DOI Artikel:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0250
244
MARCIN WISŁOCKI
43. Żuków, ambona, Martinus Niete, 1630. 44. Semlow, chrzcielnica, 1576. Fot. Marcin Wisłocki
Fot. Marcin Wisłocki
obok monument rodziców Christopha, z wyobrażeniem leżących w sztywnej pozie figur, powtarzał kompo-
zycję pomnika założyciela meklemburskiej dynastii, Borwina II (zm. 1227), wykonanego dla katedry
w Giistrow przez ten sam warsztat Brandina. Zupełnie jasna wydaje się wymowa nawiązania do książęcego
mauzoleum, co w niewątpliwy sposób potwierdzać miało zacność i „dawność" rodu von Behr, pozostające-
go w bliskich kontaktach zarówno z pomorskim, jak i meklemburskim, dworem książęcym110.
W zespołach epitafiów w Vilmnitz i Semlow zauważyć można także gloryfikację przez sam wybór
miejsca - prezbiterium, określone także przez Lutra jako sanctum sanctorumlu. Ten szczególny dowód
wyniesienia, w swej genezie mocno tkwiący w tradycji średniowiecznych posągów fundatorów, świadczył
zarazem o pewności zbawienia112. Lokalizacja epitafium, jak również jego formy architektoniczne oraz dobór
materiału - zgodne z zasadą społecznego decorum - czyniły wnętrze pomorskiego kościoła wizualizacją
politycznego i społecznego porządku113.
U. Graf Behr Negendank, Urkunden und Forschungen zur Geschichte des Geschlechts Behr, Abth. 5, 1500 bis zur
Gegenwart, Bd. VI, Theil 1, Forschungen, Berlin 1897, s. 41-111.
111 K. We s se 1, Kultsymholik desprotestantischen Kirchengebaudes, [w:] K. Goldammer, Kultsymbolik des Protestantis-
mus, Stuttgart 1960, s. 85-98, tutaj: s. 89 i п.; J. H ar a s i m o w i с z, Treści i funkcje ideowe sztuki śląskiej Reformacji 1520-1650,
Acta Universitatis Wratislaviensis, Nr 819, Historia Sztuki II, Wrocław 1986, s. 21.
112 Por.: J. Harasimowicz, Kunst ais Glaubensbekentnis. Beitrdge zur Kunst- und Kulturgeschichte der Reformat ions ze it,
Studien zur deutschen Kunstgeschichte, Bd. 359, Baden-Baden 1996, s. 127-143.
113 Por.: К. Tebbe, Epitaphien in der Grafschaft Schaumburg. Die Visualisierung der politischen Ordnung im Kirchenraum,
Materialien zur Kunst- und Kulturgeschichte in Nord- und Westdeutschland, Bd. 18, Marburg 1996, s. 153-158; zob. też Kei s с h,
op. cit., s. 114; Baumler, op. cit., s. 238 i п.; Cieślak, Kościól-cmentarzem..., s. 131-137. Nieliczne monumentalne wyjątki
od zauważalnej „reglamentacji" typów sepulkralnych, do jakich należą m.in. epitafia burmistrza Joachima Klinckowa (zm. 1601)
oraz generała Jacoba Macka Duwala (zm. 1634) i jego żony Anny Berg w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie, tworzące kompo-
zycyjną całość z całopostaciowymi pomnikami nagrobnymi, zdają się być na tym tle świadomą próbą dążenia do podkreślenia
osiągniętej za życia pozycji społecznej. Za wyjątkową w skali Pomorza należy uznać także niezachowaną figuralną płytę nagrobną
MARCIN WISŁOCKI
43. Żuków, ambona, Martinus Niete, 1630. 44. Semlow, chrzcielnica, 1576. Fot. Marcin Wisłocki
Fot. Marcin Wisłocki
obok monument rodziców Christopha, z wyobrażeniem leżących w sztywnej pozie figur, powtarzał kompo-
zycję pomnika założyciela meklemburskiej dynastii, Borwina II (zm. 1227), wykonanego dla katedry
w Giistrow przez ten sam warsztat Brandina. Zupełnie jasna wydaje się wymowa nawiązania do książęcego
mauzoleum, co w niewątpliwy sposób potwierdzać miało zacność i „dawność" rodu von Behr, pozostające-
go w bliskich kontaktach zarówno z pomorskim, jak i meklemburskim, dworem książęcym110.
W zespołach epitafiów w Vilmnitz i Semlow zauważyć można także gloryfikację przez sam wybór
miejsca - prezbiterium, określone także przez Lutra jako sanctum sanctorumlu. Ten szczególny dowód
wyniesienia, w swej genezie mocno tkwiący w tradycji średniowiecznych posągów fundatorów, świadczył
zarazem o pewności zbawienia112. Lokalizacja epitafium, jak również jego formy architektoniczne oraz dobór
materiału - zgodne z zasadą społecznego decorum - czyniły wnętrze pomorskiego kościoła wizualizacją
politycznego i społecznego porządku113.
U. Graf Behr Negendank, Urkunden und Forschungen zur Geschichte des Geschlechts Behr, Abth. 5, 1500 bis zur
Gegenwart, Bd. VI, Theil 1, Forschungen, Berlin 1897, s. 41-111.
111 K. We s se 1, Kultsymholik desprotestantischen Kirchengebaudes, [w:] K. Goldammer, Kultsymbolik des Protestantis-
mus, Stuttgart 1960, s. 85-98, tutaj: s. 89 i п.; J. H ar a s i m o w i с z, Treści i funkcje ideowe sztuki śląskiej Reformacji 1520-1650,
Acta Universitatis Wratislaviensis, Nr 819, Historia Sztuki II, Wrocław 1986, s. 21.
112 Por.: J. Harasimowicz, Kunst ais Glaubensbekentnis. Beitrdge zur Kunst- und Kulturgeschichte der Reformat ions ze it,
Studien zur deutschen Kunstgeschichte, Bd. 359, Baden-Baden 1996, s. 127-143.
113 Por.: К. Tebbe, Epitaphien in der Grafschaft Schaumburg. Die Visualisierung der politischen Ordnung im Kirchenraum,
Materialien zur Kunst- und Kulturgeschichte in Nord- und Westdeutschland, Bd. 18, Marburg 1996, s. 153-158; zob. też Kei s с h,
op. cit., s. 114; Baumler, op. cit., s. 238 i п.; Cieślak, Kościól-cmentarzem..., s. 131-137. Nieliczne monumentalne wyjątki
od zauważalnej „reglamentacji" typów sepulkralnych, do jakich należą m.in. epitafia burmistrza Joachima Klinckowa (zm. 1601)
oraz generała Jacoba Macka Duwala (zm. 1634) i jego żony Anny Berg w kościele św. Mikołaja w Stralsundzie, tworzące kompo-
zycyjną całość z całopostaciowymi pomnikami nagrobnymi, zdają się być na tym tle świadomą próbą dążenia do podkreślenia
osiągniętej za życia pozycji społecznej. Za wyjątkową w skali Pomorza należy uznać także niezachowaną figuralną płytę nagrobną