DOI Artikel:
Kowalczyk, Jerzy: Świątynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0249
248
JERZY KOWALCZYK
93. Lwów, kościół dominikanów Świętej Marii Magdaleny, 1753, architekt Marcin Urbanik. Rycina Pillera z ok. 1865,
wg Mańkowski 1932, ryc. 35
FASADY W WIELKIM PORZĄDKU
Fasady utrzymane w wielkim porządku są liczne. Występowały w archidiecezji lwowskiej pod koniec
1. tercji XVIII w. w kościołach parafialnych i wiązały się z zaawansowaną fazą późnobarokową.
Wielkoporządkową fasadę o zdynamizowanych formach otrzymał kościół parafialny w Janowie z lat
1741—1760362. W trzyosiowej kompozycji nad parami toskańskich pilastrów po bokach i zdwojonych po-
środku belkowanie jest mocno gierowane, co podnosi plastyczność (il. 98). W strefie szczytu wznoszą się
po bokach ślepe dzwonniczki - „ośle uszy", podobnie jak w Liczkowcach. Wysoki szczyt środkowy został
zwieńczony wydatnym belkowaniem, wygiętym ku górze i ku dołowi, obejmującym ślepy okulus. Dyna-
miczne formy szczytu podkreśla ekspresyjny wykrój płyciny pod okulusem. „Wykrojenie" rozetowego okna
w ścianie pięciobocznej kruchty zostało uznane przez Piotra Krasnego za cechę charakterystyczną dla archi-
tektury lombardzkiej i regionu wielkich jezior alpejskich. Badacz ten doszedł więc do wniosku, „że twórcy
kościoła w Janowie należy poszukać w gronie Komasków" działających w Koronie363. Kształt kruchty przy-
wodzi na myśl przeciętą w połowie budowlę centralną. Upodobanie do budowli centralnych wykazywali
włoscy architekci, pochodzący z tamtych regionów, Antonio Castelli i Francesco Capponi - twórcy kaplicy
Stopek Marii w Podkamieniu (1739-1741). Może jednemu z nich należałoby przypisać kościół w Janowie.
Wielki porządek ma też przebudowany w 1737 r. kościół parafialny w Białym Kamieniu, fundacji
Janusza Wiśniowieckiego, koniuszego koronnego364. Pojedyncze pilastry korynckie w jednostajnym rytmie
opinają nie tylko fasadę, ale dookoła cały kościół - jednonawowy z transeptem. W fasadzie edikula szczytu
ujęta jest wielkimi wolutami i zwieńczona półkolistym naczółkiem (il. 96).
ibl Krasny 2000b, s. 118.
363 Ibidem, s. 125.
364 AAL, sygn. AV 2, k. 308v; sygn. AV 5; Pamjatniki, t. 3, 1985, s. 134; Kuczman 1996, s. 13-14, słusznie uważa, że data
25 X 1737 nad portalem głównym oznacza ukończenie przebudowy i poświęcenie kościoła.
JERZY KOWALCZYK
93. Lwów, kościół dominikanów Świętej Marii Magdaleny, 1753, architekt Marcin Urbanik. Rycina Pillera z ok. 1865,
wg Mańkowski 1932, ryc. 35
FASADY W WIELKIM PORZĄDKU
Fasady utrzymane w wielkim porządku są liczne. Występowały w archidiecezji lwowskiej pod koniec
1. tercji XVIII w. w kościołach parafialnych i wiązały się z zaawansowaną fazą późnobarokową.
Wielkoporządkową fasadę o zdynamizowanych formach otrzymał kościół parafialny w Janowie z lat
1741—1760362. W trzyosiowej kompozycji nad parami toskańskich pilastrów po bokach i zdwojonych po-
środku belkowanie jest mocno gierowane, co podnosi plastyczność (il. 98). W strefie szczytu wznoszą się
po bokach ślepe dzwonniczki - „ośle uszy", podobnie jak w Liczkowcach. Wysoki szczyt środkowy został
zwieńczony wydatnym belkowaniem, wygiętym ku górze i ku dołowi, obejmującym ślepy okulus. Dyna-
miczne formy szczytu podkreśla ekspresyjny wykrój płyciny pod okulusem. „Wykrojenie" rozetowego okna
w ścianie pięciobocznej kruchty zostało uznane przez Piotra Krasnego za cechę charakterystyczną dla archi-
tektury lombardzkiej i regionu wielkich jezior alpejskich. Badacz ten doszedł więc do wniosku, „że twórcy
kościoła w Janowie należy poszukać w gronie Komasków" działających w Koronie363. Kształt kruchty przy-
wodzi na myśl przeciętą w połowie budowlę centralną. Upodobanie do budowli centralnych wykazywali
włoscy architekci, pochodzący z tamtych regionów, Antonio Castelli i Francesco Capponi - twórcy kaplicy
Stopek Marii w Podkamieniu (1739-1741). Może jednemu z nich należałoby przypisać kościół w Janowie.
Wielki porządek ma też przebudowany w 1737 r. kościół parafialny w Białym Kamieniu, fundacji
Janusza Wiśniowieckiego, koniuszego koronnego364. Pojedyncze pilastry korynckie w jednostajnym rytmie
opinają nie tylko fasadę, ale dookoła cały kościół - jednonawowy z transeptem. W fasadzie edikula szczytu
ujęta jest wielkimi wolutami i zwieńczona półkolistym naczółkiem (il. 96).
ibl Krasny 2000b, s. 118.
363 Ibidem, s. 125.
364 AAL, sygn. AV 2, k. 308v; sygn. AV 5; Pamjatniki, t. 3, 1985, s. 134; Kuczman 1996, s. 13-14, słusznie uważa, że data
25 X 1737 nad portalem głównym oznacza ukończenie przebudowy i poświęcenie kościoła.