DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Górecka, Marzena: Średniowieczna mistyka kobiet jako osobliwy fenomen kulturowy Europy: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37082#0230
228
MARZENA GÓRECKA
czątkowanego przez Anzelma z Canterbury2 3. Ogromny wpływ miał w tym
względzie Bernard z Clairvaux akcentujący - przede wszystkim w dziele
Sermones in Cantica Canticorum - moment afektywny, uczuciowy i postulu-
jący nowy koncept miłości jako siły determinującej egzystencję ludzką.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY MISTYKI KOBIET
Mistyka kobiet, Mulieres sanctae czy religiosae, żyjących bądź w klauzu-
rze bądź w świecie i spisujących świadectwa o swych przemożnych przeży-
ciach wewnętrznych, stanowi dopełnienie spekulatywnego nurtu mistyki, przy
czym należy podkreślić, iż samo pojęcie „mistyka kobiet” jest wytworem
nowoczesnych badań, w których dużą rolę odegrała teologia feministyczna,
a nie tłumaczeniem odpowiedniego terminu z doby średniowiecza1. W misty-
ce kobiet centralnym organem poznawczym i doświadczającym bliskości
Boskiego partnera jest, w przeciwieństwie do mistyki esencjalnej, organ uczuć
- serce. To właśnie w sferze afektywnej dokonuje się bezpośrednie poznanie
i doznanie Boga. Głównymi kategoriami mistyki kobiet, zaczerpniętymi
z koncepcji Bernarda z Clairvaux, są doświadczenie praktyczne oraz element
silnie uczuciowy. Oba te momenty znalazły swój wyraz w pierwszej księdze
niemieckiej mistyki zatytułowanej Pieśń nad Pieśniami Sw. Trudperta4, napi-
sanej w języku średnio-wczesno-niemieckim, zawierającym alemańskie, fran-
końskie i bawarskie elementy językowe. Do cech charakterystycznych mistyki
kobiet należą ponadto przeżycia wizjonersko-audytywne, synestetyczne prze-
życia zmysłowe oraz towarzyszące im często różne paranaturalne, paramis-
tyczne zjawiska i przeżycia ekstremalne, takie jak lewitacja, multilokacja,
2 Patrz Anzelm zCanterbury, Oratio ad sanctam Mariam, pro impetrando eius
et Christi amore, w: Anselm von Canterbury. Gebete, red. L. Helbig, Einsiedeln 1965, s. 39-40.
3 Termin „mistyka niemiecka” istnieje od ponad 150 lat, a stworzył go uczeń Hegla Karl
Rosenkranz, który określił tym mianem spekulację mistyczną Mistrza Eckharta oraz jego kręgu,
uznając ją za początkowe stadium rozwoju ducha, które znalazło swą syntezę i dopełnienie
w nowej, uniwersalnej nauce Hegla. Za praojców mistyki niemieckiej uchodzą poza wymienio-
nym dominikaninem z Erfurtu, dwaj inni mistycy nadreńscy XIV wieku, uczniowie Eckharta,
Henryk Suzo i Jan Tauler, reprezentujący mistykę istoty, esencjalną, intelektualistyczną. Zob.
R. I m b a c h, Die deutsche Dominikanerschule. Drei Modelle einer Theologia mystica,
w: Grundfragen christlicher Mystik, red. M. Schmidt, D. Bauer, Ch. Flueler, Stuttgart 1987,
s. 157-172.
4 Dos St. Trudperter Hohelied. Eine Lehre der liebenden Erkenntnis, red. F. Ohly, Frank-
furt a. M. 1998.
MARZENA GÓRECKA
czątkowanego przez Anzelma z Canterbury2 3. Ogromny wpływ miał w tym
względzie Bernard z Clairvaux akcentujący - przede wszystkim w dziele
Sermones in Cantica Canticorum - moment afektywny, uczuciowy i postulu-
jący nowy koncept miłości jako siły determinującej egzystencję ludzką.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY MISTYKI KOBIET
Mistyka kobiet, Mulieres sanctae czy religiosae, żyjących bądź w klauzu-
rze bądź w świecie i spisujących świadectwa o swych przemożnych przeży-
ciach wewnętrznych, stanowi dopełnienie spekulatywnego nurtu mistyki, przy
czym należy podkreślić, iż samo pojęcie „mistyka kobiet” jest wytworem
nowoczesnych badań, w których dużą rolę odegrała teologia feministyczna,
a nie tłumaczeniem odpowiedniego terminu z doby średniowiecza1. W misty-
ce kobiet centralnym organem poznawczym i doświadczającym bliskości
Boskiego partnera jest, w przeciwieństwie do mistyki esencjalnej, organ uczuć
- serce. To właśnie w sferze afektywnej dokonuje się bezpośrednie poznanie
i doznanie Boga. Głównymi kategoriami mistyki kobiet, zaczerpniętymi
z koncepcji Bernarda z Clairvaux, są doświadczenie praktyczne oraz element
silnie uczuciowy. Oba te momenty znalazły swój wyraz w pierwszej księdze
niemieckiej mistyki zatytułowanej Pieśń nad Pieśniami Sw. Trudperta4, napi-
sanej w języku średnio-wczesno-niemieckim, zawierającym alemańskie, fran-
końskie i bawarskie elementy językowe. Do cech charakterystycznych mistyki
kobiet należą ponadto przeżycia wizjonersko-audytywne, synestetyczne prze-
życia zmysłowe oraz towarzyszące im często różne paranaturalne, paramis-
tyczne zjawiska i przeżycia ekstremalne, takie jak lewitacja, multilokacja,
2 Patrz Anzelm zCanterbury, Oratio ad sanctam Mariam, pro impetrando eius
et Christi amore, w: Anselm von Canterbury. Gebete, red. L. Helbig, Einsiedeln 1965, s. 39-40.
3 Termin „mistyka niemiecka” istnieje od ponad 150 lat, a stworzył go uczeń Hegla Karl
Rosenkranz, który określił tym mianem spekulację mistyczną Mistrza Eckharta oraz jego kręgu,
uznając ją za początkowe stadium rozwoju ducha, które znalazło swą syntezę i dopełnienie
w nowej, uniwersalnej nauce Hegla. Za praojców mistyki niemieckiej uchodzą poza wymienio-
nym dominikaninem z Erfurtu, dwaj inni mistycy nadreńscy XIV wieku, uczniowie Eckharta,
Henryk Suzo i Jan Tauler, reprezentujący mistykę istoty, esencjalną, intelektualistyczną. Zob.
R. I m b a c h, Die deutsche Dominikanerschule. Drei Modelle einer Theologia mystica,
w: Grundfragen christlicher Mystik, red. M. Schmidt, D. Bauer, Ch. Flueler, Stuttgart 1987,
s. 157-172.
4 Dos St. Trudperter Hohelied. Eine Lehre der liebenden Erkenntnis, red. F. Ohly, Frank-
furt a. M. 1998.