DOI article:
Steinborn, Bożena: Obraz Herkulesa na rozdrożu w Zamku Królewskim w Warszawie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14540#0167
OBRAZ „HERKULESA NA ROZDROŻU"
163
2. Jan Sadeler, Herkules na rozdrożu, ok. 1590 r.
Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
Dzieło Sustrisa — Sadelera kwalifikuje Panofsky jako doskonały przykład adaptowania do uwarunko-
wań sztuki późnego XVI wieku tego typu obrazowania toposu, który ukształtował się w ścisłej zależności
od tekstu Flawiusza Filostratesa Starszego6. Wcześniejszym przykładem ilustracji takiego schematu
ideowego jest tablica cassone z ok. 1500 r.7 Na rzeczony typ Filostratesa nałożyły się oczywiście i inne
źródła literackie, których splątania i zależności tak wszechstronnie prześledził Panofsky. Dla potrzeb
niniejszej prezentacji wystarczy za autorem powtórzyć jedynie, że cechami wyróżniającymi typ są:
centralny, symetryczny układ trzech postaci; skontrastowanie cnoty i niecnoty wiekiem i wyglądem,
nawet fryzurami (przy czym Virtus zawsze bosa, Voluptas w luksusowych sandałkach); Herkules —
przynajmniej przez jedną z kusicielek (aktywniejszą bywa Cnota) pociągany za ramię. Ukształtowanie
pejzażu w dziele Sustrisa odwzorowuje natomiast tekst Maximinusa. Objaśnia on mianowicie hieroglif
6 Żywot Apoloniusza z Tyany, przed 217 г.; przetłumaczony na język łaciński w 1501 г., odtąd powszechnie czytany.
7 Dzieło malarza florenckiego, może Niccoló Soggi — por. Panofsky, op. cit.. il. 52.
163
2. Jan Sadeler, Herkules na rozdrożu, ok. 1590 r.
Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
Dzieło Sustrisa — Sadelera kwalifikuje Panofsky jako doskonały przykład adaptowania do uwarunko-
wań sztuki późnego XVI wieku tego typu obrazowania toposu, który ukształtował się w ścisłej zależności
od tekstu Flawiusza Filostratesa Starszego6. Wcześniejszym przykładem ilustracji takiego schematu
ideowego jest tablica cassone z ok. 1500 r.7 Na rzeczony typ Filostratesa nałożyły się oczywiście i inne
źródła literackie, których splątania i zależności tak wszechstronnie prześledził Panofsky. Dla potrzeb
niniejszej prezentacji wystarczy za autorem powtórzyć jedynie, że cechami wyróżniającymi typ są:
centralny, symetryczny układ trzech postaci; skontrastowanie cnoty i niecnoty wiekiem i wyglądem,
nawet fryzurami (przy czym Virtus zawsze bosa, Voluptas w luksusowych sandałkach); Herkules —
przynajmniej przez jedną z kusicielek (aktywniejszą bywa Cnota) pociągany za ramię. Ukształtowanie
pejzażu w dziele Sustrisa odwzorowuje natomiast tekst Maximinusa. Objaśnia on mianowicie hieroglif
6 Żywot Apoloniusza z Tyany, przed 217 г.; przetłumaczony na język łaciński w 1501 г., odtąd powszechnie czytany.
7 Dzieło malarza florenckiego, może Niccoló Soggi — por. Panofsky, op. cit.. il. 52.