DOI Artikel:
Bulas, Ryszarda: Przejście przez Morze Czerwone w synagodze w Dura Europos (połowa III w.) jako Akedah narodu żydowskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27405#0016
12
RYSZARDA BULAS
pokoleń w scenie drugiej zostają zaopatrzeni w tabliczki umieszczone na długich
kijach (prawdopodobnie z nazwami rodów).
Brak pogoni egipskiej i faraona oraz sposób w jaki ukazano tonących Egip-
cjan (nadzy, nieuzbrojeni) dowodzi przyjętej z góry koncepcji "zdegradowania"
i zminimalizownia roli Egipcjan w całym tym przedstawieniu. Dalece odbiega
to od przedstawień chrześcijańskich, w których dużą rolę odgrywa pogoń, jest
uzbrojona, galopująca.
Faraon, który na przedstawieniach jest ważnym czynnikiem rozgrywającego
się dramatu i stanowi przeciwwagę dla Mojżesza, w Dura nie istnieje.
Izraelici w synagodze to uszeregowany, prowdzony przez wodzów, strzeżony
przez uzbrojone wojsko Naród, są potężni, w scenie pierwszej zajmują całą
wysokość przedstawienia. Natomiast na przedstawieniach chrześcijańskich widzi-
my prosty, ubogo odziany lud.
Mojżesz w Dura jest nieporównywalny z żadnym z przedstawień chrześci-
jańskich. W synagodze jest kimś więcej niż narzędziem w ręku Yahwe, więcej
niż cudotwórcą, więcej niż prorokiem: "Nie powstał więcej w Izraelu prorok po-
dobny do Mojżesza, który by poznał Boga twarzą w twarz, ani równy we wszyst-
kich znakach i cudach, które polecił mu Pan czynić w ziemi egipskiej wobec
faraona, wszystkich sług jego i całego jego kraju; ani równy mocą ręki i całą
wielką grozą, jaką wywołał Mojżesz na oczach całego Izraela (Pwt 34, 10-12).
W całym Exodusie roła Mojżesza była wyjątkowa. "Bunty i niewiara [Izraelitów]
towarzyszyły pochodowi przez pustynię. Za każdym razem powtarzał się schemat:
gniew Boga, kara, modlitwa Mojżesza i przebaczenie"'*'.
Tematem przedstawienia, jego osią jest więc Naród i wódz, którzy wypełniają
kolejne kadry opowiadanej historii. Ważkie w tym miejscu wydaje się pytanie
o charakter, koloryt, umieszczonego w poszczególnych kadrach Narodu. Czy w
każdym wypadku jest to ten sam Naród? Wybitny znawca sztuki żydowskiej
Erwin Goudenough występuje z bardzo ciekawą propozycją: "Na scenach chrze-
ścijańskich faraon i jego armia zgrupowani są na jednym brzegu lub w wodzie,
Izraelici stoją bezpiecznie na drugim brzegu. W Dura schemat zawiera pozo-
stałość armii Izraela, którą narysowano w morzu, podczas gdy faraon i jego
armia nie zostali w malowidle w ogóle ukazani"^". Sugestia Goudenougha jest
dyskusyjna pod względem formalnym, gdy wśród tonących widzimy konie, któ-
rych nie posiadają zbliżający się do morza Izraelici. Ponadto ekspresja, z jaką
Mojżesz rozcina i zamyka wody morza, kłóciłaby się z faktem tonięcia pewnej
J. S t r y j k o w s k i. Odpowiedź. Poznań 1982 s. 92.
"" "]n the Christian scenes the hosts of Pharoah are massed on one side or in the water, and the
Israeiites stand safely on the farther bank. tn Dura scheme is adopted with the rest of hosts of tsrae!, and
they are the persons drowned in the sea whiie Pharoah and his hosts appear nowhere in the painting at
aii" (CoMcom6 ztrt. "The Journat of Biblica! Literaturę" 1962 s. 121).
RYSZARDA BULAS
pokoleń w scenie drugiej zostają zaopatrzeni w tabliczki umieszczone na długich
kijach (prawdopodobnie z nazwami rodów).
Brak pogoni egipskiej i faraona oraz sposób w jaki ukazano tonących Egip-
cjan (nadzy, nieuzbrojeni) dowodzi przyjętej z góry koncepcji "zdegradowania"
i zminimalizownia roli Egipcjan w całym tym przedstawieniu. Dalece odbiega
to od przedstawień chrześcijańskich, w których dużą rolę odgrywa pogoń, jest
uzbrojona, galopująca.
Faraon, który na przedstawieniach jest ważnym czynnikiem rozgrywającego
się dramatu i stanowi przeciwwagę dla Mojżesza, w Dura nie istnieje.
Izraelici w synagodze to uszeregowany, prowdzony przez wodzów, strzeżony
przez uzbrojone wojsko Naród, są potężni, w scenie pierwszej zajmują całą
wysokość przedstawienia. Natomiast na przedstawieniach chrześcijańskich widzi-
my prosty, ubogo odziany lud.
Mojżesz w Dura jest nieporównywalny z żadnym z przedstawień chrześci-
jańskich. W synagodze jest kimś więcej niż narzędziem w ręku Yahwe, więcej
niż cudotwórcą, więcej niż prorokiem: "Nie powstał więcej w Izraelu prorok po-
dobny do Mojżesza, który by poznał Boga twarzą w twarz, ani równy we wszyst-
kich znakach i cudach, które polecił mu Pan czynić w ziemi egipskiej wobec
faraona, wszystkich sług jego i całego jego kraju; ani równy mocą ręki i całą
wielką grozą, jaką wywołał Mojżesz na oczach całego Izraela (Pwt 34, 10-12).
W całym Exodusie roła Mojżesza była wyjątkowa. "Bunty i niewiara [Izraelitów]
towarzyszyły pochodowi przez pustynię. Za każdym razem powtarzał się schemat:
gniew Boga, kara, modlitwa Mojżesza i przebaczenie"'*'.
Tematem przedstawienia, jego osią jest więc Naród i wódz, którzy wypełniają
kolejne kadry opowiadanej historii. Ważkie w tym miejscu wydaje się pytanie
o charakter, koloryt, umieszczonego w poszczególnych kadrach Narodu. Czy w
każdym wypadku jest to ten sam Naród? Wybitny znawca sztuki żydowskiej
Erwin Goudenough występuje z bardzo ciekawą propozycją: "Na scenach chrze-
ścijańskich faraon i jego armia zgrupowani są na jednym brzegu lub w wodzie,
Izraelici stoją bezpiecznie na drugim brzegu. W Dura schemat zawiera pozo-
stałość armii Izraela, którą narysowano w morzu, podczas gdy faraon i jego
armia nie zostali w malowidle w ogóle ukazani"^". Sugestia Goudenougha jest
dyskusyjna pod względem formalnym, gdy wśród tonących widzimy konie, któ-
rych nie posiadają zbliżający się do morza Izraelici. Ponadto ekspresja, z jaką
Mojżesz rozcina i zamyka wody morza, kłóciłaby się z faktem tonięcia pewnej
J. S t r y j k o w s k i. Odpowiedź. Poznań 1982 s. 92.
"" "]n the Christian scenes the hosts of Pharoah are massed on one side or in the water, and the
Israeiites stand safely on the farther bank. tn Dura scheme is adopted with the rest of hosts of tsrae!, and
they are the persons drowned in the sea whiie Pharoah and his hosts appear nowhere in the painting at
aii" (CoMcom6 ztrt. "The Journat of Biblica! Literaturę" 1962 s. 121).