DOI Artikel:
Sienkiewicz, Jan Wiktor: Mariana Bohusza-Szyszki O sztuce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0357
MARIANA BOHUSZA-SZYSZKI O SZTUCE
353
Do ścisłej „czołówki” uznawanych przez artystę autorytetów zalicza Bohusz
wspomnianego wcześniej Pabla Picassa, który pomimo że wielokrotnie rozpo-
czynał „od nowa”, próbując w długoletniej twórczości coraz to nowych linii
rozwojowych w swoim malarstwie, jest twórcą niezwykle konkretnym. „Trudno
powiedzieć, jak będzie oceniana sztuka Picassa wyrokiem przyszłych stuleci,
ale jest niemal pewne, że będzie ona rozpatrywana jako jedno z najcharaktery-
styczniejszych znamion naszej epoki”44. Pośród wielu cech, które Bohusz
znajduje i określa w twórczości autora Guerniki, wyróżnia jego „władztwo nad
rysunkiem oraz odkrycie czwartego wymiaru - czasu - które w pełni uwidacz-
niało się w jego portretach, na pół profilach, na pół «en face», nałożonych na
siebie głowach w następujących po sobie chwilach”45.
Z sześciu wielkich, uznawanych przez Bohusza, współczesnych artystów, jak:
Pierre Bonnard, Georges Braque, Fernand Léger, Henri Matisse, Pablo Picasso
i Georges Rouault, który „najwydatniej ukształtował wizję malarską ubiegłego
[pierwszego] pięćdziesięciolecia naszego wieku [...], właśnie Georgesowi
Rouault trudno nie przyznać tytułu największego malarza religijnego, a może
i największego chrześcijańskiego malarza od czasów El Greca”46. Jakby szki-
cując dokonania artystyczne Rouaulta na przestrzeni jego całego życia, Bohusz-
Szyszko zaledwie tylko „dotyka” (w swoim omówieniu) ostatniego okresu
twórczości Rouaulta po roku 1932, charakteryzującego się wielkimi kompo-
zycjami religijnymi. Można przypuszczać, iż świadomie zachowuje pewną
ostrożność w wysuwaniu sądów i ocenie religijnych płócien tego artysty, albo-
wiem wówczas (pod koniec lat pięćdziesiątych) w „Cyklu Chrystologicznym”
Mariana Bohusza-Szyszki krytycy sztuki zaczęli dopatrywać się pewnych związ-
ków płócien tego cyklu z pracami Rouaulta. Sam Bohusz-Szyszko nie ukrywał
zafascynowania twórczością tegoż artysty (zwłaszcza jej ostatnim etapem).
W swoim panteonie największych malarzy ma Marian Bohusz-Szyszko także
Polaka, „polskiego świętego” - Jana Matejkę47. Twórczości tego artysty
poświęcił Bohusz-krytyk trzy szkice48, które stanowią jakby „cały proces
rehabilitacyjny, mocno, rzeczowo argumentowany, o miejsce należne Matejce
44 Pablo Picasso, [w:] O sztuce, s. 137.
45 Tamże, s. 139.
46 Artykuł pt. Georges Rouault ukazał się najpierw w czasopiśmie „Życie”, 1958, III. Cyt.
za: O sztuce, s. 133-136.
47 Por. T e r 1 e c k i, dz. cyt., s. 3.
48 Zob. O sztuce, s. 181-209. Tam m.in. artykuł Malarz Rzeczypospolitej Obojga Narodów,
opublikowany najpierw w „Wiadomościach”, 1977, 26 XII. Jest to tekst wykładu inauguracyjnego,
wygłoszonego przez Mariana Bohusza-Szyszkę na inauguracji roku akademickiego 1977/78
w PUNO w Londynie.
353
Do ścisłej „czołówki” uznawanych przez artystę autorytetów zalicza Bohusz
wspomnianego wcześniej Pabla Picassa, który pomimo że wielokrotnie rozpo-
czynał „od nowa”, próbując w długoletniej twórczości coraz to nowych linii
rozwojowych w swoim malarstwie, jest twórcą niezwykle konkretnym. „Trudno
powiedzieć, jak będzie oceniana sztuka Picassa wyrokiem przyszłych stuleci,
ale jest niemal pewne, że będzie ona rozpatrywana jako jedno z najcharaktery-
styczniejszych znamion naszej epoki”44. Pośród wielu cech, które Bohusz
znajduje i określa w twórczości autora Guerniki, wyróżnia jego „władztwo nad
rysunkiem oraz odkrycie czwartego wymiaru - czasu - które w pełni uwidacz-
niało się w jego portretach, na pół profilach, na pół «en face», nałożonych na
siebie głowach w następujących po sobie chwilach”45.
Z sześciu wielkich, uznawanych przez Bohusza, współczesnych artystów, jak:
Pierre Bonnard, Georges Braque, Fernand Léger, Henri Matisse, Pablo Picasso
i Georges Rouault, który „najwydatniej ukształtował wizję malarską ubiegłego
[pierwszego] pięćdziesięciolecia naszego wieku [...], właśnie Georgesowi
Rouault trudno nie przyznać tytułu największego malarza religijnego, a może
i największego chrześcijańskiego malarza od czasów El Greca”46. Jakby szki-
cując dokonania artystyczne Rouaulta na przestrzeni jego całego życia, Bohusz-
Szyszko zaledwie tylko „dotyka” (w swoim omówieniu) ostatniego okresu
twórczości Rouaulta po roku 1932, charakteryzującego się wielkimi kompo-
zycjami religijnymi. Można przypuszczać, iż świadomie zachowuje pewną
ostrożność w wysuwaniu sądów i ocenie religijnych płócien tego artysty, albo-
wiem wówczas (pod koniec lat pięćdziesiątych) w „Cyklu Chrystologicznym”
Mariana Bohusza-Szyszki krytycy sztuki zaczęli dopatrywać się pewnych związ-
ków płócien tego cyklu z pracami Rouaulta. Sam Bohusz-Szyszko nie ukrywał
zafascynowania twórczością tegoż artysty (zwłaszcza jej ostatnim etapem).
W swoim panteonie największych malarzy ma Marian Bohusz-Szyszko także
Polaka, „polskiego świętego” - Jana Matejkę47. Twórczości tego artysty
poświęcił Bohusz-krytyk trzy szkice48, które stanowią jakby „cały proces
rehabilitacyjny, mocno, rzeczowo argumentowany, o miejsce należne Matejce
44 Pablo Picasso, [w:] O sztuce, s. 137.
45 Tamże, s. 139.
46 Artykuł pt. Georges Rouault ukazał się najpierw w czasopiśmie „Życie”, 1958, III. Cyt.
za: O sztuce, s. 133-136.
47 Por. T e r 1 e c k i, dz. cyt., s. 3.
48 Zob. O sztuce, s. 181-209. Tam m.in. artykuł Malarz Rzeczypospolitej Obojga Narodów,
opublikowany najpierw w „Wiadomościach”, 1977, 26 XII. Jest to tekst wykładu inauguracyjnego,
wygłoszonego przez Mariana Bohusza-Szyszkę na inauguracji roku akademickiego 1977/78
w PUNO w Londynie.