DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Historia Psyche i Primavera Sandra Botticellego: o obrazach z kolekcji Karola Lanckorońskiego w Galerii Berlińskiej i zbiorach Abegg Stiftung
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0068
HISTORIA PSYCHE I PRIMA VERA SANDRA BOTTICELLEGO__ 67
Mercurio Le Tre Filologia retorica Flora Genio
Grazie
17. Primavera wg interpretacji C. Villa, za Villa 1998, s. 236
sze" (X, 32) . Primavera byłaby więc rodzajem przeformowanego Sądu Parysa . Co jest niezwykle dla nas
interesujące, to fakt, że Hory i Gracje wzmiankowane są również w historii Amora i Psyche; występują tam
w czasie uczty weselnej, gdzie „Hory szkarłatem róż i innych kwiatów wszystko stroiły, Gracje wonnościa-
mi wszystko zraszały" (VI, 24). Czy zatem w postaci identyfikowanej jako Flora lub Wiosna widzieć należy
Horę, jakby pars pro toto całej grupy Hor wspomnianej przez Apulejusza? Z kolei w Primaverze nie ma
wielu Kupidynków, a tylko jeden i to z zawiązanymi oczami, mierzący z łuku do jednej z Gracji (il. 16).
Warto jeszcze przypomnieć dwie dawniejsze i trzy nowsze interpretacje arcydzieła Botticellego. Erwin
Panofsky sugerował, by Primaverç i Narodziny Wenus widzieć jako dzieła o wspólnym, neoplatońskim
przesłaniu85. Pierwsze z nich ma ukazywać Wenus ziemską {Venus Vulgaris), która jest ciężarna, drugie
Wenus Uranię (Venus Coelestis), czyli niebiańską. Według Charlesa Dempseya Primavera mogła być pomy-
ślana jako swoisty malowany kalendarz, w którym poszczególne postacie - idąc od prawej do lewej -
reprezentują po kolei luty (Zefir), marzec (Chloris), kwiecień (Flora), maj (Wenus), czerwiec, lipiec, sier-
pień (trzy Gracje), wrzesień (Merkury)86. W obszernym studium z 1999 r. Claudia La Malfa wysunęła
przypuszczenie, że niewiasta sypiąca kwiaty to nie Flora czy Wiosna, lecz Muza symbolizująca Florencję,
Z kolei Wenus to „niebiański symbol Filozofii-teologii", Chloris to Filologia, zaś Zefir to Atanąsia - bogini
nieśmiertelności87. Rok wcześniej artykuł ogłosiła wspomniana już Claudia Villa88. Za główne źródło lite-
rackie (niekiedy przywoływane już wcześniej przez badaczy) uznała ona cytowane uprzednio dzieło Mar-
cjana Kapelli. Zefir jest w jej interpretacji Geniuszem-inspiratorem, który przemienia Florę, niewiasta roz-
sypująca kwiaty to Retoryka, bogini uznawana dotąd za Wenus to Filologia, którą od jej małżonka Merkurego
Apulejusz 1976, s. 235-236 (Metamorfozy X, 32), zob. też Gombrich 1972, s. 52-55.
Do tego pomysłu wracała szczególnie Levi d'Ancona 1983.
Panofsky 1960, s. 188-200. Na temat dwóch Wenus zob też idem 1971, s. 188-221, zwł. 194-195.
Dempsey 1968, s. 251-273.
La Malfa 1999.
Villa 1998, s. 1-28.
Mercurio Le Tre Filologia retorica Flora Genio
Grazie
17. Primavera wg interpretacji C. Villa, za Villa 1998, s. 236
sze" (X, 32) . Primavera byłaby więc rodzajem przeformowanego Sądu Parysa . Co jest niezwykle dla nas
interesujące, to fakt, że Hory i Gracje wzmiankowane są również w historii Amora i Psyche; występują tam
w czasie uczty weselnej, gdzie „Hory szkarłatem róż i innych kwiatów wszystko stroiły, Gracje wonnościa-
mi wszystko zraszały" (VI, 24). Czy zatem w postaci identyfikowanej jako Flora lub Wiosna widzieć należy
Horę, jakby pars pro toto całej grupy Hor wspomnianej przez Apulejusza? Z kolei w Primaverze nie ma
wielu Kupidynków, a tylko jeden i to z zawiązanymi oczami, mierzący z łuku do jednej z Gracji (il. 16).
Warto jeszcze przypomnieć dwie dawniejsze i trzy nowsze interpretacje arcydzieła Botticellego. Erwin
Panofsky sugerował, by Primaverç i Narodziny Wenus widzieć jako dzieła o wspólnym, neoplatońskim
przesłaniu85. Pierwsze z nich ma ukazywać Wenus ziemską {Venus Vulgaris), która jest ciężarna, drugie
Wenus Uranię (Venus Coelestis), czyli niebiańską. Według Charlesa Dempseya Primavera mogła być pomy-
ślana jako swoisty malowany kalendarz, w którym poszczególne postacie - idąc od prawej do lewej -
reprezentują po kolei luty (Zefir), marzec (Chloris), kwiecień (Flora), maj (Wenus), czerwiec, lipiec, sier-
pień (trzy Gracje), wrzesień (Merkury)86. W obszernym studium z 1999 r. Claudia La Malfa wysunęła
przypuszczenie, że niewiasta sypiąca kwiaty to nie Flora czy Wiosna, lecz Muza symbolizująca Florencję,
Z kolei Wenus to „niebiański symbol Filozofii-teologii", Chloris to Filologia, zaś Zefir to Atanąsia - bogini
nieśmiertelności87. Rok wcześniej artykuł ogłosiła wspomniana już Claudia Villa88. Za główne źródło lite-
rackie (niekiedy przywoływane już wcześniej przez badaczy) uznała ona cytowane uprzednio dzieło Mar-
cjana Kapelli. Zefir jest w jej interpretacji Geniuszem-inspiratorem, który przemienia Florę, niewiasta roz-
sypująca kwiaty to Retoryka, bogini uznawana dotąd za Wenus to Filologia, którą od jej małżonka Merkurego
Apulejusz 1976, s. 235-236 (Metamorfozy X, 32), zob. też Gombrich 1972, s. 52-55.
Do tego pomysłu wracała szczególnie Levi d'Ancona 1983.
Panofsky 1960, s. 188-200. Na temat dwóch Wenus zob też idem 1971, s. 188-221, zwł. 194-195.
Dempsey 1968, s. 251-273.
La Malfa 1999.
Villa 1998, s. 1-28.