DOI article:
Bania, Zbigniew: Pałac w Podhorcach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14266#0118
114
ZBIGNIEW BANIA
16. Podhorce. Pałac, widok korpusu od strony dziedzińca, sprzed 1939 r.
w jaki sposób zostały portale rozmieszczone. Wydaje się, że ich pierwotne usytuowanie zachowane
zostało w niektórych pomieszczeniach traktu ogrodowego i kaplicy. Z trzech portali sal podłużnych
tego traktu większe znajdowały się w ścianach: zachodniej i południowej, zaś w gabinecie środko-
wym tylko w zachodniej. Tej wielkości były oba portale boczne w kaplicy. Do 1914 r. portal
w formie aediculi znajdował się w sali zachodniej traktu dziedzińcowego, w jej ścianie zachodniej,
a w sali wschodniej — w jej ścianie wschodniej.
Według inwentarza kominki wykonane z czarnego marmuru znajdowały się tylko w obu podłuż-
nych salach i gabinecie środkowym traktu ogrodowego. Kominek sali zachodniej wyróżnia się
szczególnie bogatym obramieniem architektonicznym. Jego otwór ujmują po bokach hermy, na których
spoczywa belkowanie zwieńczone przerwanym trójkątnym frontonem. Wewnątrz jego pola umieszczony
został kartusz herbowy, wstęgi, zaś na krańcach frontonu, na niewielkich postumentach oraz ponad
kartuszem kule płomieniste. Pozostałe' kominki odznaczają się prostszym obramieniem, utworzonym
z listew i wałków. Kartusz herbowy w kominku znajdującym się w gabinecie umieszczony został ponad
jego otworem, w płycinie ograniczonej ramą powstałą przez załamanie jednego z wałków obramienia,
zaś w sali wschodniej ujęty jest po bokach wydłużonymi spływami wolutowymi, wieńcząc obramienie
kominka.
Wnętrza traktu ogrodowego i obu pawilonów wyróżniały się spośród pozostałych szczególnie
bogato dekorowanymi stropami. Ich pola, dzielone profilowanymi złoconymi belkami, zdobionymi
astragalem i kimationem, wypełnione były malowidłami olejnymi. Najbogatszą dekoracją odznaczał
się strop izby stołowej. Pośrodku szerokich belek dzielących go na dziewięć pól znajdował się
wałek pokryty dekoracją złożoną z liści laurowych. Z trzech bocznych pól środkowe podzielono
dodatkowo węższymi belkami na trzy mniejsze. Powstało w ten sposób na stropie 17 płycin,
w które wmontowano obrazy. W czasie, kiedy sporządzano inwentarz, brak było wielkiego malowidła
centralnego oraz czterech bocznych. Do boków środkowego malowidła, stanowiącego portret het-
mana, przylegały w półkolistych obramieniach obrazy przedstawiające czterech jeźdźców: Szweda,
Turka, Rosjanina i Tatara. Zachodnią połowę stropu zajmowały obrazy ukazujące sceny z wojny
ze Szwecją w 1 poł. XVII w. Trzy obrazy naroża północno-wschodniego tematami przedstawień
ZBIGNIEW BANIA
16. Podhorce. Pałac, widok korpusu od strony dziedzińca, sprzed 1939 r.
w jaki sposób zostały portale rozmieszczone. Wydaje się, że ich pierwotne usytuowanie zachowane
zostało w niektórych pomieszczeniach traktu ogrodowego i kaplicy. Z trzech portali sal podłużnych
tego traktu większe znajdowały się w ścianach: zachodniej i południowej, zaś w gabinecie środko-
wym tylko w zachodniej. Tej wielkości były oba portale boczne w kaplicy. Do 1914 r. portal
w formie aediculi znajdował się w sali zachodniej traktu dziedzińcowego, w jej ścianie zachodniej,
a w sali wschodniej — w jej ścianie wschodniej.
Według inwentarza kominki wykonane z czarnego marmuru znajdowały się tylko w obu podłuż-
nych salach i gabinecie środkowym traktu ogrodowego. Kominek sali zachodniej wyróżnia się
szczególnie bogatym obramieniem architektonicznym. Jego otwór ujmują po bokach hermy, na których
spoczywa belkowanie zwieńczone przerwanym trójkątnym frontonem. Wewnątrz jego pola umieszczony
został kartusz herbowy, wstęgi, zaś na krańcach frontonu, na niewielkich postumentach oraz ponad
kartuszem kule płomieniste. Pozostałe' kominki odznaczają się prostszym obramieniem, utworzonym
z listew i wałków. Kartusz herbowy w kominku znajdującym się w gabinecie umieszczony został ponad
jego otworem, w płycinie ograniczonej ramą powstałą przez załamanie jednego z wałków obramienia,
zaś w sali wschodniej ujęty jest po bokach wydłużonymi spływami wolutowymi, wieńcząc obramienie
kominka.
Wnętrza traktu ogrodowego i obu pawilonów wyróżniały się spośród pozostałych szczególnie
bogato dekorowanymi stropami. Ich pola, dzielone profilowanymi złoconymi belkami, zdobionymi
astragalem i kimationem, wypełnione były malowidłami olejnymi. Najbogatszą dekoracją odznaczał
się strop izby stołowej. Pośrodku szerokich belek dzielących go na dziewięć pól znajdował się
wałek pokryty dekoracją złożoną z liści laurowych. Z trzech bocznych pól środkowe podzielono
dodatkowo węższymi belkami na trzy mniejsze. Powstało w ten sposób na stropie 17 płycin,
w które wmontowano obrazy. W czasie, kiedy sporządzano inwentarz, brak było wielkiego malowidła
centralnego oraz czterech bocznych. Do boków środkowego malowidła, stanowiącego portret het-
mana, przylegały w półkolistych obramieniach obrazy przedstawiające czterech jeźdźców: Szweda,
Turka, Rosjanina i Tatara. Zachodnią połowę stropu zajmowały obrazy ukazujące sceny z wojny
ze Szwecją w 1 poł. XVII w. Trzy obrazy naroża północno-wschodniego tematami przedstawień