DOI Artikel:
Kowalczyk, Jerzy: Świątynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14538#0260
ŚW1ĄTYNIH I KLASZTORY PÓ/NOBAkOKOWH W ARCHIDIKŒXJI LWOWSKIEJ
259
108. Lwów, fasada kościoła kapucynów, przed 1717-1726. 109. Lwów, kościół reformatów, ok. 1730, architekt
Fot. P. Jamski, 2000, neg. IS PAN Paweł Fontana (atryb.). Wg Mańkowski 1928, s. 7,
oryg. i fot. BN
Z kolei reformaci tak daleko w swojej skromności poszli, że - zgodnie z przepisami zakonnymi -
fasada kościoła lwowskiego jest gładka, bez żadnych podziałów architektonicznych (il. 109). Wyjątek sta-
nowi szczyt z pilastrami, spływami i wazonami po bokach. Jeszcze bardziej dekoracyjne formy późnobaro-
kowe otrzymała kruchta. Elementy dekoracyjne musiał przeforsować architekt. Nie znamy dat budowy,
wiemy tylko, że lwowski kościół fundował Franciszek Zawadzki, łowczy kijowski (zm. 1745), dobroczyńca
reformatów w województwie ruskim378. Jako fundator angażował do budowy świątyń architekta Pawła Fon-
tanę379. Może więc podobieństwo lwowskiego kościoła do świątyni reformatów w Sądowej Wiszni (1730-
-1741), źródłowo potwierdzonym dziełem Pawła Fontany, byłoby tu cenną wskazówką autorską.
Z okazji omawiania bezporządkowej architektury reformatów należy wspomnieć, że uboga szata ko-
ścioła nie zawsze wynikała z założeń doktrynalnych, tylko z powodu bardzo skromnych funduszy na budo-
wę. Taki jest kościół parafialny w Malechowie, zaprojektowany w 1772 r. przez Piotra Polejowskiego380,
a budowany w latach 1777-1780. Brak elementów dekoracyjnych, typowych dla tego architekta, może świad-
czyć, że wykonawcy w porozumieniu z fundatorem zrezygnowali zapewne z pełnej realizacji projektu381.
FASADY KOLUMNOWE
Kolumny w późnobarokowych fasadach kościołów występowały rzadko. Nie było reguły w ich stoso-
waniu, aplikowano je do różnego typu fasad, zarówno wielokondygnacjowych, jak też z jednym wielkim
porządkiem. Jedynie w Mikulińcach kolumny znajdują się konsekwentnie na wszystkich trzech kondygna-
378 Mańkowski 1932, s. 12.
379 Błachut 1988, s. 319.
380 Mańkowski 1937, s. 11, 165.
381 Lenartowicz 2000, s. 184.
259
108. Lwów, fasada kościoła kapucynów, przed 1717-1726. 109. Lwów, kościół reformatów, ok. 1730, architekt
Fot. P. Jamski, 2000, neg. IS PAN Paweł Fontana (atryb.). Wg Mańkowski 1928, s. 7,
oryg. i fot. BN
Z kolei reformaci tak daleko w swojej skromności poszli, że - zgodnie z przepisami zakonnymi -
fasada kościoła lwowskiego jest gładka, bez żadnych podziałów architektonicznych (il. 109). Wyjątek sta-
nowi szczyt z pilastrami, spływami i wazonami po bokach. Jeszcze bardziej dekoracyjne formy późnobaro-
kowe otrzymała kruchta. Elementy dekoracyjne musiał przeforsować architekt. Nie znamy dat budowy,
wiemy tylko, że lwowski kościół fundował Franciszek Zawadzki, łowczy kijowski (zm. 1745), dobroczyńca
reformatów w województwie ruskim378. Jako fundator angażował do budowy świątyń architekta Pawła Fon-
tanę379. Może więc podobieństwo lwowskiego kościoła do świątyni reformatów w Sądowej Wiszni (1730-
-1741), źródłowo potwierdzonym dziełem Pawła Fontany, byłoby tu cenną wskazówką autorską.
Z okazji omawiania bezporządkowej architektury reformatów należy wspomnieć, że uboga szata ko-
ścioła nie zawsze wynikała z założeń doktrynalnych, tylko z powodu bardzo skromnych funduszy na budo-
wę. Taki jest kościół parafialny w Malechowie, zaprojektowany w 1772 r. przez Piotra Polejowskiego380,
a budowany w latach 1777-1780. Brak elementów dekoracyjnych, typowych dla tego architekta, może świad-
czyć, że wykonawcy w porozumieniu z fundatorem zrezygnowali zapewne z pełnej realizacji projektu381.
FASADY KOLUMNOWE
Kolumny w późnobarokowych fasadach kościołów występowały rzadko. Nie było reguły w ich stoso-
waniu, aplikowano je do różnego typu fasad, zarówno wielokondygnacjowych, jak też z jednym wielkim
porządkiem. Jedynie w Mikulińcach kolumny znajdują się konsekwentnie na wszystkich trzech kondygna-
378 Mańkowski 1932, s. 12.
379 Błachut 1988, s. 319.
380 Mańkowski 1937, s. 11, 165.
381 Lenartowicz 2000, s. 184.