DOI Artikel:
Skubiszewski, Piotr: Programy obrazowe kielichów i paten romańskirch
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14266#0051
PROGRAMY OBRAZOWE KIELICHÓW I PATEN ROMAŃSKICH
47
49. Patena. Berlin, kościół N. Marii Panny i Św. Mikołaja
(u schyłku XII w.), a następnie — kiedy notujemy zjawisko niemal całkowitego wyparcia z paten
innych tematów przez ten wizerunek114.
Przekonanie o rzeczywistej obecności Chrystusa w Eucharystii stanowiło centrum doktryny eucha-
rystycznej od początku istnienia Kościoła115. Ale do czasu wystąpienia Berengariusza z Tours
w XI w. poglądy na ten temat były słabo rozwinięte i dopiero następne stulecie wypracowało
pełną naukę o rzeczywistej obecności Chrystusa w Sakramencie Ołtarza. Wiek XII ostatecznie uznał
za jedno „corpus in humana forma" Chrystusa i „corpus in sacramento". Przekonanie to zostało
ujęte w formule: „Domini corpus ipsum verum non qualitative sed substantialiter". W rezultacie
pełnego utożsamienia sakramentalnego ciała Chrystusa z Jego ciałem historycznym straciła swą siłę
karolińska koncepcja rozłącznego traktowania „tria corpora Christi" : sakramentalnego, historycz-
nego i eklezjalnego 116. W związku z tym w teologii sakramentalnej przy końcu XII w. i w XIII wieku
im Przedstawieniom Chrystusa tronującego na patenach mogły utorować drogę podobne wyobrażenia na antependiach
i na ołtarzykach przenośnych, do których ten temat przeszedł z dekoracji apsyd. Por. np. koloński ołtarzyk Eilbertusa;
Kótzsche. Der Welfenschaz (przyp. 58). nr 12: Ebner. Quellen und Forschungen Iprzyp. 21). s. 447. zauważa, że
w dekoracji mszałów XII w. przedstawienie Maiestas Domini niekiedy przesuwało się z miejsca przed prefacją na miejsce
przed kanonem.
P. Batiffol, Etudes d'histoire et de théologie positive. Deuxième série: L'Eucharistie, la Présence réelle et la trans-
substantiation, 10 éd., Paris 1930, s. 6 nn.; J. Geiselmann, Die Eucharistielehre der Vorscholastik, Paderborn 1926, passim.
116 de Lubac, Corpus mysticum (przyp. 9), s. 108-113, 178 nn. i 184 nn.
47
49. Patena. Berlin, kościół N. Marii Panny i Św. Mikołaja
(u schyłku XII w.), a następnie — kiedy notujemy zjawisko niemal całkowitego wyparcia z paten
innych tematów przez ten wizerunek114.
Przekonanie o rzeczywistej obecności Chrystusa w Eucharystii stanowiło centrum doktryny eucha-
rystycznej od początku istnienia Kościoła115. Ale do czasu wystąpienia Berengariusza z Tours
w XI w. poglądy na ten temat były słabo rozwinięte i dopiero następne stulecie wypracowało
pełną naukę o rzeczywistej obecności Chrystusa w Sakramencie Ołtarza. Wiek XII ostatecznie uznał
za jedno „corpus in humana forma" Chrystusa i „corpus in sacramento". Przekonanie to zostało
ujęte w formule: „Domini corpus ipsum verum non qualitative sed substantialiter". W rezultacie
pełnego utożsamienia sakramentalnego ciała Chrystusa z Jego ciałem historycznym straciła swą siłę
karolińska koncepcja rozłącznego traktowania „tria corpora Christi" : sakramentalnego, historycz-
nego i eklezjalnego 116. W związku z tym w teologii sakramentalnej przy końcu XII w. i w XIII wieku
im Przedstawieniom Chrystusa tronującego na patenach mogły utorować drogę podobne wyobrażenia na antependiach
i na ołtarzykach przenośnych, do których ten temat przeszedł z dekoracji apsyd. Por. np. koloński ołtarzyk Eilbertusa;
Kótzsche. Der Welfenschaz (przyp. 58). nr 12: Ebner. Quellen und Forschungen Iprzyp. 21). s. 447. zauważa, że
w dekoracji mszałów XII w. przedstawienie Maiestas Domini niekiedy przesuwało się z miejsca przed prefacją na miejsce
przed kanonem.
P. Batiffol, Etudes d'histoire et de théologie positive. Deuxième série: L'Eucharistie, la Présence réelle et la trans-
substantiation, 10 éd., Paris 1930, s. 6 nn.; J. Geiselmann, Die Eucharistielehre der Vorscholastik, Paderborn 1926, passim.
116 de Lubac, Corpus mysticum (przyp. 9), s. 108-113, 178 nn. i 184 nn.