DOI article:
Miziołek, Jerzy: Historia Psyche i Primavera Sandra Botticellego: o obrazach z kolekcji Karola Lanckorońskiego w Galerii Berlińskiej i zbiorach Abegg Stiftung
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0058
HISTORIA PSYCHE I PRIMAVERA SANDRA BOTTIŒLLFiGO
57
9. Jacopo del Sellaio, Historia Amora i Psyche (część pierwsza), front cassone, ok. 1490, 43 x 152,8 cm,
Boston, Muséum of Fine Arts
10. Jacopo del Sellaio, Historia Amora i Psyche (część druga), front cassone, ok. 1490, 42 x 158,5 cm,
Riggisberg, Abegg Stiftung
cas s oni (uznając je za dzieło sztuki sieneńskiej z około 1460 г.), ale go nie zreprodukował . Tą niewielką
tablicą zajęła się następnie, łącząc ją przekonująco z malowidłami berlińskimi, Luisa Vertova47. Obraz przed-
stawia cztery sceny ilustrujące wyprawę Psyche do Hadesu po „odrobinę gładkości Prozerpiny", opowie-
dzianą w VI księdze Metamorfoz. Psyche dołączyła tym samym do nielicznej grupy śmiertelników - byli
wśród nich Orfeusz, Odyseusz i Eneasz - którzy jeszcze za życia poznali „świat cieni". Widzimy ją więc
najpierw, ciężko doświadczaną już po raz czwarty przez zazdrosną o jej wielką urodę Wenus, na mówiącej
wieży, która poinstruowała dziewczynę w jaki sposób może dotrzeć przed oblicze Prozerpiny i przynieść
wspomnianą już szkatułkę, Kolejne sceny przedstawiają pertraktacje Psyche z Charonem przed przeprawą
przez Styks, następnie Psyche dającą jeden placek Cerberowi a drugi zachowując na powtórne przekupienie
go w drodze powrotnej, i wreszcie przyjmującą szkatułkę od siedzącej na skale żony Hadesa, z której głowy,
jak w innych ówczesnych przedstawieniach bogini, wyrastają dwa małe rogi48. Zarówno styl malowidła,
ubiór Psyche, w tym charakterystyczne nakrycie głowy, nie pozostawiają wątpliwości, że jest ono rzeczy-
wiście dziełem tego samego malarza, który wykonał dwa omówione fronty w В ode Muséum (por. 4-5 )49.
Jeśli przyjąć hipotezę Vertovej - malowidło wawelskie byłoby jednym z fianchi, a więc jedną z dwóch
ścianek bocznych cassone, z którego pochodzi drugi front berliński. Tak więc kontynuowałoby ono jego
narrację niejako przerwaną przed sceną zaślubin Amora i Psyche, w której Wenus rozmawia ze swą przyszłą
46 Schubring 1923, nr 452.
47 Vertova 1979, s. 104-121. Omawiane malowidło wzmiankują także Noireau 1991, s. 90; Reid 1983, s. 940; Callmann 1995,
s. 58, nr 92; reprodukuje je Miziołek 1995, il. 28.
48 Jak zauważyła Vertova 1979, s. 111, w malowidle z kolekcji Lanckorońskiego pominiętych zostało wiele szczegółów
opowiedzianych przez Apulejusza; na tej samej stronie wyjaśniona jest ikonografia Prozerpiny przedstawionej z rogami, zob. też
tabl. 31b.
4y Grohn 1957, s. 90-100; Schubring, 1923, nr 911-916, z barwnymi reprodukcjami.
57
9. Jacopo del Sellaio, Historia Amora i Psyche (część pierwsza), front cassone, ok. 1490, 43 x 152,8 cm,
Boston, Muséum of Fine Arts
10. Jacopo del Sellaio, Historia Amora i Psyche (część druga), front cassone, ok. 1490, 42 x 158,5 cm,
Riggisberg, Abegg Stiftung
cas s oni (uznając je za dzieło sztuki sieneńskiej z około 1460 г.), ale go nie zreprodukował . Tą niewielką
tablicą zajęła się następnie, łącząc ją przekonująco z malowidłami berlińskimi, Luisa Vertova47. Obraz przed-
stawia cztery sceny ilustrujące wyprawę Psyche do Hadesu po „odrobinę gładkości Prozerpiny", opowie-
dzianą w VI księdze Metamorfoz. Psyche dołączyła tym samym do nielicznej grupy śmiertelników - byli
wśród nich Orfeusz, Odyseusz i Eneasz - którzy jeszcze za życia poznali „świat cieni". Widzimy ją więc
najpierw, ciężko doświadczaną już po raz czwarty przez zazdrosną o jej wielką urodę Wenus, na mówiącej
wieży, która poinstruowała dziewczynę w jaki sposób może dotrzeć przed oblicze Prozerpiny i przynieść
wspomnianą już szkatułkę, Kolejne sceny przedstawiają pertraktacje Psyche z Charonem przed przeprawą
przez Styks, następnie Psyche dającą jeden placek Cerberowi a drugi zachowując na powtórne przekupienie
go w drodze powrotnej, i wreszcie przyjmującą szkatułkę od siedzącej na skale żony Hadesa, z której głowy,
jak w innych ówczesnych przedstawieniach bogini, wyrastają dwa małe rogi48. Zarówno styl malowidła,
ubiór Psyche, w tym charakterystyczne nakrycie głowy, nie pozostawiają wątpliwości, że jest ono rzeczy-
wiście dziełem tego samego malarza, który wykonał dwa omówione fronty w В ode Muséum (por. 4-5 )49.
Jeśli przyjąć hipotezę Vertovej - malowidło wawelskie byłoby jednym z fianchi, a więc jedną z dwóch
ścianek bocznych cassone, z którego pochodzi drugi front berliński. Tak więc kontynuowałoby ono jego
narrację niejako przerwaną przed sceną zaślubin Amora i Psyche, w której Wenus rozmawia ze swą przyszłą
46 Schubring 1923, nr 452.
47 Vertova 1979, s. 104-121. Omawiane malowidło wzmiankują także Noireau 1991, s. 90; Reid 1983, s. 940; Callmann 1995,
s. 58, nr 92; reprodukuje je Miziołek 1995, il. 28.
48 Jak zauważyła Vertova 1979, s. 111, w malowidle z kolekcji Lanckorońskiego pominiętych zostało wiele szczegółów
opowiedzianych przez Apulejusza; na tej samej stronie wyjaśniona jest ikonografia Prozerpiny przedstawionej z rogami, zob. też
tabl. 31b.
4y Grohn 1957, s. 90-100; Schubring, 1923, nr 911-916, z barwnymi reprodukcjami.