DOI Artikel:
Bania, Zbigniew: Pałac w Podhorcach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14266#0122
118
ZBIGNIEW BANIA
opartą na motywach m. in. meandrów, labi-
ryntów, oraz zapewne fontannami i licznymi
rzeźbami75. Z trzech stron ograniczała go ba-
lustrada tralkowa. Na obu jego krańcach
wzniesiono od strony północnej dwukondygna-
cyjne altany, przekryte dachem namiotowym.
Ich dolną kondygnację stanowiły pomieszcze-
nia o charakterze grot, do których wejścia
znajdowały się na poziomie tarasu najniższego.
Wejścia te, zamknięte górą spłaszczonymi ar-
kadami, ujęte zostały po bokach rustykowa-
nymi pilastrami. Mur oporowy tarasu środko-
wego zdobiły półkolumny oraz znajdujące się
między nimi nisze (według inwentarza miało
być ich 18) wyłożone muszlami, w których
umieszczone były posągi. Przypuszczalnie na
najniższym tarasie, otoczonym murowanym
ogrodzeniem, znajdowały się boskiety. Poszcze-
gólne tarasy ogrodu łączyły pary schodów,
biegnących wzdłuż murów oporowych — roz-
bieżnie przy najwyższym i zbieżnie przy środ-
kowym murze.
Fontanny założenia ogrodowego, znajdują-
ce się na tarasach i w niszach murów oporo-
wych, zasilane były wodą sprowadzaną rurami
metalowymi (miedzianymi) ze źródła bijącego
w pobliżu pałacu „sur le planchet de la mon-
tagne, aux trois quarts de sa hauter"76. Wodę
tę doprowadzono również i do samego pałacu.
Było to możliwe, ponieważ, jak zaznacza d'Ale-
rac: ..autre que Геаи est très — vive, c'est que léndroit ou elle sort, est dans une élévation extra-
ordinaire, ayant une chutte très propre a la faire remonter considérablement"77.
Do założenia ogrodowego w Podhorcach należała jeszcze oranżeria. W inwentarzu określana jest
jako „figarnia". Znajdowała się ona przy najniższym tarasie obok zachodniej altany.
[II. PROGRAM UŻYTKOWY PAŁACU
W 1629 r. Stanisław Koniecpolski stał się właścicielem kompleksu dóbr ziemskich,' którego ośrod-
kiem już wcześniej było miasto Brody. Za życia hetmana w części północno-wschodniej miasta
wzniesiono cytadelę oraz prowadzono prace nad przekształceniem dawnego układu urbanistycznego
i nad budową nowych obwarowań. W zamierzeniach Koniecpolskiego miasto to miało być nie tylko
na dużą skalę ośrodkiem rzemieślniczym, handlowym i administracyjnym dóbr ziemskich, ale również
jednym z najważniejszych centrów religijnych i kulturalnych na terenie Podola. Przystąpiono do
budowy nowego kościoła parafialnego78, zaś w maju 1637 r. rozpoczęła swoją działalność Kolonia
Akademicka, podlegająca bezpośrednio Akademii Krakowskiej. Wykładali w niej sprowadzeni z Krako-
wa wychowankowie tej uczelni79. Jednocześnie prowadzone były przez hetmana starania o utworzenie
drugiej samodzielnej już uczelni, Accademia Scholarum, która miała być powiązana (z pewnością
? S. Żyznowski. Cursus gloriae [...] Alexandrii [...] Koniecpolski ad postlntman memoriam panegyrico, [b.m.w.,
po 1659 г.].
76 d'Alerac, op. cit., s. 302.
77 /w., s. 302-303.
78 Przyłęcki. Pamiętniki.... s. 285.
79 Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364 — 1764, praca zbiorowa, t. I. Kraków 1964. s. 347.
s Шш: 1 lit
22. Podhorce. Paląc, kaplica, fragment wnętrza
ZBIGNIEW BANIA
opartą na motywach m. in. meandrów, labi-
ryntów, oraz zapewne fontannami i licznymi
rzeźbami75. Z trzech stron ograniczała go ba-
lustrada tralkowa. Na obu jego krańcach
wzniesiono od strony północnej dwukondygna-
cyjne altany, przekryte dachem namiotowym.
Ich dolną kondygnację stanowiły pomieszcze-
nia o charakterze grot, do których wejścia
znajdowały się na poziomie tarasu najniższego.
Wejścia te, zamknięte górą spłaszczonymi ar-
kadami, ujęte zostały po bokach rustykowa-
nymi pilastrami. Mur oporowy tarasu środko-
wego zdobiły półkolumny oraz znajdujące się
między nimi nisze (według inwentarza miało
być ich 18) wyłożone muszlami, w których
umieszczone były posągi. Przypuszczalnie na
najniższym tarasie, otoczonym murowanym
ogrodzeniem, znajdowały się boskiety. Poszcze-
gólne tarasy ogrodu łączyły pary schodów,
biegnących wzdłuż murów oporowych — roz-
bieżnie przy najwyższym i zbieżnie przy środ-
kowym murze.
Fontanny założenia ogrodowego, znajdują-
ce się na tarasach i w niszach murów oporo-
wych, zasilane były wodą sprowadzaną rurami
metalowymi (miedzianymi) ze źródła bijącego
w pobliżu pałacu „sur le planchet de la mon-
tagne, aux trois quarts de sa hauter"76. Wodę
tę doprowadzono również i do samego pałacu.
Było to możliwe, ponieważ, jak zaznacza d'Ale-
rac: ..autre que Геаи est très — vive, c'est que léndroit ou elle sort, est dans une élévation extra-
ordinaire, ayant une chutte très propre a la faire remonter considérablement"77.
Do założenia ogrodowego w Podhorcach należała jeszcze oranżeria. W inwentarzu określana jest
jako „figarnia". Znajdowała się ona przy najniższym tarasie obok zachodniej altany.
[II. PROGRAM UŻYTKOWY PAŁACU
W 1629 r. Stanisław Koniecpolski stał się właścicielem kompleksu dóbr ziemskich,' którego ośrod-
kiem już wcześniej było miasto Brody. Za życia hetmana w części północno-wschodniej miasta
wzniesiono cytadelę oraz prowadzono prace nad przekształceniem dawnego układu urbanistycznego
i nad budową nowych obwarowań. W zamierzeniach Koniecpolskiego miasto to miało być nie tylko
na dużą skalę ośrodkiem rzemieślniczym, handlowym i administracyjnym dóbr ziemskich, ale również
jednym z najważniejszych centrów religijnych i kulturalnych na terenie Podola. Przystąpiono do
budowy nowego kościoła parafialnego78, zaś w maju 1637 r. rozpoczęła swoją działalność Kolonia
Akademicka, podlegająca bezpośrednio Akademii Krakowskiej. Wykładali w niej sprowadzeni z Krako-
wa wychowankowie tej uczelni79. Jednocześnie prowadzone były przez hetmana starania o utworzenie
drugiej samodzielnej już uczelni, Accademia Scholarum, która miała być powiązana (z pewnością
? S. Żyznowski. Cursus gloriae [...] Alexandrii [...] Koniecpolski ad postlntman memoriam panegyrico, [b.m.w.,
po 1659 г.].
76 d'Alerac, op. cit., s. 302.
77 /w., s. 302-303.
78 Przyłęcki. Pamiętniki.... s. 285.
79 Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364 — 1764, praca zbiorowa, t. I. Kraków 1964. s. 347.
s Шш: 1 lit
22. Podhorce. Paląc, kaplica, fragment wnętrza