr dawnej Polski. Budynki, dekoracje, kostiumy. Warszawa
1971 s. 76.
13 A. Król. Zamek Królewski w Warszawie. Kraków 1926 s. 37.
14 Tamże s. 37.