Rocznik Historii Sztuki (26.2001)

NIENATURALNA SELEKCJA

143

5. Helen Chadwick, Monstrancja, z serii Unnatural Sélection, 1996, fotografia cibachromowa, plexiglas, 115x31x5cm. Według

Stilled Lives. Helen Chadwick, Portfolio Gallery, Edinburgh 1996

gnąc Chadwick, powstaje również masa żywego materiału nieco słabszej jakości. Dzięki rozwinięciu tech-
niki zamrażania embriony te nadają się do długotrwałego przechowywania, kolejnej implantacji lub do
badań naukowych24.

PRZEWROTNE PIĘKNO

Embriony błyszczące we wnętrzu fotograficznych form stworzonych przez Helen Chadwick zdecydo-
wanie odbiegają od przyjętych w embriologii kanonów. Są nieregularne, nie spełniają wymogu cztero-
komórkowej fazy rozwoju: plazma rozlewa się poza błony komórkowe, przeważają dwie lub trzy nierówne
komórki, zdeformowane i ściśnięte. Przede wszystkim jednak są one martwe, bezużyteczne jako materiał do
sztucznego zapłodnienia lub naukowych badań. Przeznaczone do zniszczenia, owe medyczne odpadki od-
nalazły swoje centralne miejsce w sztuce o formalnej doskonałości.

Kształty cibachromowych fotogramów z serii Unnatural Sélection to owalne i sferyczne figury o ide-
alnej harmonii, całkowite przeciwieństwo amorficznego i płynnego wnętrza odrzuconych preembrionów.
Geometryczne matryce o nieskazitelnie błyszczącej powierzchni „obejmują" oraz porządkują biologiczne
i cielesne marginesy. Centralizująca i ornamentalna strategia artystki porządkuje wadliwe preembriony w de-
koracyjne układy, przypominające drogocenną biżuterię, klejnoty i szlachetne kamienie25. Tytuły przedsta-
wień Nebula, Monstrance i Opal wzmacniają asocjacje mistyczne, kulturowe, kosmiczne i religijne. Zarów-
no forma, tytuły, jak i znaczenia dzieł sytuują odrzucone i martwe embriony w zawrotnej perspektywie
przenikających się sensów, skojarzeń i wartości. Umieszczają je na skrzyżowaniu wielu systemów znaków,
problematy żując naukowe mechanizmy regulacji.

Refleksja nad naturą piękna i przypisanymi mu wartościami wydaje się jednym z kluczy do tego wielo-
znacznego cyklu fotograficznego. Artystka przyznała, iż wykonując fotogramy pragnęła grać z estetycznymi
kryteriami i wartościami, porównując jubilersko oszlifowane i oprawione kamienie szlachetne do naturalnie
rozszczepionych komórek embriona podczas wstępnych podziałów26. Jeśli fotogramy przypominają w swych
formach biżuterię: naszyjnik, broszę i pierścień, to wkomponowane w nie wizerunki embrionów świecą
niczym kamienie szlachetne osadzone w emalii, złocie czy srebrze. Podczas pracy w King's Assisted Con-
ception Unit Chadwick odkryła, że w laboratoriach preembriony są oceniane i selekcjonowane wedle zasad
pokrewnych pracy jubilera, który najpierw wybiera kamień bez skazy lub z najmniejszą liczbą wad, a na-
stępnie przeznacza go do dalszej obróbki, podporządkowanej wymogom obowiązującej mody. Podobnie
embriolog selekcjonuje preembriony o najwyraźniejszej czterokomórkowej fazie podziałów, by potem pod-

- V. Boi ton, Embryology Research and IVF Treatment, [w:] Body Visual, s. 12. Dr Bolton podaje, iż na mocy Humań
Fertilisation and Embryology Act, obowiązującego w Wielkiej Brytanii od 1990 г., można prowadzić badania z użyciem embrionów
po dwóch tygodniach od ich powstania i za zgodą dawców komórki jajowej i nasienia. Eksperymenty te są dopuszczalne, jeżeli
przyczyniają się do rozwoju leczenia bezpłodności, zapobiegania poronieniom i wrodzonym wadom rozwojowym, badań nad
antykoncepcją oraz technikom wczesnego diagnozowania chorób genetycznych. Zakazane są prace związane z międzygatunko-
wym mieszaniem, manipulacjami genetycznymi na embrionie i przenoszeniem ludzkich embrionów do organizmu zwierząt.

25 L. Buck, Under the Skin, [w:] Helen Chadwick, s. 2.

26 Buck, Unnatural Sélection, s. 12.