DOI Artikel:
Chrościcki, Juliusz A.: Wizerunki królewicza Władysława Zygmunta Wazy z podróży (1624-1625)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14540#0215
Rocznik Historii Sztuki, t. XVII
Ossolineum 1988
PL ISSN 0080-3472
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
WIZERUNKI KRÓLEWICZA WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA WAZY
Z PODRÓŻY (1624- 1625)
Albrycht Stanisław Radziwiłł tak rozpoczął swoje wspomnienia o bezprecedensowej podróży
królewicza Władysława Zygmunta Wazy do Cesarstwa, Niderlandów Hiszpańskich i Państwa
Kościelnego : „Gdy wszystko w państwie było spokojne, większego chcąc nabyć doświadczenia,
wynurzył chęć obce zwiedzić narody. Często o to prosił Króla ojca, który ociągał się z daniem
pozwolenia. W [...] 1624 roku zgodził się na jego życzenie. Król chciał trzech panów przydać
królewiczowi za towarzyszów podróży, z których jeden miał być dyrektorem drogi, a mianowicie
marszałka W. Sapiehę, marszałka nadwornego W. Ks. Lit. Wiesiołowskiego i mnie trzeciego.
Wszystkich nas zapytywał o ochocie dobry monarcha. Gdy tamci dwaj wymówili się i ja się
opierałem [...]. Ale nic nie pomogło, musiałem się nareszcie zgodzić. [...] Było nas wszystkich 40.
Znaczniejsi ci byli: ja, pisarz W. Ks. Lit. Pac, który był potem kanclerzem, Żółkiewski, starosta
kałuski; Dónhoff, potem wojewoda pomorski, Kazanowski, potem marszałek nadworny; Różewski;
Rylski, potem podkomorzy kor.; Pigłowicki, który po powrocie wkrótce umarł. Dowódcą straży
był Dubreil z Artezyi. Ci wszyscy siadali z Królewiczem do stołu. [...] I tak przyjąwszy
napomnienie instrukcją i błogosławieństwo od króla, dnia 16 maja [w rzeczywistości 17 maja]
1624 r. wyjechaliśmy z Warszawy. [...] Królowa Konstancja 4.000 złotych węgierskich darowała
królewiczowi; Król 100.000 naznaczył, królewicz z własnych dochodów 70.000 dodał. A dla
opłacenia wszystkich długów królowa potem znowu 8.000 złotych węgierskich dała" К Sam pamiętnikarz
przy innej okazji dodał, że stracił podczas tej podróży 100 000 zł2.
Kiedy się zastanowić nad wielkimi kosztami podróży, które uzupełnić należy o expensa
innych dworzan na reprezentację, należy uznać, że część tych sum wydano na dzieła sztuki,
takie jak klejnoty, medale i portrety. Niewiele, niestety, wiemy na ten temat ze źródeł pisanych.
Skarbnik polskiej wyprawy, Kaspar Nagot, podpisał 5 października 1624 r. kontrakt z tkaczem
brukselskim na sumę 19 008 florenów za dziesięć tapiserii z historią Ulissesa3. Z kolei 12 października4
parafowano nowy kontrakt na dziesięć tapiserii (tzw. Paysages avec bocages) za 9207 florenów5.
Kupiec antwerpski Jan Bierens jako „agente del Signor Principe di Polonia"6, miał przesłać
oba zrealizowane zamówienia przez Amsterdam do Warszawy. Jak wykazały odnalezione dokumenty
sądowe, mimo że zamówienia ukończono już w październiku 1626, Bierens, nie otrzymując
1 Rys panowania Zygmunta III z rękopismu ks. Stanisława Albrychta Radziwiłła, kanclerza W. Ks. Lit., „Athenaeum",
1848, t. III, z. 4, s. 42, 43. Przedruk: Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach
1624—25 w świetle ówczesnych relacji, oprać. A Przyboś, Kraków 1977, s. 42, 43, 49. O przyczynach podróży w innych
relacjach zob. tamże, s. 39—49.
2 A. S. Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. 2: 1637— 1646. Przełożyli i opracowali A. Przyboś i R. Żelewski,
Warszawa 1980, s. 311.
3 E. Duverger, Une tenture de L'histoire d'Ulysse livrée par Jacques Geubels le jeune au prince de Pologne,
„Artes textiles", VII: 1971, s. 74.
4 W tym dniu Nagot i inni pokojowcy królewicza otrzymali złote łańcuchy z rąk Infantki. Był to rewanż
za prezenty strony polskiej, które kosztowały ponad 10 000 zł czer.! Zob. Podróż..., s. 194, 195.
5 Duverger, op. cit., s. 92.
6 Portret Bierensa i jego żony pędzla C. de Vos znajdował się w Lonydnie w Galerii G. Arnot w 1929 r.
Ossolineum 1988
PL ISSN 0080-3472
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
WIZERUNKI KRÓLEWICZA WŁADYSŁAWA ZYGMUNTA WAZY
Z PODRÓŻY (1624- 1625)
Albrycht Stanisław Radziwiłł tak rozpoczął swoje wspomnienia o bezprecedensowej podróży
królewicza Władysława Zygmunta Wazy do Cesarstwa, Niderlandów Hiszpańskich i Państwa
Kościelnego : „Gdy wszystko w państwie było spokojne, większego chcąc nabyć doświadczenia,
wynurzył chęć obce zwiedzić narody. Często o to prosił Króla ojca, który ociągał się z daniem
pozwolenia. W [...] 1624 roku zgodził się na jego życzenie. Król chciał trzech panów przydać
królewiczowi za towarzyszów podróży, z których jeden miał być dyrektorem drogi, a mianowicie
marszałka W. Sapiehę, marszałka nadwornego W. Ks. Lit. Wiesiołowskiego i mnie trzeciego.
Wszystkich nas zapytywał o ochocie dobry monarcha. Gdy tamci dwaj wymówili się i ja się
opierałem [...]. Ale nic nie pomogło, musiałem się nareszcie zgodzić. [...] Było nas wszystkich 40.
Znaczniejsi ci byli: ja, pisarz W. Ks. Lit. Pac, który był potem kanclerzem, Żółkiewski, starosta
kałuski; Dónhoff, potem wojewoda pomorski, Kazanowski, potem marszałek nadworny; Różewski;
Rylski, potem podkomorzy kor.; Pigłowicki, który po powrocie wkrótce umarł. Dowódcą straży
był Dubreil z Artezyi. Ci wszyscy siadali z Królewiczem do stołu. [...] I tak przyjąwszy
napomnienie instrukcją i błogosławieństwo od króla, dnia 16 maja [w rzeczywistości 17 maja]
1624 r. wyjechaliśmy z Warszawy. [...] Królowa Konstancja 4.000 złotych węgierskich darowała
królewiczowi; Król 100.000 naznaczył, królewicz z własnych dochodów 70.000 dodał. A dla
opłacenia wszystkich długów królowa potem znowu 8.000 złotych węgierskich dała" К Sam pamiętnikarz
przy innej okazji dodał, że stracił podczas tej podróży 100 000 zł2.
Kiedy się zastanowić nad wielkimi kosztami podróży, które uzupełnić należy o expensa
innych dworzan na reprezentację, należy uznać, że część tych sum wydano na dzieła sztuki,
takie jak klejnoty, medale i portrety. Niewiele, niestety, wiemy na ten temat ze źródeł pisanych.
Skarbnik polskiej wyprawy, Kaspar Nagot, podpisał 5 października 1624 r. kontrakt z tkaczem
brukselskim na sumę 19 008 florenów za dziesięć tapiserii z historią Ulissesa3. Z kolei 12 października4
parafowano nowy kontrakt na dziesięć tapiserii (tzw. Paysages avec bocages) za 9207 florenów5.
Kupiec antwerpski Jan Bierens jako „agente del Signor Principe di Polonia"6, miał przesłać
oba zrealizowane zamówienia przez Amsterdam do Warszawy. Jak wykazały odnalezione dokumenty
sądowe, mimo że zamówienia ukończono już w październiku 1626, Bierens, nie otrzymując
1 Rys panowania Zygmunta III z rękopismu ks. Stanisława Albrychta Radziwiłła, kanclerza W. Ks. Lit., „Athenaeum",
1848, t. III, z. 4, s. 42, 43. Przedruk: Podróż królewicza Władysława Wazy do krajów Europy Zachodniej w latach
1624—25 w świetle ówczesnych relacji, oprać. A Przyboś, Kraków 1977, s. 42, 43, 49. O przyczynach podróży w innych
relacjach zob. tamże, s. 39—49.
2 A. S. Radziwiłł, Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. 2: 1637— 1646. Przełożyli i opracowali A. Przyboś i R. Żelewski,
Warszawa 1980, s. 311.
3 E. Duverger, Une tenture de L'histoire d'Ulysse livrée par Jacques Geubels le jeune au prince de Pologne,
„Artes textiles", VII: 1971, s. 74.
4 W tym dniu Nagot i inni pokojowcy królewicza otrzymali złote łańcuchy z rąk Infantki. Był to rewanż
za prezenty strony polskiej, które kosztowały ponad 10 000 zł czer.! Zob. Podróż..., s. 194, 195.
5 Duverger, op. cit., s. 92.
6 Portret Bierensa i jego żony pędzla C. de Vos znajdował się w Lonydnie w Galerii G. Arnot w 1929 r.