DOI Artikel:
Wisłocki, Marcin: Upamiętnienie i gloryfikacja w ewangelickiej sztuce Pomorza w XVI - XVII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14536#0252
24b
MARCIN WISI ОСИ
w
45. Pęzino, ława kolatorska, zapewne koniec XVI w. (niezachowana).
Stan sprzed 1939 r. Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
Pomorzu, gdzie nierzadko dochodziło do sporów pomiędzy proboszczem a patronem szlacheckim, kandydat
na kaznodzieję musiał być zatwierdzony przez patrona125. W chrzcielnicach dekoracja heraldyczna towarzy-
szyć mogła programowi obrazowemu (Semlow, 1576 - il. 44126; Wysiedlę, 1623127), choć niekiedy herby
stanowiły jedyny nośnik treści (Brojce koło Gryfic128). Heraldyczne empory i loże kolatorskie były wyrazem
potwierdzenia stanowej godności zasiadających w nich rodzin szlacheckich, tworząc wraz z nimi pełnię
programu (Semlow, 1590 i 1595129; Wysiedlę, 1609-1627130; Dobra, 1. ćwierć i po połowie XVII w.131).
Treści te akcentować mogły inskrypcje fundacyjne, jak na emporze z Mieszewa: „ICH BERND V. DEVITZE
HABE DIESE KIRCHE GEMAL. LASSEN"132 - „Ja Bernd von Dewitz kazałem ten kościół pomalować",
będąca przejawem swoistej dumy patrona. W programach lóż kolatorskich znaleźć się też mogły przedsta-
wienia moralizatorskie, wyrażające jednocześnie osobiste cnoty patronów. Treści takie zawarte zostały w pro-
Reihe, Bd. 2, Marburg 1984, s. 111-120. Wnętrze kościoła stawało się tym samym wizualizacją stanowego porządku społecznego,
którego boski charakter podkreślany był w homiletyce, por.: J. В al th as ar, Homagiale, Das ist: Eine Christliche Huldigungs-
Predigt / Von der Hocheit und grossen Wiirde des Standes Weltlicher Obrigkeit / auch von dem Ampt und schuldiger Pflicht der
Unterthanen jegen dieselbige / Aufi dem 7. und 8. Verfi / des 82. Psalms [...], Greiffswald [1663].
125 H. Heyden, Kirchengeschichte Pommerns, Koln-Braunsfeld 1957, Bd. II, s. 40.
12(1 В aie r, op. cit., s. 486, 488; Wisłocki, Treści polemiczne..., s. 148.
127 M. Glińska, Niderlandyzm w sztuce Pomorza Zachodniego w czasach nowożytnych, |w:] Niderlandyzm w sztuce pol-
skiej. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Toruń, grudzień 1992, Warszawa 1995, s. 161-188, tutaj: s. 176; Ko-
chanowska, Wystrój kościoła w Wysiedl u..., s. 125 i n.
12* Le mc к e, op. cit., Bd. IV, Heft 11, s. 27.
12v Haseł be r g, op. cit., Heft 1, s. 52; В a i e r, op. cit., s. 488.
130 Le mc к e, op. cit., Bd. III, Heft 10, s. 434; Kochanowska, Wystrój kościoła w Wysiedlu..., s. 127 i п.
131 Lemcke, op. cit., Bd. III, Heft 9, s. 162.
132 Niezachowana inskrypcja za: Lemcke, op. cit., Bd. IV, Heft 11, s. 323.
MARCIN WISI ОСИ
w
45. Pęzino, ława kolatorska, zapewne koniec XVI w. (niezachowana).
Stan sprzed 1939 r. Fot. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
Pomorzu, gdzie nierzadko dochodziło do sporów pomiędzy proboszczem a patronem szlacheckim, kandydat
na kaznodzieję musiał być zatwierdzony przez patrona125. W chrzcielnicach dekoracja heraldyczna towarzy-
szyć mogła programowi obrazowemu (Semlow, 1576 - il. 44126; Wysiedlę, 1623127), choć niekiedy herby
stanowiły jedyny nośnik treści (Brojce koło Gryfic128). Heraldyczne empory i loże kolatorskie były wyrazem
potwierdzenia stanowej godności zasiadających w nich rodzin szlacheckich, tworząc wraz z nimi pełnię
programu (Semlow, 1590 i 1595129; Wysiedlę, 1609-1627130; Dobra, 1. ćwierć i po połowie XVII w.131).
Treści te akcentować mogły inskrypcje fundacyjne, jak na emporze z Mieszewa: „ICH BERND V. DEVITZE
HABE DIESE KIRCHE GEMAL. LASSEN"132 - „Ja Bernd von Dewitz kazałem ten kościół pomalować",
będąca przejawem swoistej dumy patrona. W programach lóż kolatorskich znaleźć się też mogły przedsta-
wienia moralizatorskie, wyrażające jednocześnie osobiste cnoty patronów. Treści takie zawarte zostały w pro-
Reihe, Bd. 2, Marburg 1984, s. 111-120. Wnętrze kościoła stawało się tym samym wizualizacją stanowego porządku społecznego,
którego boski charakter podkreślany był w homiletyce, por.: J. В al th as ar, Homagiale, Das ist: Eine Christliche Huldigungs-
Predigt / Von der Hocheit und grossen Wiirde des Standes Weltlicher Obrigkeit / auch von dem Ampt und schuldiger Pflicht der
Unterthanen jegen dieselbige / Aufi dem 7. und 8. Verfi / des 82. Psalms [...], Greiffswald [1663].
125 H. Heyden, Kirchengeschichte Pommerns, Koln-Braunsfeld 1957, Bd. II, s. 40.
12(1 В aie r, op. cit., s. 486, 488; Wisłocki, Treści polemiczne..., s. 148.
127 M. Glińska, Niderlandyzm w sztuce Pomorza Zachodniego w czasach nowożytnych, |w:] Niderlandyzm w sztuce pol-
skiej. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Toruń, grudzień 1992, Warszawa 1995, s. 161-188, tutaj: s. 176; Ko-
chanowska, Wystrój kościoła w Wysiedl u..., s. 125 i n.
12* Le mc к e, op. cit., Bd. IV, Heft 11, s. 27.
12v Haseł be r g, op. cit., Heft 1, s. 52; В a i e r, op. cit., s. 488.
130 Le mc к e, op. cit., Bd. III, Heft 10, s. 434; Kochanowska, Wystrój kościoła w Wysiedlu..., s. 127 i п.
131 Lemcke, op. cit., Bd. III, Heft 9, s. 162.
132 Niezachowana inskrypcja za: Lemcke, op. cit., Bd. IV, Heft 11, s. 323.