DOI article:
Leszkowicz, Paweł: Nienaturalna selekcja: interpretacja intertekstualna "Unnatural Selection" Helen Chadwick
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14244#0158
152
PAWEŁ LIÎSZKOWICZ
MONSTRANCJA
Monstrancja (115 x 31 x 5 cm), cibachromowa fotografia umieszczona w przezroczystej formie plek-
siglasowej, funkcjonuje jako wizerunek autonomiczny (il. 5) bądź monumentalna brosza z doczepioną po-
przeczną zapinką plastikową (il. 2). Wydłużony wrzecionowaty kształt w połączeniu z barwą ciemnego
błękitu, w którym zanurzone są perliste embriony, decyduje o mistycznym charakterze wizerunku. Jego
forma i kolorystyka wywołują asocjacje astronomiczne, przypominając struktury i skupiska galaktyk. Mon-
strancja jawi się jako miniatura eliptycznej galaktyki, obejmującej miliony gwiazd i materii międzygwiezd-
nej. Uszeregowane w regularnym ciągu embriony sugerują gwiezdną nieskończoność lub same w sobie
obrazują gromady galaktyk, zatopionych w ogromie kosmicznego uniwersum. Metaforycznym obrazem
takiego uniwersum jest Monstrancja, przekraczając kresy poznania i możliwości spojrzenia, wizualizując
przestrzenie, które znajdują się poza władzą przedstawienia. Helen Chadwick, zanurzając się w materię
niewidzialności, sięgnęła ku tajemniczym terytoriom, wciąż niezgłębionym przez współczesną naukę. Gra-
nice kosmosu i granice ludzkiego ciała, najdalsze galaktyki i najdrobniejsza komórkowa struktura organi-
zmu, stanowią enigmę, którą symbolizuje Monstrancja5*.
Geometryczny porządek dzieła harmonizuje z regularnym wewnętrznym układem embrionów. Szereg
siedmiu komórkowych gron kumuluje się w środkowym, największym preembrionie; tylko on osiągnął
w miarę prawidłową czterokomórkową fazę rozwoju. Na jego osi znajduje się średnica elipsy, podkreślona
przez zapinkę. Centralny embrion wydaje się być jądrem wyobrażonej galaktyki, wokół którego odbywa się
rotacja wszystkich pozostałych elementów. Jest on również środkowym kamieniem dekoracyjnej broszy,
gdzie organiczne preembriony lśnią niczym mlecznobiałe perły w promieniach przeszywającego je światła.
Ciemny, przechodzący w granat błękit spowijający embriony kosmicznymi wodami płodowymi stanowi
niebiańskie tło, a zarazem plazmatyczne wnętrze, w którym pływają struktury wewnątrzkomórkowe. Mate-
matyczne reguły kompozycji porządkują tak kosmiczną, jak i organiczną płynność. Obecność nauki mani-
festuje się w lodowato regularnej geometrii, która ogranicza, a jednocześnie symbolizuje nieskończoność.
Monstrancja pełni w Kościele katolickim funkcję naczynia liturgicznego, służącego do kultowego uka-
zywania hostii - naczynia przechowującego najcenniejszy materiał, Ciało Chrystusa. Ta sakralna metafora
jest najsilniejszym impulsem, wydobywającym odrzucone preembriony z ich niskiego statusu naukowego.
Jako elementy drogocennej biżuterii, przesączone symboliką kosmiczną i chrystologiczną, martwe i wybrako-
wane preembriony, będące nieudanym produktem procesu klinicznego, objawiają swój problematyczny sens.
Helen Chadwick zanotowała podczas pracy nad Unnatural Sélection: „Gdy obserwuje się embriony
przez mikroskop, powstaje odczucie analogii do wczesnych fotografii wiktoriańskich, tylko w wypadku
embrionów jest to unieruchomione życie, a w wypadku fotografii - czas"59. Słowa te przekazują istotne
sugestie dotyczące znaczenia prac. Martwe embriony były dla artystki alegoriami zatrzymanego życia,
unieruchomionego w stanie zamrożonej kreatywności. Funkcjonowały nie jako obrazy śmierci, lecz znaki
tych wszystkich możliwości, które śmierć powstrzymuje. Dlatego usytuowane zostały w perspektywie trans-
cendencji, jako obrazy życia zatrzymanego w rozwoju i potencjalnym rozkwicie. Podkreślone jest również
szczególne znaczenie znaku fotograficznego, obdarzonego magiczną mocą unieruchamiania czasu, łagodze-
nia utraty i wyczarowywania pamięci60. Fotografia jako artystyczne medium użyte w Nienaturalnej selekcji
konstytuuje sens tego cyklu. Najbardziej intrygująca wskazówka dana przez artystkę dotyczy wiktoriańskich
fotografii, a w szerszym kontekście wiktoriańskiej kultury. Formy fotograficznych klejnotów stworzonych
przez Chadwick nawiązują do wzornictwa i symboliki biżuterii wiktoriańskiej.
BIŻUTERIA WIKTORIAŃSKA
Choć królowa Wiktoria nie interesowała się szczególnie modą, zdradzając jedynie upodobanie do szkoc-
kiej kraty, to jednak jej umiłowanie biżuterii i wyrafinowany smak w tej dziedzinie wpłynęły na niezwykły
rozkwit złotnictwa. Charakterystyczna stylistyka biżuterii opanowała angielski i amerykański rynek luksu-
58 D. A. M e 11 o r, A Posy and an Apotheosis. Helen Chadwick's Unnatural Sélection, „Portfolio - The Cataloque of Contem-
porary Photography in Britain" 1996, no 23, June, Portfolio Gallery, Edinburgh, s. 47.
5y Buck, Unnatural Sélection, s. 9.
60 M. Warner, Stealing Souls and Catching Shadows, „Tate Magazine", 1996, Issue 6, s. 41.
PAWEŁ LIÎSZKOWICZ
MONSTRANCJA
Monstrancja (115 x 31 x 5 cm), cibachromowa fotografia umieszczona w przezroczystej formie plek-
siglasowej, funkcjonuje jako wizerunek autonomiczny (il. 5) bądź monumentalna brosza z doczepioną po-
przeczną zapinką plastikową (il. 2). Wydłużony wrzecionowaty kształt w połączeniu z barwą ciemnego
błękitu, w którym zanurzone są perliste embriony, decyduje o mistycznym charakterze wizerunku. Jego
forma i kolorystyka wywołują asocjacje astronomiczne, przypominając struktury i skupiska galaktyk. Mon-
strancja jawi się jako miniatura eliptycznej galaktyki, obejmującej miliony gwiazd i materii międzygwiezd-
nej. Uszeregowane w regularnym ciągu embriony sugerują gwiezdną nieskończoność lub same w sobie
obrazują gromady galaktyk, zatopionych w ogromie kosmicznego uniwersum. Metaforycznym obrazem
takiego uniwersum jest Monstrancja, przekraczając kresy poznania i możliwości spojrzenia, wizualizując
przestrzenie, które znajdują się poza władzą przedstawienia. Helen Chadwick, zanurzając się w materię
niewidzialności, sięgnęła ku tajemniczym terytoriom, wciąż niezgłębionym przez współczesną naukę. Gra-
nice kosmosu i granice ludzkiego ciała, najdalsze galaktyki i najdrobniejsza komórkowa struktura organi-
zmu, stanowią enigmę, którą symbolizuje Monstrancja5*.
Geometryczny porządek dzieła harmonizuje z regularnym wewnętrznym układem embrionów. Szereg
siedmiu komórkowych gron kumuluje się w środkowym, największym preembrionie; tylko on osiągnął
w miarę prawidłową czterokomórkową fazę rozwoju. Na jego osi znajduje się średnica elipsy, podkreślona
przez zapinkę. Centralny embrion wydaje się być jądrem wyobrażonej galaktyki, wokół którego odbywa się
rotacja wszystkich pozostałych elementów. Jest on również środkowym kamieniem dekoracyjnej broszy,
gdzie organiczne preembriony lśnią niczym mlecznobiałe perły w promieniach przeszywającego je światła.
Ciemny, przechodzący w granat błękit spowijający embriony kosmicznymi wodami płodowymi stanowi
niebiańskie tło, a zarazem plazmatyczne wnętrze, w którym pływają struktury wewnątrzkomórkowe. Mate-
matyczne reguły kompozycji porządkują tak kosmiczną, jak i organiczną płynność. Obecność nauki mani-
festuje się w lodowato regularnej geometrii, która ogranicza, a jednocześnie symbolizuje nieskończoność.
Monstrancja pełni w Kościele katolickim funkcję naczynia liturgicznego, służącego do kultowego uka-
zywania hostii - naczynia przechowującego najcenniejszy materiał, Ciało Chrystusa. Ta sakralna metafora
jest najsilniejszym impulsem, wydobywającym odrzucone preembriony z ich niskiego statusu naukowego.
Jako elementy drogocennej biżuterii, przesączone symboliką kosmiczną i chrystologiczną, martwe i wybrako-
wane preembriony, będące nieudanym produktem procesu klinicznego, objawiają swój problematyczny sens.
Helen Chadwick zanotowała podczas pracy nad Unnatural Sélection: „Gdy obserwuje się embriony
przez mikroskop, powstaje odczucie analogii do wczesnych fotografii wiktoriańskich, tylko w wypadku
embrionów jest to unieruchomione życie, a w wypadku fotografii - czas"59. Słowa te przekazują istotne
sugestie dotyczące znaczenia prac. Martwe embriony były dla artystki alegoriami zatrzymanego życia,
unieruchomionego w stanie zamrożonej kreatywności. Funkcjonowały nie jako obrazy śmierci, lecz znaki
tych wszystkich możliwości, które śmierć powstrzymuje. Dlatego usytuowane zostały w perspektywie trans-
cendencji, jako obrazy życia zatrzymanego w rozwoju i potencjalnym rozkwicie. Podkreślone jest również
szczególne znaczenie znaku fotograficznego, obdarzonego magiczną mocą unieruchamiania czasu, łagodze-
nia utraty i wyczarowywania pamięci60. Fotografia jako artystyczne medium użyte w Nienaturalnej selekcji
konstytuuje sens tego cyklu. Najbardziej intrygująca wskazówka dana przez artystkę dotyczy wiktoriańskich
fotografii, a w szerszym kontekście wiktoriańskiej kultury. Formy fotograficznych klejnotów stworzonych
przez Chadwick nawiązują do wzornictwa i symboliki biżuterii wiktoriańskiej.
BIŻUTERIA WIKTORIAŃSKA
Choć królowa Wiktoria nie interesowała się szczególnie modą, zdradzając jedynie upodobanie do szkoc-
kiej kraty, to jednak jej umiłowanie biżuterii i wyrafinowany smak w tej dziedzinie wpłynęły na niezwykły
rozkwit złotnictwa. Charakterystyczna stylistyka biżuterii opanowała angielski i amerykański rynek luksu-
58 D. A. M e 11 o r, A Posy and an Apotheosis. Helen Chadwick's Unnatural Sélection, „Portfolio - The Cataloque of Contem-
porary Photography in Britain" 1996, no 23, June, Portfolio Gallery, Edinburgh, s. 47.
5y Buck, Unnatural Sélection, s. 9.
60 M. Warner, Stealing Souls and Catching Shadows, „Tate Magazine", 1996, Issue 6, s. 41.