DOI Artikel:
Ilkosz, Jerzy: Hala Stulecia we Wrocławiu: dzieło Maxa Berga
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17216#0217
HALA STULECIA WE WROCŁAWIU - DZIEŁO МАХА BERGA
21 1
nowoczesnej XX wieku niesie w sobie idee pozornie sprzeczne. Sposób ukazania tworzywa, surowego żela-
zobetonu, nowatorska konstrukcja, wskazują na nowoczesną fascynację materią. Jednocześnie w symetrii,
w szlachetnych proporcjach, stosowaniu złotego cięcia, typie budowli kopułowej objawiało się poszukiwanie
prawdy obiektywnej oraz klasycznej harmonii estetycznej i etycznej. Było to sięganie do tradycji, idealistycz-
nej myśli Platona, próba poszukiwania nowego wielkiego stylu. Hala Stulecia miała być pomnikiem na wzór
wielkich antycznych „cudów świata", jak kolos z Rodos, czy mauzoleum w Halikarnasie. Fotografie rysun-
kowych rekonstrukcji tych dzieł znajdują się w spuściźnie po architekcie w Erkner. Romantyczna tęsknota za
„niebiańskim Jeruzalem" brała się z utopijnego poszukiwania w tradycji sprawiedliwych norm etycznych dla
„nowego społeczeństwa", dla którego stworzył swoją halę. Berg nie szukał określonych form architektonicz-
nych, detalu, poszukiwał raczej formy idealnej w platońskim rozumieniu słowa. Nie był w tym osamotniony,
w podobnym kierunku podążali ówcześni wielcy architekci Niemiec i Holandii, jak Berlage, Lauweriks, Schu-
macher, Fischer, Behrens, czy też Poelzig. W jego wypowiedziach widoczna była głęboka erudycja i znajo-
mość twórczości swoich dalszych i bliższych poprzedników, przede wszystkim architektów niemieckich pierwszej
ćwierci XIX wieku, w tym szczególnie Schinkla. Hala Stulecia antycypuje wiele idei architektonicznych XX
wieku, które dopiero po I wojnie światowej znalazły większe zrozumienie u przedstawicieli ekspresjonizmu
czy „Neues Bauen". Hala Berga jest też dzieckiem swojego czasu. Odzwierciedla dyskusje reformatorów
sztuki i architektury prowadzone przed I wojną światową, kiedy ścierały się tendencje trądycjonalistyczne
z modernistycznymi, fascynacje sztuką inżynierską oraz regionalizmem i klasycyzującym neobiedermeierem.
Jej nowoczesność objawiła się w konstrukcji, zastosowanym materiale, ale jednocześnie w nowym sposobie
myślenia o architekturze.
To dzieło Berga pozostaje najwybitniejszym w jego twórczości. W trakcie projektowania hali ukształto-
wała się zasadnicza myśl architekta o sztuce oraz jego światopogląd. Wierność ideałom oraz konsekwencja
w dążeniu do prawdy, a jednocześnie romantyczna służba dla „uszczęśliwienia ludzkości", skierowały jego
twórczość po I wojnie światowej ku urbanistyce, budowie idealnych miast. W drugiej połowie lat trzydzie-
stych pod wpływem własnych doświadczeń mistycznych, a także ze względu na sytuację polityczną Berg
przestał projektować, utrwalając swą wiedzę w teorii architektury.
21 1
nowoczesnej XX wieku niesie w sobie idee pozornie sprzeczne. Sposób ukazania tworzywa, surowego żela-
zobetonu, nowatorska konstrukcja, wskazują na nowoczesną fascynację materią. Jednocześnie w symetrii,
w szlachetnych proporcjach, stosowaniu złotego cięcia, typie budowli kopułowej objawiało się poszukiwanie
prawdy obiektywnej oraz klasycznej harmonii estetycznej i etycznej. Było to sięganie do tradycji, idealistycz-
nej myśli Platona, próba poszukiwania nowego wielkiego stylu. Hala Stulecia miała być pomnikiem na wzór
wielkich antycznych „cudów świata", jak kolos z Rodos, czy mauzoleum w Halikarnasie. Fotografie rysun-
kowych rekonstrukcji tych dzieł znajdują się w spuściźnie po architekcie w Erkner. Romantyczna tęsknota za
„niebiańskim Jeruzalem" brała się z utopijnego poszukiwania w tradycji sprawiedliwych norm etycznych dla
„nowego społeczeństwa", dla którego stworzył swoją halę. Berg nie szukał określonych form architektonicz-
nych, detalu, poszukiwał raczej formy idealnej w platońskim rozumieniu słowa. Nie był w tym osamotniony,
w podobnym kierunku podążali ówcześni wielcy architekci Niemiec i Holandii, jak Berlage, Lauweriks, Schu-
macher, Fischer, Behrens, czy też Poelzig. W jego wypowiedziach widoczna była głęboka erudycja i znajo-
mość twórczości swoich dalszych i bliższych poprzedników, przede wszystkim architektów niemieckich pierwszej
ćwierci XIX wieku, w tym szczególnie Schinkla. Hala Stulecia antycypuje wiele idei architektonicznych XX
wieku, które dopiero po I wojnie światowej znalazły większe zrozumienie u przedstawicieli ekspresjonizmu
czy „Neues Bauen". Hala Berga jest też dzieckiem swojego czasu. Odzwierciedla dyskusje reformatorów
sztuki i architektury prowadzone przed I wojną światową, kiedy ścierały się tendencje trądycjonalistyczne
z modernistycznymi, fascynacje sztuką inżynierską oraz regionalizmem i klasycyzującym neobiedermeierem.
Jej nowoczesność objawiła się w konstrukcji, zastosowanym materiale, ale jednocześnie w nowym sposobie
myślenia o architekturze.
To dzieło Berga pozostaje najwybitniejszym w jego twórczości. W trakcie projektowania hali ukształto-
wała się zasadnicza myśl architekta o sztuce oraz jego światopogląd. Wierność ideałom oraz konsekwencja
w dążeniu do prawdy, a jednocześnie romantyczna służba dla „uszczęśliwienia ludzkości", skierowały jego
twórczość po I wojnie światowej ku urbanistyce, budowie idealnych miast. W drugiej połowie lat trzydzie-
stych pod wpływem własnych doświadczeń mistycznych, a także ze względu na sytuację polityczną Berg
przestał projektować, utrwalając swą wiedzę w teorii architektury.