DOI article:
Bania, Zbigniew: Pałac w Podhorcach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14266#0123
PAAC W PODHORCACH
119
EZ2
шшт 1 rssssss/i 2 шшл 3 \zzz2 U -> 5
23. Podhorce. Pałac, schemat kierunków poruszania się po wnętrzach pierwszego piętra korpusu.
Legenda: 1,2 — portale aediculowe; 3, 4 — portale uszakowe; (z czarnego marmuru — 1, 3;
z czerwonego marmuru — 2, 4); 5 — kierunek poruszania się
na podobnych zasadach jak w Zamościu) z fundowaną przez niego kolegiatą brodzką80. Fundacja
ta nie została ostatecznie zrealizowana, ponieważ „... przez approbatią świętej apostolskiej nie
stanęła"81. Miejscem stałego pobytu Koniecpolskiego w Brodach była parterowa obszerna budowla,
wzniesiona na terenie cytadeli wzdłuż jednej z jej kurtyn.
A więc odznaczały się Brody tymi wszystkimi cechami, jakie wiązały się z wykształconym
w 1 poł. XVII wieku w Polsce pojęciem rezydencji82. Również i współcześni w ten sposób
określali Brody83.
Jaką zatem rolę pełnił pałac w Podhorcach, zbudowany we wsi wchodzącej w skład kompleksu
dóbr brodzkich?
1. Podhorce były ośrodkiem określonego typu produkcji rolnej. Na stokach wzgórz założone
zostały winnice84. Za życia Koniecpolskiego produkcją wina, cieszącego się dużym uznaniem8-,
kierował zaangażowany przez niego Węgier86. Pełnił więc pałac rolę villa rustica. Jednakże, według
słów Stanisława Oświęcima, pałac w Podhorcach to ..... miejsce [...] dla uciech i smacznego po
wojskowych trudach, Rzplitej zabawach odpoczynku destynowane...87" Stanisław Albrycht Radziwiłł
określa go jako ,.voluptas aeditkiuirr88, zaś David Froelichius nazywa go „Parnassus"89. Wzniesiony
on został na skraju stoku, który wykorzystano dla założenia tarasów ogrodu. Szczególne piękno
80 Przyłęcki. Pamiętniki..., s. 285.
si Jw„ s. 286.
82 Baranowski, Zamek w Łańcucie — pojęcie rezydencji magnackiej w polowie XVII w. w Polsce, [w:] Architektura
rezydencjonalna i obronna województwa rzeszowskiego, Łańcut 1972. s. 71.
83 Radziwiłł, op. cit., s. 25: „Properavi ad castellanum Cracoviensem Brodos. residentiam illius..."; Oświęcim,
op. cit., s. 366: „Nawiedziłem i Brody, wielkiego niegdy hetmana Koniecpolskiego rezydencyą".
84 Radziwiłł, op. cit., s. 26.
s? Kryczyński. Zamek w Podhorcach____ s. 12. fragment wiersza Andrzeja Morsztyna:
Powiedz mi. bracie - boś ty zwiedzał smaki
Trunków i napojów piłeś nie jednaki -
I własnej nie chcąc zawstydzać Ojczyzny.
Piłeś te wina, które daje żyzny
Grunt brodzki. kędy zawiesił proporce
Hetman i wszczęły dobrą myśl Podhorce.
86 Radziwiłł, op. cit., s. 26.
87 Oświęcim, op. cit., s. 366 — 367.
88 Radziwiłł, op. cit., s. 25.
84 Froelichius, op. cit.. s. 339.
119
EZ2
шшт 1 rssssss/i 2 шшл 3 \zzz2 U -> 5
23. Podhorce. Pałac, schemat kierunków poruszania się po wnętrzach pierwszego piętra korpusu.
Legenda: 1,2 — portale aediculowe; 3, 4 — portale uszakowe; (z czarnego marmuru — 1, 3;
z czerwonego marmuru — 2, 4); 5 — kierunek poruszania się
na podobnych zasadach jak w Zamościu) z fundowaną przez niego kolegiatą brodzką80. Fundacja
ta nie została ostatecznie zrealizowana, ponieważ „... przez approbatią świętej apostolskiej nie
stanęła"81. Miejscem stałego pobytu Koniecpolskiego w Brodach była parterowa obszerna budowla,
wzniesiona na terenie cytadeli wzdłuż jednej z jej kurtyn.
A więc odznaczały się Brody tymi wszystkimi cechami, jakie wiązały się z wykształconym
w 1 poł. XVII wieku w Polsce pojęciem rezydencji82. Również i współcześni w ten sposób
określali Brody83.
Jaką zatem rolę pełnił pałac w Podhorcach, zbudowany we wsi wchodzącej w skład kompleksu
dóbr brodzkich?
1. Podhorce były ośrodkiem określonego typu produkcji rolnej. Na stokach wzgórz założone
zostały winnice84. Za życia Koniecpolskiego produkcją wina, cieszącego się dużym uznaniem8-,
kierował zaangażowany przez niego Węgier86. Pełnił więc pałac rolę villa rustica. Jednakże, według
słów Stanisława Oświęcima, pałac w Podhorcach to ..... miejsce [...] dla uciech i smacznego po
wojskowych trudach, Rzplitej zabawach odpoczynku destynowane...87" Stanisław Albrycht Radziwiłł
określa go jako ,.voluptas aeditkiuirr88, zaś David Froelichius nazywa go „Parnassus"89. Wzniesiony
on został na skraju stoku, który wykorzystano dla założenia tarasów ogrodu. Szczególne piękno
80 Przyłęcki. Pamiętniki..., s. 285.
si Jw„ s. 286.
82 Baranowski, Zamek w Łańcucie — pojęcie rezydencji magnackiej w polowie XVII w. w Polsce, [w:] Architektura
rezydencjonalna i obronna województwa rzeszowskiego, Łańcut 1972. s. 71.
83 Radziwiłł, op. cit., s. 25: „Properavi ad castellanum Cracoviensem Brodos. residentiam illius..."; Oświęcim,
op. cit., s. 366: „Nawiedziłem i Brody, wielkiego niegdy hetmana Koniecpolskiego rezydencyą".
84 Radziwiłł, op. cit., s. 26.
s? Kryczyński. Zamek w Podhorcach____ s. 12. fragment wiersza Andrzeja Morsztyna:
Powiedz mi. bracie - boś ty zwiedzał smaki
Trunków i napojów piłeś nie jednaki -
I własnej nie chcąc zawstydzać Ojczyzny.
Piłeś te wina, które daje żyzny
Grunt brodzki. kędy zawiesił proporce
Hetman i wszczęły dobrą myśl Podhorce.
86 Radziwiłł, op. cit., s. 26.
87 Oświęcim, op. cit., s. 366 — 367.
88 Radziwiłł, op. cit., s. 25.
84 Froelichius, op. cit.. s. 339.