Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
150

ZBIGNIEW BANIA

ne zostały na obszerne pawilony na pla-
nie kwadratu, o długości boków znacznie
większej niż wynosiłyby wymiary tych po-
mieszczeń. Wnętrza pawilonów wchodzą
w skład ciągu pomieszczeń traktu ogro-
dowego. Ponieważ zastąpiły one zewnętrz-
ne, narożne pomieszczenia, powiązanie
tych wnętrz z pozostałymi wnętrzami
korpusu jest organiczne i harmonijne.
Zwartość układu korpusu pałacu w Pod-
horcach bardziej uwypukla się w porów-
naniu z planem pałacu w Jazłowcu, gdzie
widoczny jest addycyjny charakter zwią-
zania obu narożnych wież z układem
wnętrza;

3) Przestrzeń środkową schematu pla-
nistycznego, na którym oparty został roz-
kład korpusu pałacu w Podhorcach, wy-
korzystano jako sień. Jednakże oprócz tej
funkcji pełniła ona jeszcze funkcję dodat-
kową: pomieszczenia, w którego środek
wpuszczono schody;

4) Umieszczenie schodów pośrodku
sieni spowodowało rozdzielenie jej na
dwa pomieszczenia. Na pierwszym piętrze
zostały one włączone w ciągi wnętrz obu
traktów — dziedzińcowego i ogrodowego.
Częściowe wypełnienie przestrzeni środ-
kowej schodami spowodowało, że po-
mieszczenia te stały się płytkie i ciasne.
Powiększenie ich uzyskano przez zryzali-
towanie ścian zewnętrznych.

Określony wyżej schemat planistyczny korpusu pałacu podhoreckiego został zmodyfikowany w znacz-
nej części dlatego, że dokonane w nim zmiany wiązały się ściśle z przyjętą kompozycją bryły.
Najistotniejszymi jej składnikami były pawilony i równa im ilością kondygnacji zryzalitowana część
środkowa. Od strony dziedzińca loggie odpowiadały znacznie wysuniętym poza lico muru pawilonom.
Ponieważ loggie te wzniesiono na parterowych skrzydłach bocznych, przy portalach pierwszego
piętra, bezpośredni do nich dostęp, umożliwiały schody, biegnące wzdłuż ścian korpusu. Oprócz tych
dwóch elementów, trzecim, wzbogacającym dodatkowo bryłę skrzydła północnego, był zajmujący
ścięty grzbiet jego dachu belweder.

b. Pawilony narożne i część środkowa

1) Powstanie wyodrębnionych w bryle pawilonów związane jest z dokonującym się w XV wieku
w architekturze Włoch procesem stopniowego zmniejszania wartości militarnej narożnych wież, których
wnętrza wykorzystywane były nie tylko dla celów obronnych. Na przyspieszenie tego procesu i roz-
szerzenie go na architekturę całej Europy duży wpływ miał rozwój artylerii, której sile pocisków
przeciwstawić się mogły tylko budowle o specjalnej konstrukcji murów, a także i narysie. Istotną
rolę w rozpowszechnieniu pawilonów w kompozycji bryły odegrały plany i projekty z traktatu
Sebastiana Serlia. Spośród nich szczególnie ważną pozycję zajmują zawarte w trzeciej księdze tego
traktatu plany rezydencji Alfonsa I w Poggio Reale209 oraz projekty willi — wariantu Poggio
Reale210. W XVI w. pod wpływem koncepcji włoskich zaczęto we Francji stopniowo pawilonami

209 Kowalczyk. Sebastiano Serlio.... s. 169.

210 Jw., s. 193.
 
Annotationen