DOI article:
Skubiszewski, Piotr: Programy obrazowe kielichów i paten romańskirch
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14266#0070
66
PIOTR SKUBISZEWSKI
71. Stopa kielicha. Prenzlau. Sabinen-Kirche
Ukazana po przeciwległej stronie czaszy Matka Boska150 silnie podkreśla ten temat pełni człowie-
czeństwa Zbawiciela. Dzieło to powstało ok. 1165-1170 i bardzo wcześnie przejawiło te rysy ikono-
graficzne, które w zasadzie uznaliśmy za znamienne dla kielichów późniejszych: temat rzeczywistej
obecności Chrystusa w Eucharystii (trzecia grupa ikonograficzna) i typy ofiar starotestamentowych
bez ich odpowiedników nowotestamentowych (piąta grupa ikonograficzna; por. także kielichy z Hil-
desheim-Moritzberg, Werben i Starej Łomnicy). Trudno jednak ostatecznie wypowiedzieć się na temat
stopnia nowatorstwa tego programu wobec tego. że zachowała się tylko czasza kielicha.
4
Następną, wyraźnie wyodrębniającą się i dość jednolitą grupę ikonograficzną stanowią kielichy pół-
nocnoniemieckie i dolnosaskie, które w skróceniu, najczęściej w czterech scenach na medalionach,
przedstawiają życie Chrystusa (ił. 71) (Osnabruck, Ludinghausen, kielich w Victoria and Albert
Muséum, Rochsburg, Gronau, Zehdenick, Bielefeld, Preetz, Prenzlau i in.; kat. 43, 36, 79, 52, 22. 75,
7, 48, 49). Podobny program reprezentuje brabancki zapewne kielich w Afiligem (kat. 1). Ikono-
grafię tę przejęły kielichy wczesnogotyckie i utrzymała się ona, na ogół bez większych zmian,
w XIV wieku. Kielich z Halberstadt (il. 72), przechowywany obecnie w Ostra Ryd (kat. 23),
stanowi dobry przykład tej kontynuacji. Przedstawienia te występują zawsze na stopie. W kilku
dziełach, których oryginalna czasza nie zachowała się, mogły w obręb programu wchodzić także
150 Maria, tutaj siedząc frontalnie w pozie orantki, postaciuje jednocześnie Eklezję. Analogiczne przedstawienia zestawia
Cames. Allégories et symboles iprzyp. 32). il. 29. 30. 34 i 89.
PIOTR SKUBISZEWSKI
71. Stopa kielicha. Prenzlau. Sabinen-Kirche
Ukazana po przeciwległej stronie czaszy Matka Boska150 silnie podkreśla ten temat pełni człowie-
czeństwa Zbawiciela. Dzieło to powstało ok. 1165-1170 i bardzo wcześnie przejawiło te rysy ikono-
graficzne, które w zasadzie uznaliśmy za znamienne dla kielichów późniejszych: temat rzeczywistej
obecności Chrystusa w Eucharystii (trzecia grupa ikonograficzna) i typy ofiar starotestamentowych
bez ich odpowiedników nowotestamentowych (piąta grupa ikonograficzna; por. także kielichy z Hil-
desheim-Moritzberg, Werben i Starej Łomnicy). Trudno jednak ostatecznie wypowiedzieć się na temat
stopnia nowatorstwa tego programu wobec tego. że zachowała się tylko czasza kielicha.
4
Następną, wyraźnie wyodrębniającą się i dość jednolitą grupę ikonograficzną stanowią kielichy pół-
nocnoniemieckie i dolnosaskie, które w skróceniu, najczęściej w czterech scenach na medalionach,
przedstawiają życie Chrystusa (ił. 71) (Osnabruck, Ludinghausen, kielich w Victoria and Albert
Muséum, Rochsburg, Gronau, Zehdenick, Bielefeld, Preetz, Prenzlau i in.; kat. 43, 36, 79, 52, 22. 75,
7, 48, 49). Podobny program reprezentuje brabancki zapewne kielich w Afiligem (kat. 1). Ikono-
grafię tę przejęły kielichy wczesnogotyckie i utrzymała się ona, na ogół bez większych zmian,
w XIV wieku. Kielich z Halberstadt (il. 72), przechowywany obecnie w Ostra Ryd (kat. 23),
stanowi dobry przykład tej kontynuacji. Przedstawienia te występują zawsze na stopie. W kilku
dziełach, których oryginalna czasza nie zachowała się, mogły w obręb programu wchodzić także
150 Maria, tutaj siedząc frontalnie w pozie orantki, postaciuje jednocześnie Eklezję. Analogiczne przedstawienia zestawia
Cames. Allégories et symboles iprzyp. 32). il. 29. 30. 34 i 89.